816226183 129238گروه جامعه شناسی هنر انجمن جامعه شناسی ایران روز یکشنبه 27 دی ماه 1394 در سالن کنفرانس انجمن جامعه شناسی ایران نشستی با موضوع آسیب شناسی شهر تهران در آینه تصویر و هنر در خیابان (هنر خیابانی) با سخنرانی دکتر نیره توکلی و محمد علیپور برگزار کرد.

در این نشست، نیره توکلی، مدیر گروه جامعه شناسی هنر انجمن جامعه شناسی ایران، به عنوان سخنران اول گفت: در ذهن سیاستگذاران شهری و طراحان ما مفهومی به نام حق شهروندی بی معنا است و همچون خرسی که مویی بر تن آن نمانده، با اعمالی مانند ساخت و سازهای بی رویه و قطع درختان شهر تهران را لخت کرده اند.

وی افزود: در تجریش سال هفتاد و دو که در خاطره ها مانده، کوهی پر از درخت بود و الان همه این کوه های پر از درخت کچل شده اند و تنها جایی که درخت دارد، کاخ شاه ملعون است و اگر آن کاخ هم نبود، دو درخت هم دیده نمی شد.

این جامعه شناس گفت: ما در ایران موسیقی خیابانی یا کتابخوانی رسمی در فضای عمومی برگزار نمی کنیم که این ها هم جزء حق شهروندی و زیرمجموعه حقوق بشر گنجانده شده است.

وی اظهار کرد: اگر الهیه فعلی تهران و یا کرج را در نظر بگیرید، به جای درختان و نظم زیبای آن، دیگر هیچ چیز جز آپارتمان های بزرگ وجود ندارد و کسی فکر نمی کرد در کوچه هشت متری الهیه تهران دومین برج بلند تهران بعد از برج میلاد ساخته شود.

مدیرگروه جامعه شناسی هنر انجمن جامعه شناسی ایران تصریح کرد: در پنج شش سال گذشته با افزایش شدت تحریم و فشار اقتصادی، بانک ها و دلالان تحریم و مافیای برج سازی ثروتمندتر و شکوفاتر بودند و در هر کوچه ای شعب جدید بانکها گشوده شده و گودبرداریهای عظیم برای ساخت برجهای تجاری آغاز شدند.

وی افزود: ساخت و سازهای بی رویه و حفاری های ناشی از آن در شهر تهران موجب ریزش های زمین و حفره هایی درون شهر شده و خاکش در حال فرسایش و خودش در حال بیابانی شدن است و آن نشانه هایی که گویای تاریخ تمدن این شهر باشد، قابل مشاهده نبوده و آن را به شهری ناتمام تبدیل کرده است.

توکلی اظهار کرد: تا جایی که بنیاد مستضعفان یکی از رسالت های خود را بلندمرتبه سازی اعلام کرده و هم اکنون یازده نقطه را برای این کار بررسی کرده است و این نقد بر آن وارد است که این نهاد چنین رسالتی را از کجا آورده است و سیاست شهری چگونه چنین هویتی برای آن متصور شده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه گفت: چنین فعالیت هایی اصلا به فکر زلزله و سایر پیامدهای این بناها نبوده و تهران را به چرنوبیلی دیگر تبدیل کرده و همانند آن همه چیز دارد به غیر از ساکنانی که صدای خنده های کودکی در آن دیده شود و کسی پیرِ عصا به دستی را از خیابان رد نمی کند.

وی در خصوص وضعیت پیاده رو های تهران نیز گفت: در برخی جاها اصلا پیاده رو وجود ندارد و سازه ای که ساخته شده است، و مانند پارک ولنجک به جای عقب نشینی جلونشینی کرده و به ملک تبدیل شده است یا برای رد شدن از برخی خیابان ها، یک متر پیاده رو هم وجود نداشته و خطر مرگ جان آدم ها را تهدید می کند.

توکلی افزود: برج های در حال ساخت آن اندک پیاده روهای باریکی که در کوچه هاست را اشغال کرده و دیگر مردم این مناطق با پیاده رو خداحافظی کرده اند، در حالی که در کشورهای دیگر هیچ بنای در حال ساختی حق اشغال راه عابران پیاده را ندارد.

وی اظهار کرد:: حالت دیگرِ پیاده رو ها، مسیرهایی است که ناگهان قطع شده و تبدیل به پرتگاه می شوند حال اگر نابینایی بخواهد از این مسیر رد شود، با خطر مرگ روبرو است و شهرداری هم انگار هیچ مسئولیتی در این مورد ندارد.

او هم چنین به پیاده روهایی اشاره کرد که به انبار و یا پارکینگ صاحبان ملک ها تبدیل شده و پرتگاههایی که در مسیرهای شرقی-غربی هم وجود داشته که ناشی از این بوده که پیاده رو ها به بخشی از رمپ خانه های چند طبقه تبدیل شده است.

