ابعاد مادری5 1گروه جامعه شناسی جنسیت (مطالعات زنان) نشست پنجم از سلسله نشستهای بررسی ابعاد مادری و مسائل آن را روز دوشنبه 18 بهمن ماه 1395 برگزار کرد. سخنران اول این نشست دکتر نیره توکلی (جامعه شناس) به مفهوم مادری و تقدس آن پرداخت و با اشاره به تغییر الگوهای مادری، سیاست های شهری را متناسب با نقش و اهمیت این نقش ندانست. در بخش دوم این نشست،زهره زارع (مدیرعامل موسسه مهرطه) روایتی از 14 سال تجربه مادری اجتماعی در این موسسه ارائه کرد.

نیره توکلی در ابتدای سخنرانی خود، با تاکید برنقش مادری به عنوان پدیده­ای اجتماعی گفت: مادری پدیده ذاتی نیست که بتوان به آن خصوصیات و صفات بخشید و آن را به حد یک غریزه تقلیل داد بلکه مادری پدیده متحول و متکامل است که در گذر زمان به دنبال تغییر است و در سده های مختلف الگوی های مادر تغییر کرده است.

وی ادامه داد: استفاده از لفظ غریزه برای مادر تقدس زدایی از مادری است و می توان گفت که مادری و غرایز انسان بنا به فرهنگ، جغرافیا، جوامع و تاریخ متفاوت است که توجه به مادری را سبب می شود.

توکلی تصریح کرد: نگاه غریزی به مادری موجب ایجاد پیامدهای گوناگون در سطح اجتماع است که ریشه نابرابری اجتماعی و حقوقی را می توان در آن جستجو کرد. غریزه انسان به سوی تکامل سوق دارد و غریزه حیوانی رو به تکامل نیست که بیانگر تفاوت‌های جدی بین غریزه حیوانی و انسان است و تاریخ نشان داده است که صرف داشتن غریزه مادری بیانگر رفتار متعادل در عرصه های گوناگون نیست و افراد با توجه به اجتماع و فرهنگ حاکم رفتار خود را به نمایش می گذارند.

این استاد دانشگاه افزود: پسامدرنیسم با ذات گرایی مقابله می کند و برداشت از مادری را یک ساخت فرهنگی می داند که در بستر سیاست و اجتماع شکل می گیرد و خصوصیات جنبی در گذر زمان به فرد القا می شود که مثلا برخی پدران بعضی از نقش های مادری را امروزه در جوامع مختلف بر عهده می گیرند و مادری برای ارضای نیازهای زن نمی تواند صورت بگیرد.

وی با اشاره به تغییر الگوهای مادری در کشورهای متفاوت گفت: در طول تاریخ با بررسی های صورت گرفته در کشورها نشان داده شده است که مادری از امر غریزی و ذاتی به دور است و مادران در مسائل جدیدتری مثل ورود به قتل های ناموسی ایفای نقش کرده اند.

توکلی گفت: در سال های گذشته به دنیا آوردن بچه زیاد توسط زن نرم جامعه برای انتخاب مادر نمونه بوده است ولی در حال حاضر 14 درصد از زوج های جوان اساسا فرزندی ندارند و 19 درصد دیگر تک فرزندی را به عنوان الگوی زندگی انتخاب کرده اند و پدید دو فرزندی سالهاست که در کشور رواج پیدا کرده است و پدیده رشد منفی جمعیت با این مدل با وجود سیاست های تشویقی ادامه دارد.

این استاد دانشگاه گفت: در سال­های اخیر کمیت مادری کاهش پیدا کرده است و کیفیت نقش مادری در مقابل افزایش داشته است و تعادل در جنبه های گوناگون زندگی زنان برقرار شده است ولی با توجه به تضعیف اخلاق اجتماعی و فضای نامناسب شهری مادران هنوز به راحتی نمی توانند از امکانات موجود بهره کافی ببرند و با نگرانی های زیادی در تربیت بچه مواجهند. می توان گفت به دلیل عدم حمایت سیاست های شهری موضوع حضور و مشارکت زنان در جامعه با  اما و اگرهای زیادی روبرو است و عموما زنان مجبور به تبعیت از سیاست های شهری هستند که ملزومات لازم را برای حضور مردانه طراحی کرده است.

