سومین نشست از سلسه نشست ‌های فراز و فرود رشته مطالعات زنان در تاریخ 19 آبان ماه1393 در محل  دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و در سالن کنفرانس انجمن جامعه شناسی ایران توسط گروه علمی- تخصصی مطالعات زنان و با حضور برخی اساتید، دانشجویان و علاقه مندان برگزار شد. در این جلسه زهره معینی  گزارشی از دو نشست گذشته ارائه کرد.

 همچنین دکتر سوسن باستانی از اعضای هیات علمی گروه مطالعات زنان دانشگاه الزهرا و به عنوان نماینده معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری در این نشست حضور داشت.

در ادامه این نشست زهره معینی پرسش ‌هایی درباره نقش معاونت امور زنان در کمک به حل مسائل رشته مطرح کرد.

دکتر سوسن باستانی با بیان این که متولی اصلی رشته های دانشگاهی وزارت علوم می­باشد گفت: معاونت امور زنان توان ورود به برنامه ‌های درسی رشته های دانشگاهی را ندارد و این کار در حیطه اختیارات وزارت علوم است، وی در ادامه گفت: بیشتر به قصد شنیدن مسائل و مشکلات موجود در نشست حضور پیدا کرده است و معاونت از نظر قانونی متولی این رشته نیست و درباره برنامه ‌ها، هر دانشگاهی نیاز به جلسات جداگانه آسیب‌ شناختی دارد.

ایشان همچنین در پاسخ به این سوال که معاونت تا چه حد از فارغ ‌التحصیلان این رشته کمک می ‌گیرد گفت: بیشتر همکاران ما در این حوزه فارغ‌ التحصیلان رشته ‌های جامعه‌ شناسی و جمعیت‌ شناسی هستند و ما بیشتر در نظر داریم که امکان حضور کارشناسان این رشته را در سازمان‌ های مختلف، که واقعا نیاز هم وجود دارد، فراهم شود.

دکتر باستانی با اشاره به فعالیت های معاونت بیان کرد: کارگروهایی ایجاد شده و تلاش شده به محورهای آموزش، سلامت و اشتغال زنان سرپرست خانوار مورد بررسی قرار گیرد. وی گفت تلاش خواهد شد وضعیت فارغ التحصیلان رشته مطالعات زنان مورد بررسی قرار گرفته و از تخصص آنها در امور زنان استفاده شود.

این نشست با پرسش و پاسخ بین حاضرین و دکتر باستانی پایان یافت.

توضیحات

زیر مجموعه: گزارش نشست ها

دسته: گزارش نشست جامعه‌شناسی زنان و جنسیت (مطالعات زنان)

آخرین به روز رسانی در 10 اسفند 1394

روز دوشنبه 28 مهرماه 1393 دومین جلسه از سلسه نشست های «فراز و فرود رشته مطالعات زنان»  با حضور زهره معینی و جمعی از دانشجویان و فارغ التحصیلان مطالعات زنان در مقاطع مختلف از دانشگاه های تهران، علامه طباطبایی، رودهن، علوم تحقیقات، الزهرا و تربیت مدرس در سالن انجمن جامعه شناسی ایران برگزار شد.

این نشست که با هدف هم اندیشی فارغ التحصیلان و دانشجویان این رشته برگزار شد، سه محور  آسیب شناسی رشته، موقعیت رشته مطالعات زنان در دانشگاه و نیز وضعیت اشتغال فارغ التحصیلان را مورد توجه قرار داد. جمع بندی آسیب شناسی رشته مطالعات زنان در بندهای زیر خلاصه شد:

• سیاسی شدن رشته مطالعات زنان
• نبود پیوند بین این رشته و مسایل قومی ،نژادی و طبقاتی
• عدم شناخت کافی بسیاری از وزارتخانها و ادارات تابعه از این رشته

در محور وضعیت رشته مطالعات زنان در دانشگاه ها نیز به موارد زیر اشاره شد:

