علی یار احمدی *

کارگاه « مسئله یابی مشارکتی»، به عنوان مرحله اول طرح ملی گفتگوی خانواده با حضور کارشناسان، فعالان فرهنگی و سیاسی، نمایندگان سازمان‌های مردم نهاد و پژوهشگران در روزهای هفتم و دهم آذر 97 در دفتر امور بانوان و خانواده استانداری فارس برگزار شد. فعالیت های انجام گرفته برای برگزاری کارگاه و شروع فاز اول طرح را می توان به صورت زیر طبقه بندی کرد.

مرحله اول: شناسایی کارشناسان و فعالان فرهنگی؛ سیاسی و اجتماعی در استان فارس

گام اول: برگزاری جلسات توجیهی با مدیر کل و کارشناسان دفتر امور بانوان

برای برگزاری کارگاه چندین جلسه مقدماتی با مدیرکل دفتر امور بانوان استانداری و کارشناسان مربوطه در محل دفتر امور بانوان برگزار شد. در این جلسات معرفی طرح انجام گرفت و در مورد مسئولیت های دو طرف در انجام طرح بحث و گفتگو انجام شد. سپس دفتر امور بانوان استان موظف شد که فهرست اولیه اسامی فعالان و کارشناسان مرتبط با امور مربوط به زنان و خانواده در استان و به ویژه در شهر شیراز را تهیه نمایند. در فهرست اولیه مقرر گردید که افرادی از سمن ها، ادارات و احزاب و روزنامه نگاران تهیه شود که تجربه فعالیت در حوزه زنان و تعهد لازم برای فعالیت در حوزه زنان را داشته باشند.

گام دوم: شناسایی و انتخاب فعالان و کارشناسان فعال در حوزه زنان و خانواده

بنا بر تعهدات مطرح شده در گام اول، فهرست اولیه ای شامل 60 نفر از فعالان این حوزه توسط کارشناس دفتر بانوان استانداری خانم محمدی تهیه و در اختیار مجری قرار گرفت. فهرست تکمیلی نیز توسط مجری طرح با توجه به نقصهای فهرست اول تهیه شد. سپس یک فهرست 40 نفری از هر دو لیست انتخاب شد که شامل فعالان و کارشناسان مرتبط در حوزه های مختلف از جمله سمن های فال در حوزه زنان، دفاتر مشاوره خصوصی و دولتی، کارشناسان فعال در بهزیستی، کمیته امداد، امور زندانها، مددکاران فعال در سمن ها، فرهنگیان و دانشگاهیان که سابقه فعالیت در امور خانواده را داشتند شناسایی شدند. به منظور اطلاع رسانی بهتر با زمان کمتر با انتخاب شدگان تماس گرفته شد و توضیحات مقدماتی در مورد طرح داده شد.

مرحله دوم: برگزاری کارگاه و اجرای پروتکل نهایی در کارگاه

گام اول: اطلاع رسانی، تهیه تجهیزات و مقدمات برگزاری

در این مرحله به منظور یافتن مکان مناسب برای برگزاری کارگاه از چندین سالن برگزاری نشست در دانشگاه و سازمان های مختلف بازدید به عمل آمد و نهایتا سالن جلسات شهید قاضی انتخاب گردید. سپس زمان برگزاری کارگاه (برای روز پنجشنبه ... انتخاب گردید و به افراد اطلاع رسانی شد.

همچنین موارد مورد نیاز شامل لوازم التحریر و ابزار مورد نیاز برای کارگاه خریداری و کارت های مورد نیاز پرینت شد و هماهنگی های لازم برای پذیرایی از شرکت­ کنندگان در وقت استراحت و زمان ناهار انجام شد.

گام دوم: برگزاری کارگاه و اجرای پروتکل

در­نهایت کارگاه در روز پنج شنبه 15 آذر ماه به مدت 8 ساعت با حضور مجموع 30 نفر برگزار گردید. کارگاه ساعت 8 صبح با ثبت نام از شرکت کنندگان انجام گرفت. سپس در افتتاحیه برگزاری کارگاه که به مدت 30 دقیقه طول کشید، مدیرکل دفتر امور بانوان استانداری (خانم دستغیب)، مدیرکل آموزش و پرورش استان فارس (آقای عسکر نجفی)، معاون استانداری (آقای احمد احمدزاده) و مدیر کل دفتر امور اجتماعی استانداری فارس (خانم معلم) توضیحاتی در مورد موضوع گفتگو در خانواده ارائه نمودند. سپس مجری طرح گفتگوی خانواده در استان بعد از خوش آمدگویی به شرکت­ کنندگان به معرفی اجمالی طرح ملی گفتگوی خانواده پرداختند و ضرورت اجرای طرح برای شرکت کنندگان و اهمیت حمایت دیگر سازمان ها از این طرح را مطرح کردند. سپس به صورت رسمی از ساعت 9 فاز اجرایی کارگاه شروع شد. بنابراین کارگاه بر اساس پروتکل تدوین شده در نشست های مشترک دفاتر استانی انجمن در شیراز و تهران پیگیری شد. به منظور دریافت بهترین نتیجه با بیشترین ایده ها دو کارت اضافی (کارت زرد و کارتهای چندگانه) طراحی و به کارت های قبلی اضافه شد.

