حسن اميدوار

امتناع از ایجاد اصلاحات در مجازات های تنبیهی  (زندان ، اعدام و...) ، امتناع از توسعه یک سیستم حقوقی برای اجرای احکام است
می توان  گفت ، مجازات های تنبیهی طی هزاره ها وجود داشته است و  بنیان مجازات های تنبیهی بخش جدا ناپذیری از عدالت کیفری و حفظ امنیت اجتماعی است . از منظر جامعه شناسي ، مجازات بازسازی وجدان اخلاقی جامعه است تا انسجام اجتماعی ترمیم شود، زیرا جرم باعث ضربه خوردن اخلاقی جامعه و زوال انسجام اجتماعی می‌شود. از این رو جامعه وظیفه اخلاقی دارد که از  امنیت و رفاه شهروندان خود محافظت کند، از آنجایی که مجازات ، کنش جمعی جامعه است و مقبولیت آن یا اثر گذاری آن منوط به این است که اکثریت شهروندان درستی آن را به رسمیت بشناسند و  با توجه به اینکه  پیشرفت تمدن و پویایی اهداف انسانی  منجر به تغییر در تئوری، روش و انگیزه مجازات ها شده است و  چون  هدف کلی قانون گذار، تقویت سعادت عمومی جامعه است  ما شاهد آن هستیم که سیستم‌های حقوقی جهان به طور دائم در جهت بهبود عدالت، در حال تکامل است تا با مجازات های متناسب با جرم، مجرمان را از آسیب های تازه به جامعه منع کنند ، پس لاجرم ،   قانون با حس عدالت و احساسات اخلاقی مردم تعیین می شود و قانونگذاری فقط با نزدیک ماندن به هنجارهای غالب اجتماعی می تواند به نتیجه برسد.
بدون شک وظیفه  جامعه شناسی  رمز گشایی شیوه های مختلف خشونت های سازمانی بصورت رسمی و غیر رسمی است تا روند انتقال  جامعه از خشونت به صلح فراهم شود و با اقدامات احتیاطی معقول  بر ایجاد و حفظ امنیت و صلح در جامعه بیافزاید . از این رو نظرات و  آرای جامعه شناسان ، روان شناسان ، حقوق دانان ، جرم شناسان ، قانون گذاران و مصلحان اجتماعی می تواند راهگشا و سازنده باشد ،  لذا  با بررسی علمی اهمیت حیاتی قانون و فعالیت های نظم و امنیت، به ارتباط سیستماتیک قانون در اینجا مجازات های تنبیهی  (زندان ، اعدام و ...) و ایجاد صلح اجتماعی در جوامع مدرن باید  توجه ویژه داشت ، از این رو  با اشاره به اینکه صلح یک فن آوری اجتماعی است و صلح اجتماعی می تواند محصول قوانین و ظرفیت های جامعه باشد  و با توجه به این امر که  قانون  بطور  گسترده ای و عمیقا بر زیست جهان اجتماعی ، اقتصادی و  سیاسی  ما دخیل است باید گفت ، قانون می تواند بر رفتار تاثیر بگذارد ،  چون بر انتخاب های ما، تصمیمات، نحوه تعامل با دیگران و نحوه مدیریت چالش ها و استرس ها تاثیر می گذارد و نقش مهمی در تنظیم ارتباطات اجتماعی  ایفاء می نماید،  لذا قانون می تواند تغییرات اجتماعی را از راه های مختلفی از جمله استفاده از مجازات ها یا به طرز ظریف تر ، با هدایت رفتار از طریق قوانین پیش فرض و سایر ترس‌ها اعمال کند.
 از منظر جامعه شناسی تاریخی ،زندان یکی از  تاسیسات کهن اجتماعی  است که توسط نیروهای فرهنگی و سیاسی شکل یافته است و  با روابط ارگانیک با سایر نهاد های حاکمیتی به طور پویایی به عنوان مهمترین رکن مجازات های تنبیهی با چهار هدف اصلی ، 1- عذاب 2- ناتوانی 3- باز دارندگی 4- توان بخشی ،   به نوبه خود زندگی سیاسی و اجتماعی کسانی را که در زندان به سر می برند را نیز شکل می دهد.  میشل فوکو به طور موفقی انتقاد از ساختار زندان ( اصلاح مدرن ) را ارائه نمود ، وی زندانی را باعث تشویق ساختار مجرمانه می دانست و رشد زندان ها را  به عنوان نوعی مجازات  بر ای هر جرمی ناشی از رشد نظم و انضباط در سده های 18 و 19 عنوان نموده است.
با اینکه  زندان با تاکید بر توان  بخشی مطرح و با این هدف توسعه یافت تا شخصیت مجرمانه با اصلاح و تربیت از بین برود و شخصیت مطیعی از قانون به بار بیاید ،  تفکر برخورد خشونت بار در زندان ها با ایجاد رنج و محنت با موفقیت چشمگیری همراه شد ، اما تلاش ها برای ایجاد هویت جدید و اصلاح و تربیت متاسفانه ناکام بوده است ، گرچه برخی از دولت ها ادعا دارند که مجازات های شدیدتر و اعدام یکی از دلائل اصلی کاهش نرخ جرم است اما هیچ مدرک معتبری وجود ندارد که نشان دهد ،  مجازات شدید تر به طور موثر  مانع جرم  بیشتر می شود  بلکه  برخی از جرم شناسان  ، مانند ویلیام بورس ، معتقد است ، مجازات شدید تاثیر معکوس نیز می تواند داشته باشد ، یعنی جامعه با استفاده از مجازات اعدام ، خشن تر می شود و این احتمال ، خشونت های بیشتر را افزایش می دهد . منتقدان زندان نیز  با توجه  به عدم موفقیت زندان  در کاهش جرایم و توان بخشی مطرح نمودند ، بجای احداث  زندان های  جدید ،  باید جمعیت زندانیان را کاهش دهیم  و ادعا نمودند که اغلب زندان ها جرم ایجاد می کنند و آنها را کاهش نمی دهند چرا که بسیاری از مجرمین خشن ، ابتدا  اولین بار به خاطر اعمال غیر خشونت آمیز زندانی می شوند اما چون  زندان ها یک درب گردانی هستند که زندانیان را بطور مکرر به زندان باز می گرداند
و تجربه نشان داده است که مراقبت از افراد در نهاد های خشن ، موثر و موفق نمی باشد ، لذا زندان بجای اصلاح و تربیت و تسهیل در بازگشت  زندانیان به آغوش خانواده ، روابط خانوادگی را گسسته و متلاشی می سازد ، از این رو  جامعه باید هشیار باشد که زندان ها  سازمان های خشن  و مکان آسیب ها و رنج شدید است  و انتظار اصلاح و تربیت در این ساختار خشن و مسموم زندان ها بیهوده است. 
منتقدان استفاده  بیش از حد از زندان و مجازات های های شدیدتر معتقدند که ما باید از گزینه های جایگزین استفاده کنیم و نباید مجرم را از جامعه دور کرد ، از این رو اگر می خواهیم جرم را کاهش دهیم باید طرح های جایگزین و نو معرفی شود تا زمینه های جرم محدود گردد.

در پایان می توان گفت ، هرگونه اصلاحات باعث تقویت نهاد می شود و با تنظیم آن استفاده از آن رایج تر می شود و امتناع از ایجاد اصلاحات در مجازات های تنبیهی ، امتناع از توسعه یک سیستم حقوقی برای اجرای حکم است.

• < قبلی
• بعدی >