به دعوت گروه علوم اجتماعی دانشگاه سیستان و بلوچستان و دفتر دانشگاهی انجمن جامعه شناسی ایران در استان سیستان و بلوچستان در روز چهارشنبه مورخه 26 آذر 1394 به مناسبت هفته «پژوهش»، دکتر عرب ‌احمدی، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران و رایزن فرهنگی سابق ایران در کشورهای «تانزانیا» و«زیمبابوه» در خصوص «مهاجرت بلوچ‌های ایرانی به شرق آفریقا» به سخنرانی پرداخت.

دکتر عرب احمدی سه موج از مهاجرت بلوچ های ایرانی به شرق آفریقا را مورد بررسی قرار داد و گفت: پیشینه حضور بلوچ های ایرانی در شرق آفریقا به قرن هفدهم میلادی باز می گردد. در دوره حاکمیت پرتغالی‌ها بر سواحل و جزایر شرق آفریقا تعداد اندکی از بلوچ‌ها در سال 1664 میلادی به همراه سلاطین عمانی و بر ای آزاد سازی این مناطق از چنگال حاکمیت پرتغالی‌ ها وارد شرق آفریقا (عمدتاً زنگبار و مومباسا) شدند. پس از جنگ جهانی دوم موج دیگری از بلوچ‌های ایرانی از شهرهای نیک ‌شهر و قصرقند، سرباز، لور، دابکار و چابهار رهسپار شرق آفریقا شدند. این بلوچ ‌ها که عمدتاً در شمار اقوام بلوچ‌های ساکن شرق آفریقا محسوب می‌ شدند بیشتر در مناطقی نظیر ایرینگا و امبیا در تانزانیا، مومباسا در کنیا و سوروتی در اوگاندا سکونت یافته و همچون نسل اول بلوچ ‌ها جذب مشاغل تجاری مختلفی گشتند. گروه دیگری از بلوچ های مقیم شرق آفریقا نیز طی چند دهه و خصوصا پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران اخیر از زاهدان، چابهار و سراوان به این کشورها مهاجرت نموده اند.

سخنران این نشست افزود: در حال حاضر بلوچ های مقیم شرق آفریقا به دو دسته کلی تقسیم می شوند:

1- بلوچ های باقیمانده از نسل سربازان مزدور وابسته به عمانی ها موسوم به بلوچ های عمانی

2- بلوچ های نانگارانی که بعدها به عنوان خدمتگزاران مورد اعتماد استعمار انگلستان وارد منطقه شرق آفریقا شدند. قدمت بلوچ های موسوم به عمانی به قرن هفدهم میلادی باز می گردد.

دکتر احمدی ادامه داد: شغل اصلی بلوچ های ساکن شرق آفریقا تجارت است و آنها علاوه بر خرید و فروش وسایل و لوازم مختلف، مدیریت چند مجتمع بزرگ کشاورزی را نیز برعهده دارند. بلوچ‌ها مدیریت تعدادی از شرکت‌ها و موسسات بزرگ تجاری را در کشورهای شرق آفریقا بر عهده دارند. برخی از بلوچ ‌ها که در دانشگاه‌ های اروپا و آمریکا تحصیل کرد ‌اند نیز عهده دار مشاغلی نظیر پزشکی، وکالت، تدریس در دانشگاه، هتل داری ، گردشگری و مدیریت بنگاه‌ های معاملات املاک می باشند.هرچند هدف اصلی بلوچ ها از مهاجرت به شرق آفریقا در ابتدا بر مبنای نظامی گری و بعدها تجارت در این منطقه بود با این حال این ایرانیان بتدریج و به صورت غیر مستقیم بخش هایی از فرهنگ ایران را به بومیان مسلمان این سرزمین معرفی و طی چند قرن حضور در شرق آفریقا و در سایه روابط خوب خود با بومیان برخی از آداب و رسوم و سنت های ایران زمین را به آنها عرضه داشته اند.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت: بلوچ ها بر کشورهای شرق آفریقا تاثیرگذار بوده­ اند. یکی از این تاثیرگذاری­ ها نقش آنها در ورود برخی از واژه های زبان فارسی به زبان سواحیلی است که امروزه در زمره لغات اصلی زبان سواحیلی بشمار می روند. شالی (shawl )، چرخ خیاطی پدال دار پایی (cherehani )و کارخانه- کارگاه (karkhana /karakana) نمونه هایی از واژه های فارسی بشمار می روند که مستقیما توسط بلوچ ها وارد زبان سواحیلی شده اند.

بلوچ ها در زمینه معرفی موسیقی سنتی بلوچی و برخی سنت های قومی خویش به بومیان شرق آفریقا نیز تا حدودی تاثیرگذار بوده اند به گونه ای که سنت زار یا دور کردن شیاطین و ارواح از زندگی انسان ها که در بلوچستان ایران بسیار رایج است در بین مسلمانان زنگبار و مومباسا راه یافته و یکی از مناسک سنتی بومیان شرق افریقا که با مراسم سنتی زارگیری بلوچ ها شباهت زیادی دارد و جشن دور کردن شیاطین است که در بین مردمان جزیره زنگبار رواج دارد .

این استاد دانشگاه در پایان بحث خود، در خصوص جایگاه کنونی بلوچ های ایرانی در شرق آفریقا گفت: بلوچ ‌های ایرانی تبار در حال حاضر در زمره اقلیت ‌های مسلمان تحصیل کرده و با فرهنگ در کشورهای کنیا، اوگاندا و تانزانیا محسوب می‌شوند و اکثر آنها از نظر اقتصادی نیز در وضعیت بسیار خوبی بسر می ‌برند. برخی از آنان نیز در کشورهای کنیا و تانزانیا با ورود به عرصه سیاسی به مسئولیت ‌های بالایی دست یافته ‌اند که از جمله می ‌توان از رستم عزیز نماینده مجلس تانزانیا و از اعضاء بانفوذ حزب حاکم و ناصرعلی سفیر کنونی کنیا در عمان نام برد

• < قبلی