ابعاد مادری5 2سخنران دوم این نشست زهره زارع بود که در این نشست به بیان تجربیات 14 سال حضور در این موسسه پرداخت . وی در مورد تجربه احساسی خود با دختران حاضر در این موسسه گفت: در تربیت دختران حاضر در این مجموعه الگوی رفتاری حاکم در رفتار خانوادگی در پیش گرفته شده است و تلاش شده است ارتباط احساسی لازم بین تک تک افراد ایجاد شود به صورتی که نیاز فرد فرد دختران با نگاه کردن در وضعیت آنان تشخیص داده می شود و به نوعی می توان گفت تفاوتی بین مادری در خانه و مادری در موسسه بین فرزندان وجود ندارد.

زهره زارع ادامه داد: ارتباط حسی موجود در بین افراد به نحوی است که در برخی مواقع تعجب افراد را بر می انگیزد و در یک ارتباط جمعی این رفتار در بین تک تک فعالان در موسسه گسترش پیدا کرده است.

مدیر عامل موسسه مهر طه افزود: در برخی مواقع اتفاقاتی در موسسه رقم خورده است که شاید از لحاظ احساس مادارنه تجربه سنگینی بوده است ولی درنهایت تبعیت از قانون و همچنین رعایت پروتکل های حاکم بر این زندگی جمعی، تصمیم گیری را هدایت کرده است.

این فعال اجتماعی افزود: موسسه با مشارکت های مردمی اداره می شود و افراد حامی موسسه در برخی مواقع نظراتی را در چگونگی برخورد با افراد دارند که تلاش شده است برای کاهش تنش و ادامه راه با تصویب اساسنامه و قواعد رفتار جمعی توسط هیئت امنا و موسس این موضوع کنترل شده و آسیب های احتمالی به افراد و موسسه کاهش پیدا کند.

زارع گفت: با توجه به روحیه متفاوت افراد و همچنین فرهنگ های گوناگون رفتاری تلاش شده است با ایجاد هماهنگی بین تمام افراد حاضر و داوطلب تنش های رفتاری و آسیب رسان به افراد کاهش پیدا کند و به نوعی با مشارکت دختران حاضر از بار اثرات منفی رفتار و برخوردهای مربیان، افراد تخت پوشش، مدیران و همچنین داوطلبان کاسته شود.

وی با اشاره به نحوه برخورد با موفقیت و شکست دختران در موسسه خاطر نشان کرد: موسسه مهر طه ها برای تک تک افراد حاضر در این مجموعه به نوعی خانواده محسوب می شود و تمامی احساسی که در یک پیوند خانوادگی می توان متصور بود در این جمع بزرگتر تجربه شده است و موفقیت و شکست تک تک افراد حاضر به نوعی با هم تجربگی معنا پیدا کرده است.

زارع در پایان با اشاره به برگزاری 14 جشن ازدواج برای دختران در موسسه گفت: جامعه در حال گذر اجتماعی است و با توجه به تجربه موجود و تغییر در فرهنگ و رفتار اجتماعی جامعه چهره مناسب‌تری را به افراد در معرض آسیب به نمایش خواهد گذاشت  و در آینده "حضور افراد در معرض آسیب توانمند شده در اجتماع" اهمیت بیشتری پیدا خواهد کرد.

 

کلیپی از پنجمین نشست بررسی ابعاد مادری، از سلسله نشست های گروه جامعه شناسی جنسیت (مطالعات زنان) انجمن جامعه شناسی ایران

http://www.aparat.com/v/0BzmX