سعید معیدفر
از مهم ترین فعالیتهای جاری انجمن، برگزاری نشستهای علمی به صورت سخنرانی، همایشهای نصف روزه، میزگرد و کارگاه است. از آغاز سال 83 با شروع ششمین دوره هیأت مدیره تا اسفند 84، در گروههای علمی ـ تخصصی آسیبها و مسایل اجتماعی، شهر، زنان، صنعت، دین، علم و فناوری، خانواده، سیاسی و انقلاب، مطالعات فرهنگی، روستا، توسعه و هنر و ادبیات، جمعاً 97 سخنرانی علمی، میزگرد، همایش، کارگاه آموزشی و جلسه نقد و بررسی کتاب و پژوهش در انجمن برگزار شده و اعضای انجمن از طریق این نشستها با دستاوردها، تولیدات و آخرین نتایج پژوهشهای جامعه علمی علوم اجتماعی آشنا شده و مبادله افکار و اندیشههای علمی داشتهاند. علاوه بر آن، در این مدت بیش از دو برابر این تعداد جلسه، برنامهریزی در گروههای مذکور برگزار شده است.
در همین مدت، در دفاتر انجمن در استانهای خراسان، فارس، کردستان، مازندران، اصفهان، همدان و تا حدودی در دفاتر استانهای خوزستان، زنجان، ایلام سخنرانی، کارگاه آموزشی و همایش برگزار شده است.
انتشار 7 شماره مجله جامعهشناسی ایران در دست چاپ بودن شماره 4 سال 1384 مجله مزبور از جمله فعالیتهای ششمین دوره هیأت مدیره انجمن بوده است. یعنی به طور مرتب هر فصل یک شماره از مجله مزبور که معتبرترین و منظمترین مجله علمی ـ پژوهشی علوم اجتماعی کشور است، منتشر شده است. بدون تردید انتشار منظم و بدون تأخیر یک مجله علمی ـ پژوهشی در علوم اجتماعی کار بسیار دشواری است که عزیزان هیأت تحریریه مجله از عهده آن بر آمدهاند و علیرغم همة کاستیها و مشکلات عام و خاص، انتشار منظم مجله موجب شده تا اقبال خوبی از سوی صاحبان مقالات نسبت به مجله به وجود آید.
برنامهریزی برای انتشار دومین مجله علمی ـ پژوهشی انجمن از جمله فعالیتهایی است که از اوایل سال 84 در دستور کار هیأت مدیره قرار گرفت. اساسنامه مجله مطالعات اجتماعی ایران در خردادماه سال 1384 به تصویب رسید. این مجله با تأکید بر یک موضوع، یا حوزه تخصصی و یا یک منطقه جغرافیائی خاص و دورههای تاریخی معین و بین رشتهای بودن رویکرد به موضوعات، با اهداف تولید، ترویج و ارتقاء سطح دانش نظری و تجربی علوم اجتماعی، بسط همکاری و تعامل علمی بین کنشگران حوزه علوم اجتماعی به منظور تبادل آموختهها و تجربیات و تقویت فضای گفتگو و نقد اندیشه و کمک به توسعه جامعه ایران از طریق طرح مسائل اجتماعی و کوشش در جهت توصیف، تبیین و ارائه راهحل انتشار مییابد. تاکنون هیأت تحریریه مرکزی مجله مزبور پنج جلسه تشکیل داده و از میان پیشنهادهای متعدد، با 8 پیشنهاد انتشار ویژهنامه از گروههای علمی ـ تخصصی و دفاتر استانی موافقت اصولی کرده است. این مجله براساس زمانبندی انجام شده از آغاز سال 85 منتشر میشود.
در بخش اطلاعرسانی، در این مدت 12 شماره خبرنامه منتشر و توزیع شده است. خبرنامه این دوره از محتوایی متفاوت و بیشتر گزارشهای محتوایی نشستهای علمی برخوردار بوده است. در این بخش، همچنین طراحی و اجرای سایت جدید انجمن و به روز نگهداشتن آن از جمله اهتمامهای جدی هیأت مدیره بوده است. اگرچه همچنان این سایت نیاز به تغییراتی شکلی و محتوایی دارد که در حال انجام است. حضور فعال انجمن مجموعه نشستهای آن و نیز اظهارنظرهای اعضای هیأت مدیره و مدیران و اعضای گروههای علمی ـ تخصصی در مطبوعات کشور از جمله فعالیتها در این بخش بوده است. در این مدت پیوسته کمیته روابط عمومی انجمن با حضور مسئول و چند تن از فارغالتحصیلان رشتههای جامعهشناسی و ارتباطات که در زمره روزنامهنگاران و در مطبوعات فعالیت دارند، تشکیل شده و تقریباً گزارش فعالیتها و نشستهای انجمن در مطبوعات درج شده است. ضمناً علاوه بر اطلاعرسانی عمومی، اخبار و اطلاعات و خبر برگزاری نشستهای انجمن از طریق ایمیل اعضا و افراد علاقهمند به اطلاع آنان رسیده است.