• نبود هیئت علمی مرتبط و مجرب
• حذف اساتید برجسته و جانشین شدن اساتیدی که فاقد نگاه جنسیتی و دانش لازم هستند.
• محدودیت منابع داخلی و نبود دسترسی به منابع خارجی و همچنین ناتوانی بسیاری از دانشجویان در استفاده از این منابع
• بسیاری از متون فاقد پایه و اساس علمی هستند
• عدم تنوع در گرایش ها و واحد های درسی
• انتخاب عجولانه و برداشتهای سلیقه ایی در تبیین سرفصل ها
• یکدست بودن سرفصلها بدون توجه به نیازهای زنان
• ورود دانشجویان بدون انگیزه به این رشته
• عدم پیش بینی دوره کار آموزی در این رشته
• وجود قرائت و تفسیر خاص فقهی عدم اجازه به رویکردهای دگراندیش در امور زنان در  دانشگاه

در محور اشتغال نیز به موارد زیر اشاره شد:

• حوزه کاری برای این رشته تعریف نشده
• پروژه هایی در زمینه های مرتبط با این رشته تعریف نشده و از این تخصص استفاده نمی شود
• امنیت شغلی برای راه یافتگان به بازار کار وجود ندارد.

در پایان این نشست حاضرین خواستاری پیگیری وضعیت و ارتقا این رشته از طرف معاونت امور بانوان و خانواده ریاست جمهوری شدند.

توضیحات

زیر مجموعه: گزارش نشست ها

دسته: گزارش نشست جامعه‌شناسی زنان و جنسیت (مطالعات زنان)

آخرین به روز رسانی در 10 اسفند 1394

روز دوشنبه 20 بهمن‌ ماه 1393 گروه جامعه شناسی زنان انجمن جامعه ‌شناسی ایران نشستی با عنوان «نا-رسمیت (Informality) زنان در بازار کار ایران» با سخنرانی آذر تشکر و نمایش بخش ‌هایی از فیلم مستند «تهران، مترو، زنان» به کارگردانی بهاره بهارفر برگزار کرد.

این فیلم روایت زندگی زن جوانی به نام شهرزاد بود که برای رهایی از آزار و اذیت‌ های شوهر معتادش به امید یک ‌زندگی بهتر به تهران می ‌رود. چندین ‌شب را در اتوبوس‌ ها به صبح می‌ رساند و پس از سختی‌ ها و مشکلات فراوان به مترو پناه می‌برد و از راه دست ‌فروشی در مترو موفق می‌شود خانه ‌ای اجاره کند و مخارج خود و دخترش را تامین کند. در ادامه این جلسه آذر تشکر، جامعه‌ شناس و فعال حوزه زنان، عنوان صحبت خود را «نا-‌ رسمیت» کار زنان در ایران معرفی کرد و گفت: «نا- رسمیت ترجمه‌ ای است با همفکری دوستان در مقابل کلمه informality می‌گویم. نا-رسمیت چون بخشی است که فقط جنبه اقتصادی ندارد و یک زیست غیررسمی است. درواقع مجموعه‌ ای از شرایط است که هم می‌تواند مربوط به سکونت‌ گاه باشد هم مربوط به موقعیت اجتماعی و کار. به‌ هرحال بحث این است که informality که آن را نا-‌رسمیت ترجمه کردیم تاکیدی است بر بودن غیررسمی زنان. یعنی جنبه ‌های مختلف زیست آدم‌ها که از جریان رسمی جامعه جدا است و جریان دیگری را می‌سازد».

تشکر با اشاره به بحث مفهومی تاریخی informality گفت: «ما در بحث‌‌‌های اقتصادی، مبحث informal sector را از دهه٧٠ داریم. خیلی از اقتصاددانان می‌گفتند بخش غیررسمی در اقتصاد در مواقع بحران بسیار کمک می‌کند. چون ما در اقتصاد یک بخش رسمی و یک بخش غیررسمی داریم که بخش غیررسمی از دهه٧٠ در حال شکل ‌گیری بود و عقیده داشتند این جریان بالش گرمی است برای کسانی که نمی‌توانند در جریان رسمی اقتصاد فعالیت کنند و بتوانند از پس بحران‌ها برآیند. در واقع اقتصاد غیررسمی پتانسیل کاهش فقر را دارد و آدم‌ ها می‌توانند شغل داشته باشند. از دهه٩٠ به بعد سیاست‌ های تعدیل اقتصادی در همه دنیا باعث شد بحث اقتصاد غیررسمی متورم ‌تر شود و کم‌ کم بحث informal sector در مطالعات شهری و حوزه‌ های جامعه‌ شناختی وارد شد. در سال ٢٠٠٨ با بحران مالی‌ ای که ایجاد شد، informality بسیار تشدید شد و الان در اقتصاد بسیاری از کشورهای دنیا حتی اروپا، بعضا آمریکا و به‌خصوص کشورهای درحال‌توسعه، مفهوم informality یک نرم است».

