روز دوشنبه 29 فروردین ماه سال 1390 نشستی در گروه علمی- تخصصی مطالعات زنان انجمن جامعه‌شناسی ایران برگزار شد که در آن موضوعی با عنوان "کارکردهای فرهنگی تکنولوژیهای زیباسازی و جوان‌سازی صورت و بدن زنان" مورد بررسی قرار گرفت. در این نشست که در راستای محور کلی مباحث سال جاری این گروه، یعنی "تأثیر جنسیت بر سلامت" بود، دکتر افسر افشار نادری و دکتر شیلا میرزاده به ارائه بحث پرداختند.
در بخش نخست این نشست، دکتر افسر افشار نادری، جامعه‌شناس و عضو گروه مطالعات زنان انجمن، سخنان خود را با اشاره به پزشکی شدن زیبایی آغاز کرد و گفت: به سبب ظهور تکنولوژی در دهه اخیر، جراحی‌های پلاستیک رشدی ۸۳ درصدی داشته و جالب اینجاست که این خدمات در کشورهایی مورد توجه بیشتر قرار گرفته که زنان در موقعیت فرودست‌تری نسبت به مردان قرار دارند. مثل ایران و عربستان.
وی با اشاره به روند جهانی استاندارهای زیبایی گفت: در حال حاضر در دنیای کنونی روندی در حال رخ دادن است که هیچ کشوری از آن مصون نیست. اگر در گذشته کلیتی از زیبایی مطرح بود، امروزه جزء جزء بدن باید زیبا، استاندارد و مطابق الگوهای رسانه‌ای باشد. بنابراین تأکید خاصی روی اجزای بدن وجود دارد. این در حالی است که استاندارد کردن زیبایی و تعریف خاص فیزیکی برای آن دادن، از نظر ما، یک نوع فاشیسم زیبایی است. در واقع، اینکه ما تک‌تک اعضای بدن را مطابق استانداردی که داده می‌شود، درست کنیم، می‌تواند سرخوردگی افراد بسیاری که ایده‌آل مورد نظر را ندارند را به همراه داشته باشد. آنچه که این مسائل را به وجود می‌آورد، کاملاً فرهنگی است. دانش‌آموزان و دانشجویان زیبا از نمره‌های بهتری برخوردارند. بیماران زیبا مراقبت‌های بهتری دریافت می‌کنند. مجرمان زیبا با محکومیت کمتری مواجه‌اند. بنابراین لازم است که از دیدگاه‌های فرهنگی به این مسأله بنگریم. همچنین وضعیت پارادوکسال زنان که از یک طرف سر تا پای آنها از منظر مردان پوشیده شود و عرفاً و قانوناً روی آن تأکید می‌شود و از منظری دیگر تابع شرایط مدرن و استاندارد شده داده‌های رسانه باشند، نگاهی آسیب‌شناسانه می‌طلبد.
افشار نادری در ادامه به طرح چند پرسش کلی پرداخت: آیا زنان آگاهانه و به دلخواه خود اقدام به تغییرات فیزیکی می‌کنند؟ یا شرایط ساختاری فرهنگی و نگاه مردانه و تمایلات جنسی مردان آنها را به این سمت سوق می‌دهد؟ این عوامل چه هستند؟ آیا همان اندازه که در جامعه از زنان توقع زیبایی می‌رود، فعالیت‌های اجتماعی، اقتصادی و دیگر کارهایشان هم همان قدر ارزشمند است؟
او در ادامه بیان کرد: وجود انسان در بدو امر یک مظهر بدنی است، یعنی اعضای مختلف بدن دارای ارزش‌های فرهنگی یکسانی نیستند. چهره از نظر تمرکز ارزش‌ها حساب جداگانه‌ای دارد، شناسایی فرد را به همراه دارد و کیفیت مربوط به جذابیت‌ها در صورت خود را نشان می‌دهد. ارتباط نیز از طریق صورت است. در عین حال، صورت عامل شناسایی جنسیت است و اگر آسیب‌دیدگی در صورت ایجاد شود، ما آن را بسیار جدی تلقی می‌کنیم.
این عضو انجمن جامعه‌شناسی ایران با اشاره به رابطه بدن و تکنولوژی گفت: رابطه بین بدن و تکنولوژی جزء مباحث جدید جامعه‌شناسی است؛ چراکه توسعه تکنولوژی می‌تواند کارکردهای جدیدی را در اعضای بدن ایجاد کند. همچنین، این تکنولوژی‌ها قابلیت‌های بدن را ترمیم کرده و به انسان کمک می‌کنند تا کار‌ها را از دو طریق سامان دهند؛ نخست با تغییر مستقیم در زیربنای بدن با استفاده از توسعه مهندسی ژنتیک و دوم با ساخت اجزاء مصنوعی. کارکرد دیگر تکنولوژی برای بدن نیز زیباسازی است.