اولین مراسم بزرگداشت بزرگان علوم اجتماعی کشور تحت عنوان نکوداشت نیم قرن تلاش علمی دکتر غلامعباس توسلی در بهمن ماه 83 موقعیت ممتازی را برای اولین بار برای تقریباً کلیه شخصیتها و اعضای هیأت علمی و انجمن در مقیاس کشور به وجود آورد تا ضمن بزرگداشت مقام علمی دکتر توسلی، یکدیگر را باور کرده و اهتمام جدی در جهت تقویت روحیه صنفی داشته باشند. این مراسم که با شکوه فراوانی انجام شد برکات فراوانی داشته و خواهد داشت. برای تکمیل و تأثیر بیشتر این اقدام، لوح فشرده مراسم تدوین و انتشار یافت و کتابی نیز به همین مناسبت تدارک دیده شده که در حال انتشار است.
در این مدت با وزارتخانههای نفت، علوم، تحقیقات و فناوری، کشور و فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهادهای دیگری مانند مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، پژوهشگاه مطالعات اسلامی، پژوهشکده علوم انسانی، جهاد دانشگاهی، دانشگاه علوم انتظامی، در قالب تفاهمنامه و توافقنامه، همکاریهای علمی و پژوهشی شده است. این همکاریها در جهت مشاوره، نشستهای مشترک علمی، انتشار مجله علمی و در یک مورد انجام کار پژوهشی بوده است. در مردادماه سال 83 طی بازدید هیأتی از مدیران گروههای علمی ـ تخصصی و هیأت مدیره انجمن از منطقه پارس جنوبی (عسلویه) زمینه یک کار پژوهشی فراهم شد که طی آن ابتدا ده نفر از جامعهشناسان در حوزههای تخصصی مرتبط برای یک کار میدانی و سپس یک تیم پانزده نفری برای انجام یک کار تکمیلی پیمایشی به منطقه اعزام شدند و نتیجه کار آنان در قالب یک همایش دو روزه در تیرماه 84 و دو جلد گزارش تفصیلی و چندین نشست مشترک با مدیران منطقه برای عملیاتی کردن نتایج تحقیق ارائه شد. این اقدام با هدف جلب جامعهشناسان به یکی از بکرترین مناطق کشور که با اجرای طرحهای توسعه سریع نفت و گاز به سرعت در حال دگرگونی است و کارگاه بسیار مناسبی برای جامعهشناسان محسوب میشود، انجام شد. به منظور تعامل فعالتر اعضا و منفعل نبودن آنان، در این دوره تجدیدنظر اساسی در عضویتها به عمل آمد. کمیته پذیرش انجمن که تاکنون 9 جلسه در این دوره داشته است. در اولین جلسات خود در سال 83 ابتدا نسبت به تصحیح کلیه آدرسها اقدام نمود. از آنجا که بسیاری از اعضاء، از ابتدای تشکیل انجمن در سال 80 نسبت به تجدید عضویت خود اقدام نکرده و بعضاً تغییر آدرس و یا عنوان داده بودند، اکثر مکاتبات با آنان بیحاصل شده و بعضاً حتی به طور تلویحی ارتباط خود را به کلی با انجمن قطع کرده بودند. پس از تصحیح آدرس (البته تا آنجا که ممکن بود) با مکاتبه با اعضا درخواست شد تا نسبت به تمدید عضویت خود اقدام کنند. دو نوبت در هر سال برای زمان تجدید عضویت در نظر گرفته شد. یکی 15 اردیبهشت برای کسانی که در نیمه اول سال عضو میشوند و دیگری 15 آبان برای کسانی که در نیمه دوم سال عضویت در نظر گرفته شد. عضویتها نیز دو ساله اعلام شد و افراد با پرداخت حق عضویت از دریافت مجله و خبرنامه به طور رایگان برخوردار شدند و هم اکنون آن دسته از اعضاء که آدرس ایمیل دادند پیوسته در جریان اخبار انجمن قرار میگیرند. با این اقدام اگرچه تعداد واقعی اعضاء انجمن کاهش یافت، اما عضویت افرادی که بدون هیچ تعاملی با انجمن، فقط به رسم عضو بودند، به حالت تعلیق درآمد. این کار بسیار لازم بود چون در زمان انتخابات، به واسطه همین افراد، جلسه مجمع از اکثریت میافتاد. هماکنون عضو انجمن کسی است که هر دو سال یکبار نسبت به تجدید عضویت خود اقدام میکند و حداقل از کلیه اخبار و اطلاعات انجمن آگاهی یافته و مشترک نشریات انجمن میباشد.
