سید حسین سراج زاده*

از طرف هیات مدیره انجمن جامعه شناسی ایران، آغاز مهر ماه شروع دوباره کار دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی و پژوهشی را به همکاران و اعضای انجمن جامعه‌شناسی ایران، اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها، پژوهشگران، و دانشجویان ارجمند شادباش می گویم.

امسال آغاز مهر ماه تقریبا همزمان شده است با آغاز به کار هیات مدیره جدید انجمن جامعه‌شناسی ایران. جا دارد از تلاش های صادقانه و برنامه‌های مفید و موثر هیات مدیره سابق انجمن، به خصوص مدیریت بسیار موفق دوست عزیز فرهیخته و ارجمندم جناب دکتر سیدمحمد امین قانعی راد صمیمانه سپاسگزاری کنم. همه ما شاهد بودیم که وی در طول 6 سال مدیریت انجمن جامعه شناسی ایران، همه توش و توان خود را بی چشمداشت وقف انجمن جامعه‌شناسی و رشد و رونق جامعه‌شناسی ایران کرد. ارج­گذار همت بلند آنان و به ویژه دکتر قانعی راد هستیم، و برای آنان خیر و سلامتی و توفیق روز افزون آرزمندیم.

جامعه­شناسی ایران با آنکه شرایط دشواری را پشت سر گذارده و سال هاست که با محدودیت­های ناشی از بدبینی­های سیاسی و ایدئولوژیک روبرو بوده است، رشد و رونق قابل قبولی داشته است. این محدودیت ها هر چند که کار جامعه­شناختی را نفس­گیر و دشوار ساخته است، اما با همت و تدبیر و مقاومت کم هیاهو، بردبارانه، و حرفه ای جامعه­شناسان ایرانی امروز جامعه­شناسی ایران یکی از پر رونق­ترین دوران‌های خود را پشست سر می­گذراند و به نوعی رشد کمی و کیفی، تمایزیافتگی و نهادینه­ شدن رسیده است.

این موقعیت ناشی از کار و تلاش علمی همه جامعه­شناسان و پژوهشگران اجتماعی کشور، چه دانشگاهی و چه غیردانشگاهی است؛ با این حال انجمن جامعه‌شناسی ایران به عنوان بزرگترین و فراگیرترین انجمن علوم انسانی و اجتماعی، نقش موثری در تثبیت این موقعیت داشته است. حدود یک دهه است که انجمن از نظر فعالیت­های علمی به عنوان انجمن برتر در شاخه علوم انسانی شناخته می­شود. در عین حال انجمن یک سازمان مردم نهاد است که با کار داوطلبانه اعضا و به خصوص کنش­گران فعال خود فعالیت می­کند. موفقیت و برتری آن نشان دهنده رشد اجتماع علمی جامعه­ شناسی است.

صحبت از رشد و بلوغ و موفقیت جامعه شناسی ایران و انجمن جامعه شناسی به معنی چشم فروبستن بر کاستی­ ها و ناکامی‌های هر دو نیست، بلکه این موقعیت و رضایت از آن نسبی و با توجه به شرایط و در مقایسه با سازمان­های مشابه است. جامعه شناسی ایران هیچگاه نقد خود را هم فراموش نمی کند. نقد خود نشانه رشد و اعتماد به نفس هم هست و راه را برای پیشرفت هموار می کند. انجمن جامعه شناسی هم با برگزاری نشست ها و کنفرانس ها در بررسی نقادانه جامعه شناسی ایران تا کنون پیش گام بوده و در آینده هم این رسالت را دنبال می کند.

هیات مدیره جدید انجمن جامعه شناسی ایران که همگی سابقه ای طولانی در کار انجمنی دارند و از کنشگران فعال انجمن بوده‌اند، با اتکا به حمایت اعضا و با بهرمندی از تجربه پیشین تلاش می‌کنند تا در دوره سه ساله مسئولیت خود دستاوردهای انجمن را حفظ کنند و آن را اعتلا دهند. در این ارتباط به چند موضوع اشاره می­شود:

