علی نوری*
نشست مدیران و دبیران گروههای علمی- تخصصی انجمن جامعه شناسی ایران با حضور رئیس و اعضا هیئت مدیره انجمن جامعهشناسی ایران ساعت 18 روز چهارشنبه مورخه 29 دی ماه 1395 برگزار شد.
در ابتدای این جلسه دکتر سراجزاده، رئیس انجمن، ضمن خوشامدگویی به مدیران و دبیران گروهها و تشکر از ریاست دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران به دلیل همراهی و حمایت از فعالیتهای انجمن، خواستار توجه بیشتر و اختصاص فضای بیشتر برای فعالیتهای انجمن شدند. در عین حال از گروهها خواستند که نشستهای خود را منحصر به فضای موجود انجمن در دانشگاه ندانند و در صورت امکان از ظرفیتها و امکانات سالنهای خارج از دانشکده علوم اجتماعی نیز برای برگزاری نشستها و برنامههای خود استفاده کنند.
رئیس انجمن جامعه شناسی ایران با اشاره به محدودیتهای موجود برای بیان دیدگاهها و مباحث خاطر نشان کرد: با توجه به فعالیت انجمن در فضای دانشگاه، لازم است چارچوبهای مشخص شده برای فعالیتهای گروهها رعایت شود. به ویژه آنکه در سالهای اخیر جوانان حضور بیشتری در انجمن پیدا کردهاند و ممکن است آشنایی زیادی با روندهای اجرایی نشستها و برنامهها نداشته باشند. انتظار میرود گروهها برنامههای پیشنهادی خود را حداقل ده روز قبل از برگزاری، به اطلاع انجمن برسانند تا فرآیند اخذ مجوز نشست و کارهای اداری با اخلال مواجه نشود. وی در بخش دیگری از سخنان خود با تشکر از دکتر فاطمه جواهری، مدیر سابق کمیته گروهها گفت: در زمان مدیریت ایشان کمیته گروهها انتظام مناسبی پیدا کرده و برگزاری انتخابات گروهها پیش از تشکیل مجمع عمومی سبب شد شورای جدید مدیریت گروهها پیش از شکلگیری هیئت مدیره جدید انجمن تشکیل شود و آماده فعالیت برای دوره جدید باشند. در دوره جدید نیز با مدیریت دکتر احمدنیا و همکاری اعضاء کمیته امید است جهت سه سال آینده برنامههایی پیشبینی شود و با همکاری گروهها به نتایج مطلوبی منتهی شود.
دکتر سراجزاده با استقبال از همکاریهای بین گروهی، به مدیران و دبیران محترم گروهها پیشنهاد کرد که طرحهای خود را جهت برگزاری همایش درباره موضوعات موردعلاقه به هیئتمدیره انجمن ارائه دهند.
پس از سخنان رئیس انجمن، دکتر علی نوری، دبیرکمیته گروههای علمی- تخصصی انجمن جامعهشناسیایران، گزارشی از طرح نظرسنجی کمیته گروهها ارائه داد و با اشاره به لزوم تعامل و ارتباط مستمر کمیته با مدیران و دبیران محترم گروهها جهت تبادل نظرات و بیان دیدگاهها و مسائل گفت: انجام نظرسنجی از گروهها قبل از برگزاری این نشست با هدف بهدست آوردن اطلاعات پایه و اولیه از گروهها و فعالیتهای آنان صورت پذیرفته است. عقیده بر این بوده که نتایج این نظرسنجی به غنای نشست حاضر کمک خواهد کرد.
وی درباره نحوه تنظیم فرم نظرسنجی اظهار داشت: با نظارت دکتر احمدنیا مدیر کمیته گروهها، ابتدا متغیرهای مورد نظر جهت طرح سوالات استخراج گردید. متغیرهای مورد نظر وزارت علوم جهت کسب امتیاز انجمنهای علمی، آییننامههای انجمنهای علمی داخل و خارج از کشور و آیین نامه انجمن جامعهشناسی ایران، چارچوب استخراج متغیرهای نظرسنجی را تشکیل دادهاند. پس از مشخص شدن متغیرها، سوالات نظرسنجی طراحی گردید. فرمهای نظرسنجی پس از تهیه، از طریق ایمیل و فضای مجازی در اختیار مدیران و دبیران گروهها قرار گرفت. گروهها دو هفته مهلت داشتند که فرمها را تکمیل و ارسال نمایند. با وجود اطلاع رسانی گسترده و یکبار تمدید مهلت، حدود نیمی از گروهها یعنی 22 گروه اقدام به تکمیل و ارسال فرم نظرسنجی نمودند. اطلاعات دریافتی از این 22 گروه و اطلاعات پایه دفتر انجمن درباره گروهها، مبنای گزارش حاضر است که در دو بخش توصیفی و تحلیلی ارائه میگردد.
