گروه جامعه شناسی سیاسی و انقلاب در یکی از نشست های خود در سال 1382 نشستی را با عنوان "دین در وضعیت انقلابی: بررسی تطبیقی انقلاب ایران و فرانسه" برگزار کرد که طی آن دکتر علیرضا شجاعی زند عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس به سخنرانی پرداخت. چکیده مقاله ارائه شده توسط وی را در زیر می خوانید.

چکیده

دین در «وضعیت انقلابی» موضوع مطالعه‌ای است که در آن، نقش و عملکرد دین در دو تجربة انقلابی فرانسه و ایران مورد بررسی و مقایسه قرار می‌گیرد. مروری گذرا بر زمینه‌ها و روند شکل‌گیری انقلاب 1789 فرانسه و جریانات و حوادث متعاقب آن، نشان می‌دهد که کلیسای کاتولیک و باور مسیحی به عنوان یکی از اجزای برپادارندة نظام حاکم و حافظ وضع موجود، مورد تعرض و ادبار انقلابیون قرار داشت. به بیان دیگر، مسیحیت نه تنها هیچ نقشی در فرایند بسیج انقلابی فرانسه بازی نکرد، بلکه در مرحلة رادیکالیزه شدن انقلاب، بعضاً مواضع ضد بسیج نیز به خود گرفت. همین مسئله در انقلاب اسلامی، وضع و صورت کاملاً متفاوتی یافت؛ تا جایی که دین با احراز موقعیت ایدئولوژیک، توانست رهبری و سازماندهی بسیج انقلابی را نیز به عهده بگیرد و تجربة‌ جدیدی را در سلسلة انقلابات به ثبت برساند. از بررسی تطبیقی تجربة انقلابی فرانسه و ایران چنین به دست می‌آید که تفاوت‌های این دو انقلاب اولاً ریشه در تمایزات آموزه‌ای اسلام و مسیحیت دارد و ثانیاً به عملکرد گذشته و مواضع سیاسی ـ اجتماعی متولیان این دو دین مربوط می‌شود.