• موفقیت انجمن در گرو فراگیر بودن و آغوش باز آن برای همه همکاران فعال و علاقمند است. شمار زیادی از اعضای هیات علمی رشته‌های علوم اجتماعی دانشگاه های مختلف کشور با گرایش های مختلف نظری، روش شناسانه، فکری و سیاسی عضو انجمن هستند و در برنامه‌های آن مشارکت دارند. گشودگی انجمن به روی همه جریان­های موجود در جامعه شناسی ایران، سنت ارجمند انجمن بوده و هیات مدیره فعلی هم در پی تثبیت و تعمیق آن است. انجمن جامعه­شناسی باید الگویی از "کنش ارتباطی" و تعامل و تعاطی فکری و نظری مسالمت آمیز، سازنده و هم افزا در کشور باشد. ما تلاش می کنیم انجمن محل مناسب و مساعدی برای همکاری نسل های مختلف، سنت های متنوع، و دیدگاه­های متفاوت و حتی مخالف جامعه شناسی ایران باشد.
• · با وجود گستردگی شمار اعضای انجمن که آن را به بزرگترین انجمن علوم اجتماعی تبدیل کرده است، هنوز تعداد زیادی از همکاران دانشگاهی ما (در تهران و شهرستان ها) عضو انجمن نیستند. انتظار می رود همکاران محترم به عضویت و فعالیت در انجمن اهتمام و توجه ویژه ای بنمایند و با مشارکت در فعالیت های علمی آن به رونق و اعتبار انجمن علمی- صنفی خود، و در نتیجه توسعه دانش جامعه شناسی و تثبیت موقعیت اجتماعی آن کمک کنند. آنهایی که جامعه شناسی برایشان چیزی بیشتر از کسب و کار است و خود را حامل نوعی مسئولیت اجتماعی هم می دانند، لازم است توجه کنند که بدون ارتباط با اجتماع علمی و انجمن علمی و صنفی خود، در ایفای آن مسئولیت اجتماعی کامیابی اندکی خواهند داشت. از این همه جامعه شناسان مسئول دعوت می کنم به انجمن بپیوندند و دیگران را نیز به عضویت تشویق و ترغیب نمایند.
• تمرکز فعالیت‌های انجمن در تهران بوده است، با وجود این انجمن جامعه شناسی از اولین انجمن‌هایی بوده است که به تشکیل دفاتر استانی اقدام کرده است. گسترش دفاتر استانی و دفاتر دانشگاهی در دستور کار انجمن قرار دارد تا بر فراگیری آن افزوده شود و فعالیت‌ها در تهران متمرکز نشود. در این راستا دست یاری به سوی اعضای هیات علمی و پژوهشگران اجتماعی ساکن در سایر شهرهای ایران دراز می کنیم تا با همت آنان دفاتر استانی و دانشگاهی انجمن ایجاد و فعال شوند.
• رشد علمی بدون ارتباط با کشورهای دیگر ممکن نیست. با وجود برخی دشواری‌ها و محدودیت‌ها، انجمن جامعه شناسی ایران از نیمه دوم دهه 1380، توسعه ارتباطات و همکاری های علمی بین المللی را در دستور کار خود قرارداه است و در این مسیر توفیقاتی داشته است. از آن جمله عضویت در انجمن بین المللی جامعه شناسی (ternational Sociological Association-ISA)، شرکت در کنفرانس‌های آن انجمن، راه اندازی کنفرانس بین المللی "تفکر اجتماعی و جامعه در خاورمیانه و شمال آفریقا"، با همکاری آن انجمن و شماری دیگر از سازمان های ملی و بین المللی، عضویت در انجمن شوراهای پژوهشی علوم اجتماعی آسیا (Association of Asian Social Science Research Councils - AASSREC) بود است. این سیاست مثل گذشته دنبال می شود و انتظار داریم اعضای انجمن در این را ما را یاری کنند.
• رشد و تمایز یافتگی جامعه­ شناسی و علوم اجتماعی ایران باعث شده تا شمار انجمن‌های علوم اجتماعی افزایش یابد. انجمن جامعه­شناسی ایران این تمایزیابی را مثبت ارزیابی می کند و همانند گذشته از تعامل و همکاری های بین انجمنی و بین رشته ای استقبال می کند.

به امید رشد اجتماع علمی جامعه شناسان و انجمن جامعه شناسی ایران با همت و همکاری و حمایت همه اعضای انجمن و جامعه شناسان کشور.

 

*دانشیار گروه جامعه شناسی دانشگاه خوارزمی و رئیس انجمن جامعه شناسی ایران