او سپس آماری از تعداد اعضاء پیوسته، وابسته، دانشجویی و افتخاری گروههای مختلف ارائه داد و به سابقه عضویت و سابقه مدیران و دبیران محترم گروهها در سمت مدیر یا دبیر پرداخت که بیانگر حضورپررنگ افراد جدید در انجمن بود. بعد از آن آماری از تشکیل جلسات شورای مدیریت گروهها، تعداد نشستها، دارا بودن یا نبودن حلقه و کارگروه، امکانات رسانهای، نظرات گروهها درباره روال برگزاری نشستها، میزان تمایل گروهها به نشست مشترک، سابقه فعالیت در برگزاری همایشها و کرسیهای علمی ارائه داد و افزود: در سوالی از کلیه گروهها خواسته شد تمایل یا عدم تمایل خود را برای همکاری با کمیته گروهها اعلام نمایند که دبیران محترم گروههای جامعهشناسی خانواده، جامعهشناسی نظری، جامعهشناسی ورزش، جامعهشناسی هنر، جامعهشناسی کشورهای اسلامی، جامعهشناسی سیاسی، سیاست اجتماعی، جامعهشناسی تفسیری، جامعهشناسی ارزیابی تأثیر اجتماعی و فرهنگی برای همکاری با کمیته اعلام آمادگی کردند. در سوال دیگری سوال پرسیده شد که چه زمانی را برای برگزاری جلسات هماهنگی بین گروهها با دبیران و مدیران پیشنهاد میکنید؟ اکثر گروهها روز یکشنبه ساعت 19 تا 17 را انتخاب کردند. در سوال بعدی از گروهها پرسیده شده که از چه روشهایی برای جذب اعضای جدید استفاده میکنید؟ پاسخ های گروهها به این شرح بود: دریافت ایمیل و تلفن حاضران در نشستهای گروهها، دعوت آنها به نشستها، دعوت چهرههای علاقهمند به حوزه مورد نظر، وبسایت، تبلیغ در دانشگاه و شبکههای اجتماعی آشنایان با مدیر و دبیر گروه، ارتباطات بین همکاران و دوستان دانشگاهی، دعوت برای حضور در گفتارها و سخنرانیها، نشرلینک گروه در فضای مجازی و پیامک. در سوال دیگری پرسیده شد که معمولاً بین مدیران و دبیران با اعضای گروه با چه شیوههایی ارتباط برقرار میشود؟ پاسخ ها به این شرح بود: دیدارهای کاری وحرفهای، گروه تلگرامی، جیمیل، شبکههای اجتماعی، تلفن و ایمیل و حضوری.
در پاسخ به این سوال که: آیا از فعالیت گروه خود راضی هستید؟ گروههایی که اعلام رضایت کردند، موارد زیر را مطرح نمودند: انگیزه اجتماعی قوی، تعداد نشستهای برگزار شده نسبت به سایر گروهها، فعال نمودن اعضا در گروههای استانی و مراکز دانشگاهی، برگزاری نشست با حداکثر تعداد شرکت کننده و پرشدن سالن، فعالیتها و ارتباطات با مراکز علمی داخلی و خارجی و هماهنگی بین مدیر و دبیر و اعضای گروه.
گروههایی که عدم رضایت خود را اعلام کردند موارد زیر را مطرح نمودند: عدم استقبال دانشجویان از نشستها، همکاری کم اعضای گروه و منحصر شدن فعالیتها به مدیر و دبیر گروه، عدم شرکت اعضای گروه در نشستها و منفعل بودن آنان. البته میتوان به علل وجود این موارد پرداخت و برای آنها راه حل پیدا کرد.
