140عصر سه شنبه هفدهم اردیبهشت ماه هزار و سیصد و نود و دو خانه اندیشمندان علوم انسانی میزبان اساتید بازنشسته و دوستداران علوم اجتماعی ایران بود که به کوشش انجمن جامعه شناسی ایران و با همکاری انجمنهای جمعیت شناسی، انسان شناسی، مطالعات فرهنگی و ارتباطات برگزار گردید.

برگزاری بزرگداشتهای اینچنینی در شرایطی که علوم اجتماعی در محاق قرار گرفته میتواند روحیه بخش و الگو سازی مناسبی برای نسلهای آینده این رشته پایه باشد. این مراسم که به نوعی تجدید دیدار نسلهای آغازین علوم اجتماعی ایران با نسلهای بعدی بود، به محفلی برای درد دلها و بیان خاطرات و دغدغههای این بزرگان تبدیل شد، هر چند که فقدان اساتید بزرگی همچون دکتر عبدالهی، دکتر صدیق سروستانی و دیگر عزیزانی که در طول سالیان اخیر با آرمانهای انسانی و دیدگاههای بزرگ خودشان با تالیف کتاب و آموزش تعداد زیادی از دانشجویان خدمات بزرگی به علوم اجتماعی ایران انجام داده بودند اندوهی در دل دوستان و شاگردان این اساتید به جا گذاشت.

در ابتدای مراسم آقای دکتر ضرغامی مدیرعامل خانه اندیشمندان علوم انسانی و آقایان دکتر محمد میرزایی، دکتر جلال الدین رفیع‌فر روسای انجمن‌های جمعیت شناسی و انسان شناسی و آقای دکتر علی ربیعی عضو هیئت مدیرۀ انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات و دکتر محمد امین قانعی راد رییس انجمن جامعهشناسی ایران به ایراد سخنرانی پرداختند. قانعی راد با اشاراتی به ویژگیهای نسلهای اول، دوم و سوم علوم اجتماعی ایران تمامی رشته ها و نسل های علوم اجتماعی را مهم دانستند و با بیان اینکه رشته علوم اجتماعی بر خلاف دیگر رشتههای علمی از رشتههایی است که خلاقیت فکری در آن از سنین پنجاه سالگی به بعد اتفاق میافتد به جایگاه ویژه پیشکسوتان و اساتید بازنشسته علوم اجتماعی پرداختند و بهره برداری از تجربیات و نظریهها و راه کارهای این اساتید را بسیار مهم ارزیابی کردند و خواهان حضور هر چه پررنگتر این اساتید در عرصههای فکری و تآلیفی این رشته شدند. در پایان ایشان از کلیه اعضای انجمن و دوستداران علوم اجتماعی برای حضور در دومین همایش کنکاشهای مفهومی و نظری درباره جامعه ایران که در تاریخ 25 و 26 اردیبهشت سال جاری برگزار خواهد شد، دعوت به عمل آوردند.

پس از سخنرانی قانعی راد، هدایتی گرداننده مراسم با خواندن شعری از لسان الغیب حافظ شیرازی حاضرین را به شنیدن اجرای موسیقی سنتی دعوت کردند که گروه با اجرای بسیار زیبای خود شور و حس شاعرانهای در میان حاضرین در سالن به وجود آورد.

