دوشنبه ۱۸ دیماه سال نود ویک، نشستی با عنوان «بررسی تحولات خانواده با توجه به رویارویی نقش زن در عرصه عمومی و خصوصی» توسط کارگروه زنان و مناسبات خانواده در سالن کنفرانس انجمن جامعه‌شناسی برگزار شد. سخنرانان این نشست دکتر شهلا اعزازی و دکتر مریم رفعت‌جاه بودند.

سخنران نخست این جلسه، دکتر شهلا اعزازی با اشاره به این که از سال 1330 به بعد با افزایش طلاق در ایران روبرو هستیم و قبل از آن میزان طلاق به عللی نظیر عدم ثبت آن در برخی شهرها و روستاها، نسبتا پایین بوده است، گفت: طبق آخرین امارها، در حال حاضر تعداد زنان سرپرست خانوارحدودا یک میلیون نفر عنوان شده است.

وی بحث خود را با نگاهی به کتاب « تحولات فرهنگی در ایران » ادامه داد و ضمن این‌که یکی از اصول خانواده مدرن را تصمیم‌گیری مشارکتی دانست، خاطر نشان کرد: در بررسی صورت گرفته در کتاب مذکور، هر اندازه میزان تحصیلات افراد بیشتر بوده مشارکت در تصمیم‌گیری‌ها بیشتر است.

او موضوع «دانایی» را تغییری مهم در میان دختران جامعه امروز عنوان کرد و گفت: دختران تحصیلکرده بیشتر در تصمیم‌گیری‌ها مشارکت داده می‌شوند و اگر خانواده با توجه به روال گفته‌شده پیشرفت کند، خانواده هسته‌ای مشارکتی به وجود می‌آید.

اعزازی وضعیت اشتغال زنان را طبق آمار رسمی اخیر، 16درصد عنوان کرد و این مساله را یادآور شد که زنان، بیکاری بیشتری نسبت به مردان دارند و تعداد زنان تحصیلکرده بیشتر از مردان است.

این استاد دانشگاه گفت: زنان در گذشته هویت خانوادگی داشتند ولی به تدریج به هویت فردی و اجتماعی نیز دست یافتند.

سخنران دوم این جلسه، دکتر مریم رفعت‌جاه بود که ضمن بیان این مطلب که نمی‌توان گفت خانواده ایرانی کاملا از حالت سنتی خارج و به شکل مدرن درآمده است اظهار داشت: هم‌چنان ویژگی خانواده سنتی در خانواده‌های ایرانی دیده می‌شود.

این جامعه‌شناس عواملی که برای تحول خانواده ذکر شد را به دو بخش ساختاری و ارزشی تقسیم کرد و ادامه داد: در عوامل ساختاری، تغییر در دیگر عوامل در جامعه منجر به تغییر در خانواده می‌شود و در جنبه ارزشی و فرهنگی، گسترش آزادی‌های فردی، زنان را تا حدودی نسبت به حقوقشان بیدار کرد و تغییر در روابط زن و مرد، مطرح‌شدن عشق با به‌وجودآمدن مفاهیم برابری از جمله این تغییرات فرهنگی است.

رفعت‌جاه ویژگی‌های خانواده متعارف ایرانی را که از نگاه وی نه سنتی است و نه مدرن، را برشمرد و گفت: ازدواج خیلی مهم است و همسرگزینی با محوریت والدین و معیارهای سنتی باید همراه باشد. ازدواج نباید در سنین بالا اتفاق بیفتد چرا که فرزندآوری اهمیت دارد و خانواده‌ای به‌هنجارتعریف می شود که مرد نان‌آور و زن خانه‌دار باشد.

این استاد دانشگاه به ذکر نتایجی از سرشماری سال‌های 79 و 85 پرداخت و مسائلی چون مهم‌بودن خانواده هم‌چنان برای مرد و زن ، تغییر در نگاه جوانان در ضرورت ازدواج‌، بالارفتن تمایل به ازدواج دختران پس از تحصیل و تغییر در الگوی نگرشی زنان خانه‌دار نسبت به خود و مطرح‌شدن بحث‌هایی چون برابری انسانی را از جمله مواردی عنوان کرد که در حوزه خانواده دچار تحول شده است.

وی هم‌چنین با اشاره تغییرات نگرش جنسیتی بین زنان، اضافه کرد: برای زنان کارکردن استقلال هویتی را درپی داشته است ولی نباید فراموش کرد که فعالیت اجتماعی سازمان‌یافته برای زن هویت مستقل می‌آورد نه فعالیت اقتصادی صرف.

رفعت جاه در پایان سخنان خود مواردی چون ایجاد چالش به دلیل عدم هم‌خوانی تحولات ایجادشده با نظام ارزشی و هنجاری، به‌وجودآمدن ساختار مشارکت‌آمیز در اقشار جوان، منعطف‌شدن الگوهای کاری برای زنان و ضرورت ایجاد توازن بین اشتغال زنان و کار منزل توسط نظام‌های دولتی، را از تحولات کنونی حوزه خانواده دانست.

این جلسه با طرح پرسش و پاسخ از سوی حاضران وسخنرانان به پایان رسید.

تهیه گزارش: مشکات سخاوتی

• < قبلی
• بعدی >