نوری ادامه داد: مدیران و دبیران گروهها در جواب به این سوال که «برای ارتقای کمی و کیفی گروه خود با چه مشکلاتی مواجه هستید و چه انتظاری از انجمن دارید؟» این پاسخها را مطرح کردند: واسطه ارتباط گروهها با سازمانهای مربوطه، اعطای زمان ثابت به گروهها که البته در دوره قبل زمان ثابت برای گروهها اختصاص داده شده بود اما در دوره جدید با توجه به مسایل مربوطه روال تغییر کرده است، ابلاغ کتبی شرح وظایف دبیران و گروهها، حمایتهای مالی و پرداخت هزینه آژانس سخنرانان، هزینه ایاب و ذهاب سخنرانان شهرستانی، اطلاع رسانی کاملتر درباره نشستهای گروهها در صفحه تلگرام و صفحه اصلی سایت به علاوه متن اصلی نشستها (یعنی توضیحی اجمالی درباره اینکه نشست در چه موضوعی هست و چه گروهی آنرا برگزار میکند، در زمان اطلاع رسانی برنامهها انجام شود)، تمدید عضویت به دلیل هزینه زیاد سالانه (و نه سه سالانه) باشد، الکترونیکی شدن فرآیند عضویت و صدور کارت عضویت، محدودیت امکانات فیزیکی مانند سالن انجمن، موافقت با عضویت فارغ التحصیلان و دانشجویان رشتههای مرتبط با فعالیت گروهها حتی به صورت عضو پیوسته یعنی افرادیکه غیر از رشته جامعهشناسی تحصیلات دارند ولی مرتبط با آن گروه هستند بتوانند عضو پیوسته باشند، نبود نیروی داوطلب فعال و مشارکتجو برای کمک به برگزاری جلسات، تعمیر و نقاشی سالن انجمن، تهیه سالن برای نمایش فیلم و پذیرایی مناسبتر در جلسات، تعیین نام گروهها توسط افراد مؤسس که توسط یکی از گروهها مطرح شده بود. چارهجویی برای مشارکت اعضا، تأمین امکانات مناسب برای ضبط و فیلمبرداری جلسات، طولانی بودن صدور مجوز، برگزاری جلسات درباره کاستیها و مشکلات سایت انجمن، نظرات گروهها به شرح زیر بوده است: اختصاص لینک مناسب سایت برای گروهها، امکان بارگذاری مطالب برای دبیران انجمن بهطور مستقیم، بهروز رسانی سایت، ظرفیت بیشتر برای بارگذاری عکس و فیلم و فایلهای صوتی، انتشار کتابها و تازههای نشر به صورت سیستماتیک و نه انحصاری، منظور این است که همه مولفین بتوانند از این امکان استفاده کنند و فقط برای عدهای از مولفین نباشد، انتشار فهرست گروهها براساس حروف الفبا در سایت، اعطای ساب پورتال به گروهها در سایت انجمن، طراحی سازوکار مناسب جهت درج گزارش فعالیتها و عناوین برنامههای گروهها.
سؤال بعدی: برای بهبود ارتباط دفتر انجمن و هیئت مدیره با گروهها چه پیشنهادی را دارید؟
پاسخ ها: حضور دورهای هیئت مدیره در جلسات گروهها، جلسات منظم و مستمر با حضور گروهها و بیان دیدگاهها، برقراری عدالت در استفاده از سالن توسط گروهها، برگزاری جلسات برای مدیران و دبیران گروهها، تعریف سیستم مکاتبات، برگزاری جلسات هماندیشی، استفاده از فضای مجازی، اختصاص پنل به گروههای متقاضی در همایشها.
در سؤال دیگری پرسیده شد که از کمیته گروهها چه انتظاری برای بهبود عملکرد گروه خود دارید؟
پاسخ ها: شفافتر شدن فعالیت گروهها، تعامل مستمر با گروهها و رفع موانع، همکاری جهت فعال نمودن اعضا در دفاتر استانی، مبهم بودن شرح وظایف گروههای علمی- تخصصی، پرهیز از رتبه بندی و قیاس کمی گروهها، پرهیز از جو رقابت جویانه بین گروهها، زیرا بعضی رشتهها کمتر درجامعه شناخته شده اند و نمیشود فعالیت آنها را با بقیه رشتهها مقایسه کرد، توجه به کیفیت برگزاری جلسات، تعداد شرکت کننده، ارائه راهکار برای جلب مشارکت اعضای گروه، ایجاد بستر برای تعامل و همکاری بین گروهی، برگزاری جلسات دو ماهانه برای هماندیشی با مدیران و دبیران گروهها.