آذر تشکر وجه مشترک زیست غیررسمی در تمام موقعیت‌ها را، زیستی دانست که حمایت قانونی و اجتماعی در آن نیست و نکته مهم آن را پول تعیین می‌کند و اشاره کرد: «اینکه شما ساعتی را برای کاری می ‌گذارید و فقط در قبال آن ساعت کار به این فکر می‌کنید که پولی دریافت کنید. به‌خاطر ریسک بالایی که در این کار وجود دارد، موقعیت آن را نامطمئن می‌کند».

این جامعه‌ شناس معتقد بود برخلاف دهه٧٠ که اشتغال غیررسمی موقعیت‌ های زیادی را برای افراد ایجاد می‌کرد و فقر را کاهش می‌داد، الان شرایط به‌ صورتی است که فقر و نابرابری افزایش می‌یابد. زیرا بحث بیکاری نیست، کاری است که فقرا انجام می‌دهند که آن را working poor می‌نامند. در این حالت تنها دارایی افراد کارشان است و هیچ سرمایه و دارایی دیگری ندارند و تنها دارایی ‌شان جنسی است که می ‌فروشند. درواقع موقعیت، موقعیت بقاست. گرایشی هست در بحث‌ های نظری مبنی بر اینکه آدم‌ها کار می‌کنند نه برای انباشت بلکه برای اینکه فقط زنده بمانند. یکی از جنبه‌ های مهم آن این است که خودش باعث پایداری خودش می‌ شود، یعنی هرچه آدم‌ ها بیشتر وارد این قضیه شوند، هرچه بیشتر کار می‌کنند درآمد کمتری دارند و نمی‌توانند موقعیت خودشان را در آن مجموعه ارتقا بدهند به دلیل اینکه فرصت آموزش و مهارت ‌آموزی از فرد گرفته می‌شود و حالت تراکمی خواهد داشت.

این جامعه ‌شناس با بیان اینکه در ایران تنها بخشی از کار غیررسمی زنان در فضای اجتماعی دیده می‌شود، گفت: «کار زنان فقط مختص کار زنان در مترو نیست. بزرگ ‌نمایی و غلو نیست اگر بگوییم که در هر محصول شهری، کار یک زن مستتر است؛ زنان در تهیه تمامی لباس ‌ها، اقلام خوراکی مانند آجیل و سبزی و...، مونتاژ قطعات الکتریکی، منجوق و ملیله‌ دوزی، سنگ ‌دوزی لباس عروس و... نقش پررنگی دارند که به چشم نمی‌آید».

این فعال حوزه زنان راه‌حل informality را جمع ‌گرایی دانست و گفت: «ما یک حیات و عرصه دولتی و یک حیات و عرصه غیردولتی داریم که روزبه ‌روز گسترده ‌تر می‌شود و مهم‌ ترین مساله‌ ای که اتفاق می‌افتد تفردی است که بین ما وجود دارد. در تمام دنیا زیست غیررسمی جهت‌ های خوبی گرفته است، انجمن‌ هایی را تشکیل داده‌ اند و از یکدیگر حمایت می‌کنند. برای مثال در فیلیپین زنانی که در خانه کار می‌ کنند، انجمنی دارند که دومیلیون‌ عضو دارد. همچنین سال گذشته قانون حمایت از دستفروشان در هند تصویب شد و طبق آن هر دستفروش به پاس احقاق حق خود، برای یک روز کار یک روپیه به NGO خود کمک می‌کند. این انجمن‌ ها از حقوق اعضای خود دفاع می ‌کنند و برای شنیده‌ شدن صدای آنها با دولت مذاکره می‌کنند».

توضیحات

زیر مجموعه: گزارش نشست ها

دسته: گزارش نشست جامعه‌شناسی زنان و جنسیت (مطالعات زنان)

آخرین به روز رسانی در 10 اسفند 1394

گروه مطالعات زنان انجمن جامعه شناسی روز دوشنبه مورخ 14 مهرماه 1393 یکی از جلسات سلسله نشستهای «فراز و فرود رشته مطالعات زنان» را برگزار کرد، که در آن دکتر شهلا اعزازی به بررسی تاریخچه رشته مطالعات زنان و کتایون مصری به مقایسه این رشته در کشورهای مختلف پرداختند.