1- معرفی افراد و انجام مرحله آشنایی

از شرکت کنندگان خواسته شد به معرفی اجمالی خود به سایرین بپردازند تا افراد شرکت کننده بهتر همدیگر را شناخته و تعامل مثبتی با هم ایجاد کنند. بعد از عبور از مرحله معرفی و شناسایی؛ با بیان قوانین و مقررات؛ کارگاه ادامه پیدا کرد. سپس شرکت کنندگان سوالاتی که در مورد کارگاه به ذهنشان می ­رسید را بر روی برگه های سفید که از قبل در اختیارشان قرار گرفته بود نوشته و سپس به الویت بندی سوالات خود پرداختند. برگه های سوال جمع­ آوری شد و به صورت اتفاقی دوباره بین شرکت­ کنندگان پخش گردید. از هر کدام از افراد خواسته شد سوالی که به عنوان اولویت اول انتخاب شده برای سایرین خوانده شود و به همین ترتیب هر فرد یک سوال را مرور کرد. به این طریق کم کم توجه و تمرکز افراد به کارگاه جلب شد و حضور ذهن آنها برای شرکت در کارگاه افزایش یافت. سپس چند مورد از سوالات اصلی پاسخ داده شد.

2- مرور کارت های مسائل اجتماعی و ارزیابی اهمیت آن به صورت فردی:

کارت های مسائل اجتماعی بین شرکت کنندگان توزیع شد و از هرکدام خواسته شد کارت های خود را باصدای بلند برای دیگران بخواند. سپس از فرد دیگری خواسته می­ شد تا کارت های خوانده شده را نام ببرد تا هم تمرکز افراد افزایش پیدا کند و هم از محتوای کارت های یکدیگر مطلع شوند. سپس از شرکت کنندگان خواسته شد به جدول مدرج پشت کارت های مسائل بنا به نظر خود نمره ای بین 1 تا 10 بدهند. به شکلی که 1 بیان درجه کم اهمیت موضوع در استان و 10 نشان دهنده درجه بالای اهمیت موضوع در استان است.

3- مرور کارت مسائل اجتماعی و ارزیابی آن به صورت گروهی:

در این مرحله از افراد خواسته شد در گروه­های سه و چهار نفره تقسیم بندی شوند. تلاش بر این بود که افراد یک گروه تا حد امکان شناخت قبلی از هم نداشته باشند؛ هر گروه پس از مذاکره با یکدیگر مجددا به صورت گروهی به کارت های خود که پیش از این نمره داده بودند، نمره دادند. این مرحله باعث شد که فضای تعامل و گفتگو در بین مشارکت کنندگان افزایش پیدا کند.

4- انتخاب یک مساله محوری:

هرگروه در این مرحله یک مسئله اجتماعی را با توجه به کارت های خود به عنوان مسئله گروهی انتخاب کرد. شرکت کنندگان سپس در کارت ارزیابی خود به ارزیابی سیاست های موجود در زمینه مسئله انتخابی خود پرداختند. نقد سیاست های فعلی و ارائه پیشنهادات برای بهبود عملکرد ها نیز در این مرحله صورت گرفت. هم چنین کارت های صورتی در این مرحله بین گروه ها توزیع شد تا اگر افراد ابعاد جدیدی از مسئله به نظرشان می رسید که در کارت های مسائل نبودند در کارت های صورتی وارد کنند. با توزیع پرسشنامه به افراد کمک شد تا بتوانند ایده­ی جدیدی دارند در این مرحله وارد کنند.

5- ترسیم و ارائه درخت مشکلات:

پس از صرف ناهار و شروع مجدد کارگاه مسئله محوری گروه و علل و پیامد های آن که از دیدگاه گروه ها مشخص شده بود مورد بحث و گفتگوی مجدد قرار گرفت. سپس گروه ها به ترسیم درخت مشکل برای بیان واضح تر مسئله مد نظر گروه خود پرداختند. گروه ها هم چنین درخت مشکل خود را در ابعاد بزرگ ترسیم کرده تا بتوانند به سایر گروه ها ارائه کنند. آشنایی با دو وجه عینی و ذهنی مسئله اجتماعی به شرکت کنندگان کمک کرد تا با نحوه تحلیل مسئله خود از دیدگاه اجتماعی شوند. در پایان گروه ها به صورت نقاشی در یک فضای دوستانه و مشارکتی به نقاشی درخت مشکل خود پرداختند.

6- ارائه کارتهای مسائل اجتماعی

در این مرحله کارت های سوخت جامعه شناسی در بین شرکت کنندگان توزیع شد و از آنان درخواست شد که کارت های خود را مطالعه کنند و در صورتی که در متن مربوط به خود موضوعی را برای شنیدن دیگران جالب می دانند بازگو کنند. در این مرحله دانش افراد در ارتباط با مسائل اجتماعی افزایش یافت. پس از این مرحله توضیحاتی در مورد تعاریف مساله اجتماعی داده شد و سپس کارت های عینی ذهنی برای طبقه بندی مسائل به شرکت کنندگان ارائه شد.

7- برگزاری نمایشگاه دستاردهای کارگاه

در این مرحله 8 گروه تشکیل شده، درخت مشکلات خود را که نقاشی شده بود بر روی تابلو نصب کردند. سپس نماینده هر گروه به مدت 5 دقیقه در مورد مساله اجتماعی مورد بحث در گروه خود و درخت مشکلات توضیح دادند و دیگر گروه ها اگر نکته ای در جهت کمک به نمودار گروه داشتند را بیان کردند.

---

* مجری طرح گفتگوی ملی خانواده در استان فارس (تهیه گزارش)

 

 

• < قبلی
• بعدی >