سؤال بعدی درباره سابقه حمایتهای سازمانها و نهادها از گروهها بود و پاسخها به شرح زیر بود: مؤسسه مطالعات تحقیقات اجتماعی حامی گروه جامعهشناسی شهر، پژوهشگاه علوم انسانی در زمینه در اختیار قراردادن سالن و دانشگاه تربیت مدرس دررابطه با چاپ ویژهنامه حامی گروه جامعهشناسی تاریخی، (ذکر نام گروهها به دلیل مستند شدن این موضوع و نیز استفاده سایر گروهها از این فرصتها است). موارد تخلف گروهها که توسط گروهها ذکر گردیده عبارتند از: استفاده از انجمن به عنوان شهرتیابی، هویتیابی مستقل از انجمن، دعوت از چهرههای مشهور و تبدیل جلسه به شوی تلویزیونی و فاصله گرفتن از دیدگاههای علمی.
سؤال بعدی: نظر گروهها درباره شیوه برخورد با تخلفات گروهها پرسیده شد و پاسخها به شرح زیر دریافت گردید: تهیه قوانین مکتوب جامعتر برای فعالیت گروهها، توضیح جامعتر مقررات، گفتو گو با متخلفان ولی سپس جریمه مانند عدم اجازه برای برگزاری نشست، اعلام عمومی تخلف گروه مربوطه، برگزاری مجدد انتخابات مدیر و دبیر، تذکر و اخطار سپس سلب عضویت و در نهایت لغو عضویت.
پس از ارائه گزارش طرح نظرسنجی توسط دبیر کمیته گروهها، دکتر سوسن باستانی، نایب رئیس انجمن، ضمن تشکر از انجام نظرسنجی، درباره نحوه عضویت افراد در گروهها گفت: فارغ التحصیلان رشتههایی که بهصورت مستقیم مرتبط نیستند، نمیتوانند عضو پیوسته باشند، براساس اساسنامه اعضا باید در حوزه علوم اجتماعی فعالیت داشته باشند. زیرا در غیر این صورت انجمن از حالت تخصصی خارج میشود.
دکتر اجلالی، رئیس کمیته روابط بین الملل انجمن از مدیران و دبیران گروهها درخواست کرد تا افرادی که زبان انگلیسی را خوب میدانند و حاضر به انجام کار داوطلبانه هستند، به سایت انجمن کمک کنند. وی درباره عضویت در انجمن نیز گفت: اکنون دوره مطالعات میان رشتهای است، بنابراین لازم است افراد رشتههای دیگر به عنوان عضو وابسته به انجمن بیایند و اگر کاری در حوزه جامعهشناسی انجام دادهاند میتوانند عضو افتخاری باشند که از حقوق عضو پیوسته برخوردار می شوند.
دکتر جواهری، مدیر سابق کمیته گروههای علمی با تشکر از انجام طرح نظرسنجی به دو نکته اشاره کرد: 1. ثبت اطلاعات از جانب گروهها دقیق نیست و با اطلاعات موجود در دفتر انجمن خیلی متفاوت است. در دوره قبل گزارش گروهها اغراق آمیز یا ناقص بود و سبب شده بود ما نتوانیم گزارشهای مناسبی را برای وزارت علوم تهیه کنیم؛ بنابراین باید به صورت ساختاری این مسأله حل شود.
2. مسأله بعدی نحوه ارزیابی فعالیتهای گروهها و معیار آن است زیرا اگر معیارهای کمی را در نظر بگیریم، چون بعضی گروهها قدیمیتر هستند و حوزه کاری وسیعتری در جامعه دارند همیشه نمره بالاتری کسب میکنند. شاید بتوان امتیاز فعالیت گروهها را برمبنای آیین نامه وزارت علوم تعریف کرد.
سپس دکتر احمد بخارایی، مدیر گروه مسایل و آسیبهای اجتماعی، درباره ساختار کمیته گروههای علمی و عدم همکاری مناسب مدیران و دبیران محترم گروهها با کمیته در طرح نظرسنجی، پیشنهاد کرد کمیته گروهها از همکاری مدیران و دبیران فعال گروهها استفاده کند. همچنین وی بر فعالیت بین گروههای مختلف انجمن تاکید کرد.
دکتر پیام روشنفکر، مدیر کمیته ارزیابی فعالیت گروهها، ضمن تشکر از مدیر کمیته گروهها و اعضای آن، اظهار داشت: باید برای جوانان و دانشجویان ایجاد انگیزه نمود؛ مثلاً به آنها خدماتی ارائه کرد و برنامههای جذابتری را برای جذب دانشجویان اجرا کرد.