در طی این دوره، یک نشست یک روزه با حضو مدیران دفاتر استانی و هیأت مدیره برگزار شد و درباره مسایل و مشکلات دفاتر و نیز تبادل تجارب دفاتر با یکدیگر و هیأت مدیره با دفاتر بحث و تبادل نظر شده است. ضمن آنکه هریک از اعضای هیأت مدیره در سال 84 مسئول دو دفتر استانی بود و با حضور در بعضی از دفاتر و یا تماسها، جهت حفظ و انسجام سازمانی انجمن و دفاتر آن در استانها کوشش شده است. در این مدت همچنین دفاتر انجمن در اصفهان و گیلان راهاندازی شد.
در راستای تبادل تجارب و بررسی مسایل و مشکلات گروههای علمی ـ تخصصی انجمن از آغاز دوره چهار جلسه شواری مدیران گروهها برگزار شده و یکی از اعضای هیأت مدیره به عنوان دبیر شورای مزبور فعالیت میکند. نتایج بسیار مفیدی از این شورا به دست آمده که از جمله آنها، همایش مسایل علوم اجتماعی ایران است که تقریباً گروههای فعال انجمن هر کدام پنلی را در این همایش برگزار میکنند. براساس مصوبات این شورا، انجمن میبایست هرسال همایش سالانه داشته باشد و طی آن گروههای علمی ـ تخصصی جدیدترین رویکردها و اهم یافتههای خود را به صورت مقاله، میزگرد، پنل و کارگاه ارائه دهند.
انجمن جامعهشناسی در سال 1383 به عضویت شورای انجمنهای علمی کشور درآمده است و با بسیاری از انجمنهای علمی دیگر مانند انسانشناسی، جمعیتشناسی، روانشناسی اجتماعی، همکاری نزدیک دارد و ضمن برگزاری دو جلسه مشترک عمومی، با دو انجمن انسانشناسی و جمعیتشناسی، کارهای مشترک مانند برگزاری همایش نکوداشت دکتر توسلی داشته است. تلاش انجمن در این دوره بر آن بوده است تا ضمن استقلال هریک از انجمنهای مزبور، در عین حال، حول محور علوم اجتماعی ایران کارهای مشترک انجام دهد و هویت مشترک صنفی نیز ایجاد شود. از جمله این اقدامات مشترک، تلاش برای تأسیس بنیاد علوم اجتماعی ایران بوده است که اساسنامه آن نوشته شده و قرار است تا قبل از مجمع، هیأت موسس که مشترک انجمنهای مزبور است، تشکیل و نسبت به تأسیس و ثبت آن اقدام شود. تلاشهایی نیز برای عضویت، در انجمن بینالمللی جامعهشناسی شده است که امیدواریم تا حصول نتیجه ادامه یابد. حضور یکی از اعضای هیأت مدیره در نشست سالانه انجمن بینالمللی جامعهشناسی در سال 83 در پکن و رایزنی برای همکاری مشترک، از جمله فعالیتهای انجمن بوده است. از دیگر فعالیتهای انجمن، همکاری نزدیک با انجمنهای علمی دانشجویی علوم اجتماعی بوده است که هماکنون در برخی از فعالیتهای انجمن مشارکت آنان را نیز داریم و در مراسم نکوداشت دکتر توسلی نیز حضور آنان نیز پر رنگ بود.
برنامهریزی سمینار دکتر شریعتی در سال 1386 و برگزاری چندین جلسه در این زمینه و پیشبینی نشستهای علمی در سال 85 به عنوان نشستهای مقدماتی سمینار، از جمله فعالیتهای انجمن در دوره ششم محسوب میشود که امیدواریم هیأت مدیره جدید این اقدامات را پیگیری نمایند.
با توجه به اینکه یکی از سیاستهای اکثر اعضای هیأت مدیره در دوره ششم، حضور فعالتر انجمن در سیاستگذاریهای اجتماعی بود، در این دوره به مناسبتهای مختلف، هم به صورت نقد و بررسی سیاستهای اجتماعی در جلسات علمی ـ تخصصی و هم به صورت مصاحبه با مطبوعات توسط اعضای در این باره اقدام شد. از جمله این اقدامات، دو نشست یک روزه و چندین نشست کوتاهتر درباره انتخابات نهمین دوره ریاست جمهوری بود که یکی قبل از آن و بقیه پس از آن برگزار شد و سخنرانان به تحلیل و ارزیابی شرایط فرهنگی، سیاسی و اجتماعی کشور در آستانه انتخابات و پس از آن مبادرت ورزیدند. همچنین نقد و بررسی سیاستهای وزارت علوم درباره نظام ارتقاء توسعه علمی کشور موضوع دو نشست گروه علم و فناوری و مصاحبه رئیس انجمن با مطبوعات در این دوره بود.
این گزارش اجمالی به منظور آگاهی اعضای محترم انجمن و به ویژه هیأت مدیره جدید از فعالیتها و تلاش همه جانبه تک تک ما برای تداوم و توسعه فعالیت های انجمن ارائه شد. با توکل بر ذات باری تعالی که هرچه هست از او و به سوی اوست