توکلی به ترافیک پیاده رو ناشی از حضور موتورسواران نیز اشاره کرده و گفت: پیاده رو ها اشغال شده اند و مواردی چون سطل اشغال، ایوان ها و ... در پیاده رو وجود دارند که گذر مردم و به خصوص زنان را با مشکلاتی همچون کیف قاپی نیز مواجه می سازد.

وی تصریح کرد: در حالی که افزایش جمعیت در این کشور تشویق می شود، باید به این نکته نیز توجه کنند که زن های باردار و عابران با شرایط محدود چگونه در این شهر می توانند تردد کنند؛ در حالی که حتی ایستگاه های متروی این شهر حالت تجملی داشته، فقط برای آدم سالم ساخته شده اند و معلول، سالمند و مسافری که چمدانی هم دارد، اصلا نمی تواند از ایستگاه های اتوبوس یا مترو استفاده کند.

421227385 68635 0در ادامه علیپور، دبیر گروه جامعه شناسی هنر انجمن جامعه شناسی طی سخنرانی خود با عنوان «هنر در خیابان» گفت: شهرنشینی یک بیان اجتماعی است که هنر در آن شکل می گیرد و متنی از ساختمان ها و فضاهایی است که نشان دهنده طبقه و کنش متقابل انسان ها است.

وی اضافه کرد: هنر در مقایسه با دیگر عرصه ها همواره در تحولات اجتماعی پیشگام بوده و ابتدا در عرصه هنر تحولاتی به وجود می آید و سپس به دیگر عرصه های اجتماعی صادر می شود. خیابانها می توانند فضایی عمومی باشند که گفت و گویی تحریف نشده در آن توسط هنر و رسانه شکل بگیرد و مخاطبین و خالقین آثار را به هم بپیوندد.

علیپور به انواع هنری اشاره کرد که در شهر تجلی دارند و گفت: ابعاد هنر در شهر شامل هنر عمومی، هنر شهری و هنر خیابانی می باشد که از این میان هنر شهری به وجود آورنده مکان های بی نظیری است که نمادهای شهری را می سازد و هنر خیابانی در مقابل آثار هنری رسمی درست شده و خیابان را برای نمایش خود انتخاب کرده اند.

وی تصریح کرد: در ایران معاصر توجه به شهرسازی و ساخت خیابان های جدید به شکل چلیپایی مورد توجه شهرسازان قرار گرفت که هم همکانی برای تجارت، گردش و قدم زدن، دیدن و دیده شدن را به افراد جامعه میدهد. هنر خیابانی در ایران معمولا با عنوان کوچه و بازاری شناخته می شود، از موسیقی، دیوار نگاری گرفته تا تئاتر خیابانی، و حتی اگر دیوارنگاره ای به شکل انتقادی در شهرها شکل بگیرد، شهرداری و سایر سازمانهای دولتی زود سعی می کند آن را پاک کنند.

وی تأکید کرد: از ویژگی های هنر خیابانی باز و ناتمام بودن آن است که افراد دیگری می توانند آن را تمام کنند و از ویژگی های آن این است که می تواند در برابر هر فشاری طغیان کرده ولی با این حال طول عمر کمی هم دارد و باعث جذب مخاطب بیشتری میشود و میتواند ارتباط بیشتری را با همه طبقات و اقشار داشته باشد.

کارشناس ارشد جامعه شناسی گفت: هنر خیابانی مخصوصا تئاتر در ایران به صورت رسمی از دهه ۷۰به بعد برگزار شده و کانون تئاتر خیابانی هم تأسیس شد و موسیقی خیابانی هم آن جوری که باید در ایران به آن پرداخته نشده و مردم بیشتر افرادی دوره گرد را می بینند که از این ابزار به کسب درآمد اندکی می پردازند.

علیپور خاطرنشان کرد: یکی از کسانی که باعث شده هنر خیابانی مخصوصا دیوار نگاره ها مورد توجه خاصی قرار بگیرد بنکسی است، بنکسی در آخرین کار خود که در شهر کاله در نزدیک دیوارهای مربوط به اردوگاه آوارهای سوری در فرانسه به نمایش گذاشت تصویری از استیوجابز را با کوله ای بر دوش و کامپیوتری کوچک با مارک اپل در دستش و با آن تیپ خاص خود با هدف نشان دادن جنبه های مثبت مهاجرت نقاشی کرده است (استیوجابز، پسر یک مهاجر سوری بوده است).

وی افزود: در شهرهای ما از طرف نهادهای دولتی مجوز لازم داده نمیشود و حمایت کافی از هنر خیابانی وجود ندارد، و هنوز هنر موسیقی خیابانی به صورت تکدی گری مشهود شده و گرافیت ها هم به صورت وندالیسم معرفی می شوند.

علی پور به اهمیت فضا و اثرگذاری بر مخاطب، تعاریف و ویژگیهای اثر هنری، تاریخچه و اهمیت خیابان و خیابان به عنوان حوزه عمومی که میتواند مشارکت بیشتری را در کنش های اجتماعی به خود جذب کند، رسالت هنر خیابانی، و ویژگی های این هنر مطالبی را بیان کرد