دکتر زاهدی، مدیر گروه جامعهشناسی توسعه و دگرگونیهای اجتماعی نیز ضمن تشکر از انجام طرح نظرسنجی و برگزاری نشست، نتایج آن را بسیار مفید دانست و پیشنهاد کرد نتایج این طرح در اختیار مدیران و دبیران محترم قرار گرفته و در سایت انجمن و خبرنامه انتشار یابد. همچنین کمیته پیگیری موارد را پیگیری و شورایی از مدیران فعال گروهها تشکیل گردد و مسایل را بررسی کنند.
رضا رستمی، دبیر گروه جامعه شناسی اخلاق و دکتر مریم جمشیدی، دبیر گروه جامعهشناسیسیاسی و عبدالوهاب شُهلیبر، دبیر گروه جامعهشناسی شهر نیز سوالاتی را مطرح کردند و هیئت مدیره انجمن به آنها پاسخ دادند.
جلسه با پرسش و پاسخ بین سایر مدیران و دبیران گروهها و رئیس و اعضای هیئت مدیره انجمن جامعه شناسی ایران ساعت 21 به پایان رسید.
فهرست اسامی حاضرین در نشست گردهمایی مدیران و دبیران محترم گروهها:
1. حسین سراجزاده- رئیس انجمن جامعهشناسی ایران
2. آمنه آبابائی- دبیر گروه جامعهشناسی احساسات
3. پرویز اجلالی - مدیرگروه جامعهشناسی فیلم و سینما
4. مصطفی ازکیا - مدیر گروه جامعهشناسی روستایی
5. یونس اکبری - دبیرگروه جامعهشناسی روستایی
6. حسن امیدوار – دبیر گروهجامعهشناسی صلح
7. سوسن باستانی - مدیر گروه تحلیل شبکه
8. میلاد پوررجبی- کارشناس کمیته گروههای علمی- تخصصی
9. محمدرضا پویافر – دبیرگروه جامعهشناسی معرفت
10. زهرا پلمه - دبیرگروه جامعهشناسی ایران
11. فرح ترکمان - مدیر گروه جامعهشناسی احساسات
12. سمیه توحیدلو- مدیر گروه جامعهشناسی اقتصادی
13. فاطمه جواهری- مدیر پیشین کمیته گروههای علمی- تخصصی
14. مریم جمشیدی - دبیر گروه جامعهشناسی سیاسی
15. سیدحسن حسینی– دبیرگروه اسبق جامعهشناسی معرفت
16. رضا رستمی قرائی – دبیرگروه جامعهشناسی اخلاق
17. پیام روشنفکر- دبیر گروه جامعهشناسی کودکی
18. محمد جواد زاهدی- مدیر گروه جامعهشناسی توسعه و دگرگونیهای اجتماعی
19. مالک شجاعی- مدیرگروه فلسفه علوم اجتماعی
20. نرگس شجاعی – دبیرگروه جامعهشناسی گردشگری
21. سیدعلی شفیعی- مدیر گروه پزشکی و سلامت
22. عالیه شکربیگی– مدیرگروه جامعهشناسی خانواده
23. عبدالوهاب شُهلی بُر– دبیر گروه جامعهشناسی شهر
24. مهری طیبی نیا - دبیر گروه فرهنگ و جامعه
25. محسن عبدالهزاده - جامعهشناسی توسعه
26. امیر عظیمی- دبیرگروه توسعه دگرگونیهای اجتماعی
27. محمد علیپور- دبیرگروه هنر
28. آتنا غلام نیارمی- دبیر گروه جامعهشناسی تاریخی
29. شیدا فراشاهی – دبیرگروه جامعهشناسی سینما
30. الهام سادات قادری – دبیرگروه جامعهشناسی تفسیری
31. حوا محمدی - کارشناس گروه جامعهشناسی صلح
32. مریم محمودی- دبیرگروه روششناسی و روشهای تحقیق
33. بیتا مدنی– دبیرگروه جامعهشناسی ورزش
34. علی نوری – دبیر کمیته گروههای علمی- تخصصی انجمن
35. سید حسین نبوی- مدیرگروه جامعهشناسی کشورهای اسلامی
36. سید محمود نجاتی- مدیرگروه جامعهشناسی دین
37. فهیمه نظری– دبیرگروه جامعه شناسی خانواده
38. فهیمه یوسف کلافی- دبیرگروه جامعهشناسی نظری
39. صدیقه یعقوبی - دبیرگروه جامعهشناسی اقتصادی
* دبیر کمیته گروههای علمی- تخصصی انجمن جامعه شناسی ایران (تهیه و تنظیم گزارش)