شهلا اعزازی، جامعه شناس و مدیر گروه مطالعات زنان، در بخش اول این نشست با اشاره به چرایی و چگونگی تاسیس رشته مطالعات زنان گفت: پیش از تاسیس رشته مطالعات زنان، زنان از حوزه پژوهش حذف بودند و هدف از تشکیل این رشته تامل و اندیشیدن در مورد موقعیت زنان در ایران و ورود مسایل زنان و مشکلات آنان به حوزه دانشگاه بود. این جامعه شناس افزود: در ایران تاسیس رشته مطالعات زنان با دو رویکرد انجام شد. دیدگاه اول بر بررسی و بازنگری به حقوق انسانی زن در دین اسلام تاکید داشت و دیدگاه دیگر بیشتر متوجه مساله شناسی زنان در جامعه ایران، پژوهش در حوزه زنان و خانواده، توجه به مسائل جنسیتی و انجام مطالعات تطبیقی در مورد زن و خانواده بوده است.

این عضو هیات علمی دانشگاه، برخی دیگر از عوامل موثر در ایجاد این رشته را بی توجهی علوم دیگر به موقعیت زنان، بی توجهی به مسائل خانواده و نقش­های چند گانه ­زنان، مردانه بودن علوم و نگاه مردانه به مسائل عرصه عمومی مانند اقتصاد و سیاست دانست.

شهلا اعزازی در پایان سخنرانی خود با اشاره به اقدامات مختلفی که در جهت تغییر ماهیت رشته مطالعات زنان بود گفت: وزارت علوم با حذف این رشته در برخی از دانشگاه­ ها و با بی توجهی به این رشته موجب افت کیفیت رشته مطالعات زنان در سطح دانشگاه ها شد.

کتایون مصری، پژوهشگر و فارغ التحصیل مطالعات زنان، دیگر سخنران این نشست نیز با اشاره به تاریخچه شکل گیری رشته مطالعات زنان در دانشگاه های انگلیس و امریکا گفت: این رشته در انگلیس و امریکا از دهه 70 میلادی و با اوج گیری موج دوم فمینیسم با هدف مطالعه دیدگاه زنانه از جهان و وارد کردن تجربیات زنان به حوزه های مطالعاتی تاسیس شد. همچنین ارتقای آگاهی زنان و بهبود موقعیت آنان توجه همزمان به نژاد، طبقه، قومیت وجنسیت است، بهبود زندگی هردو جنس و تعریف سرفصل ها براساس شاخص­های جنسیتی مناطق و ایالت ها و مطالبات و نیازهای زنان نیز از اهداف تاسیس این رشته بود.

این سخنران با اشاره به میان رشته ­ایی بودن مطالعات زنان افزود: این رشته پیوند عمیقی با علوم اجتماعی،علوم سیاسی، روانشناسی و تاریخ و حقوق دارد و عنوان این رشته در بیشتر دانشگاه ها «جنسیت ومطالعات زنان» است.(Women and Gender Studies) و در برخی دانشگاه ها،Feminism Studies خوانده می شود.

مصری تصریح کرد: در حال حاضر در دانشگاه های خارج از ایران، تعریف سرفصل ها براساس شاخص های جنسیتی مناطق و ایالت ها و مطالبات و نیازهای زنان انتخاب می شود. وی در پایان با اشاره به دوره های کارآموزی رشته مطالعات زنان گفت: بسیاری از دانشگاه ها امتیاز خود را در ارایه واحد کارآموزی به دانشجویان و معرفی دانشجویان تحصیلات تکمیلی و کارشناسی به مراکز پژوهشی، شوراهای شهرها وایالت ها، مجامع وانجمن ها، مراکز مشاوره حقوقی، دفاتر مشاوره ومددکاری از جمله فعالیت­های این دپارتمان می دانند.

این نشست با پرسش و پاسخ خاتمه یافت

توضیحات

زیر مجموعه: گزارش نشست ها

دسته: گزارش نشست جامعه‌شناسی زنان و جنسیت (مطالعات زنان)

آخرین به روز رسانی در 10 اسفند 1394