وی در بخش دیگری از سخنان خود توضیح داد: زنان بر اساس ویژگی‌های جسمانی که دارند مورد قضاوت می‌گیرند. چراکه هنجارهای اجتماعی از زنان توقعاتی داشته و بر جذابیت جسمانی او تأکید می‌کنند. در این رابطه، به لحاظ اجتماعی، تصویری مطلوب از بدن تعریف می‌شود که در مورد زنان اندام لاغر و غیر‌عضلانی است. حتی موفقیت‌های اجتماعی زنان باعث نشده که زیبایی به عامل کمرنگی تبدیل شود و نگرش به آنها همچنان نگرشی مردانه و رسانه‌ای است.
دکتر افشار نادری در ادامه، با اشاره به نتیجه پژوهشی که در این باره انجام داده، گفت: ۸۰ درصد از جامعه آماری ما زیبایی را فاکتور موفقیت می‌دانستند که می‌تواند سایر ضعف‌ها را پوشش دهد. ۲۵ درصد اعتقاد داشتند که باید زیبایی را به هر قیمتی به دست آورند. نزدیک ۴۵ درصد آرزوی زیبایی داشتند و ۵۹ درصد زیبایی را برای مجذوب کردن دیگران می‌خواستند. آنها همچنین در پاسخ به پرسشی که چه عواملی باعث می‌شود شما وادار به این رفتار شوید، ۷۵ درصد اجتماع را مسئول تصمیم خود می‌دانستند. در عین حال، ۹۸ درصد جامعه آماری گفتند ترجیح می‌دهند آن طور که هستند از سوی همسرانشان پذیرفته شوند. با این وجود، بیش از 42 درصد آنها، با آنکه اطمینان نداشتند با این تغییرات زیبا‌تر شوند، اما اصرار داشتند دست به چنین کاری بزنند.
افشارنادری تأکید کرد که نتیجه‌ای که از غالب پرسش‌های این پژوهش استخراج شده، حاکی از آن است که زنان برای زیبا بودن تحت فشار هستند. آنها به این کار تن می‌دهند چراکه جامعه چنین چیزی را از آنها می‌خواهد. وی همچنین یادآور شد: با وجود اینکه این باور که زن باید زیبا باشد و مرد احتیاجی به زیبایی ندارد، از گذشته در ادبیات ما وجود داشته است؛ اما امروزه رسانه‌ها باعث تشدید این باور شده‌اند. از سوی دیگر، چند فرهنگی شدن جامعه و تبلیغ سبک زندگی خاص می‌تواند عامل تقویت این باور شود. در عین حال، تبلیغات و حجم زیاد محصولات، دارو‌ها، تکنولوژیهای زیباسازی، رویای جوان‌سازی مخاطبان را تشویق می‌کند و باعث می‌شود آنها بدن خود را به دست پزشکان بسپارند. در پژوهشی که در این زمینه انجام شده هم خیلی‌ها اظهار کردند که با زیبایی می‌توانند شغل یا همسر مناسب‌تری به دست آوردند. چراکه همیشه زیبا‌ها انتخاب می‌شوند. علاوه بر همه اینها، در این زمینه شاید یکی دیگر از عوامل مهم گرایش زنان به عمل‌های زیبایی اعتقاد به این باور دینی باشد که زن باید خود را برای مرد زیبا سازد تا مرد در خانه از هر نظر ارضا شود و با دیدن زنان دیگر مرتکب گناه نشود.
دکتر افسر افشار نادری در پایان سخنرانی خود در نشست گروه مطالعات زنان انجمن، تأکید کرد: همه این عوامل که زنان را روزبه‌روز به سمت مصرف بیشتر تولیدات و خدمات پزشکی سوق می‌دهد، به نوعی می‌تواند به بازتولید ارزش‌های مردسالارانه در جامعه بیانجامد.
در ادامه این نشست دکتر شیلا میرزاده، متخصص پوست و زیبایی، به بیان برخی تجربه‌های خود در انجام جراحی‌های زیبایی پرداخت و در این رابطه خاطرنشان کرد که اغلب کسانی که به کلینیک‌های زیبایی مراجعه می‌کنند، از اعتماد به نفس پایینی برخوردارند و نکته جالب این است که این روز‌ها مراجعه مردان نیز رشد ۵۰ درصدی داشته است.
وی همچنین با اشاره به عوارض بسیاری از این جراحی‌های زیبایی بر نیاز به افزایش آگاهی در جامعه تأکید کرد.
- توضیحات
- زیر مجموعه: گزارش نشست ها
- دسته: گزارش نشست گروه مطالعات فرهنگی
- آخرین به روز رسانی در 08 اسفند 1394