در ادامه مراسم آقایان دکتر توسلی، زنجانی، کتبی، صفی نژاد، گیویان و عباس زاده به عنوان اساتید پیشکسوت و تاثیرگذار در حوزه علوم اجتماعی ایران برای ایراد سخنرانی دعوت به عمل آمد استاد دکتر توسلی در سخنرانی کوتاه خود با شعار زنده باد جامعهشناسی ایران، زنده باد جامعهشناسی ایران، زنده باد جامعهشناسی ایران باعث به وجد آمدن حاضرین شد. استاد توسلی که با وجود کهولت سن و بیماری خود را به خانه اندیشمندان علوم انسانی رسانده بودند با روحیه بالا تا پایان مراسم حضور داشتند که باعث دلگرمی و تجدید دیدار میهمانان با ایشان شد. دکتر ساروخانی پس از خواندن شعری از حافظ بهایراد سخنرانی پرداختند و با اشاره به مشکلات و مسائلی که در علوم اجتماعی و انجمن وجود دارد روحیه بالای کاری و انگیزه را سبب رشد و حرکت رو به جلو پیشکسوتان و اعضای علوم اجتماعی دانستند. از سخنرانان دیگر این مراسم دکتر گیویان بودند؛ که به طرح مسائل پیش روی علوم اجتماعی پرداختند. ایشان تاثیرگذاری مسائل سیاسی بر علوم اجتماعی را آفت این رشته دانستند و شرایط حاضر سیاست گذاری کشور را مناسب گسترش علوم اجتماعی ندانسته و در پایان سخنرانی خودشان عزم و انگیزه بالای کاری را نیاز امروز اصحاب علوم اجتماعی دانستند.

دیگر سخنران این مراسم، دکتر صفی نژاد بودند که در سخنان خودشان به جایگاه دکتر توسلی برای بستر سازی مناسب در زمینه جامعهشناسی عشایری اشاره کرده و خیلی مختصر به معرفی عشایر و تلاشهایی پرداختند که در زمینه معرفی آنان در ایران انجام گرفته است. در ادامه مراسم، آقای واعظی مدیر جهاد دانشگاهی علوم اجتماعی دانشگاه تهران بهایراد سخنرانی پرداخته و یادی از اساتید مرحوم دکتر عبدالهی و مرحوم دکتر صدیق سروستانی کردند سپس کلیپی که به یاد استاد سروستانی ساخته شده بود به نمایش گذاشت که مورد استقبال حضار قرار گرفت؛ آخرین سخنران مراسم دکتر کتبی بودند که ایشان در سخنانشان فضای جاری میان اعضای انجمن را به نقد کشیده و خواستار فعالیتهای گروهی و تعامل بیشتر میان اعضای انجمن شدند. ایشان با اشاره بهاین که غربیها از خواب غفلت ما بهره برده و شرایط جامعهایران را به دقت بررسی میکنند، به کتاب چکیدههای ایران شناسی چاپ فرانسه که هر سال به چاپ میرسد اشاره و خواستار توجه و کار عملی بیشتر از طرف صاحب نظران و پیشکسوتان علوم اجتماعی شدند.

پس از ایراد سخنرانی اساتید، مراسم اهدا لوح تقدیر و هدایا به اساتید پیشکسوت برگزار گردید که در میان مراسم اهدا جوایز خانم دکتر ملکمیان از اساتید جمعیتشناسی که سالها در زمینه مهاجرت ارامنه و وضعیتشان در ایران پژوهش و بررسی میدانی داشتهاند و جوایز متعدد بینالمللی و داخلی را دریافت کردهاند به ایراد سخنرانی پرداخته و تشکر ویژه نمودند از بانیان مراسم و این که با وجود بیماری خود را به مراسم رساندند ایشان در بخشی از صحبت خودشان ابراز سپاس و قدردانی کردند از دکتر زنجانی بخاطر مساعدتهای ایشان در جهت پروژههای ارامنه در ایران که دکتر زنجانی پس از سخنرانی خانم دکتر ملکمیان در پاسخ ایشان به تالیفات خودشان در زمینه مهاجرت ارامنه اشارهای داشته و متقابلاً تشکر و قدردانی خودشان را نسبت به زحمات دکتر ملکمیان ابراز نمودند.

از اتفاقات ماندگار و زیبای این بزرگداشت، گرفتن عکس دسته جمعی اساتید و پیشکسوتان علوم اجتماعی بود که در محیط گرم و صمیمیبرگزار گردید. در پایان مراسم هم ضیافت شامی برای حضارترتیب داده شد.

* تهیه گزارش: حسین طادی