«طرح ملی گفتگوی خانواده» به عنوان یک طرح گفتگومحور، مرحله نخست خود را در استان قزوین با همکاری دفتر امور بانوان و خانواده استانداری و دفتر انجمن جامعه شناسی استان با اجرای کارگاه مسئله­ یابی مشارکتی برای تسهیلگران سطح دوم، توسط تسهیلگران سطح یک در روز شنبه 28 مهر ماه 1397در سالن جلسات استانداری قزوین با حضور بیش از 40 نفر از اعضای سازمانها دولتی و غیردولتی، کارشناسان، پژوهشگران و فعالان اجتماعی حوزه زنان، خانواده و کودکان برگزار شد. برگزاری این کارگاه واجد پنج گام، به مثابه پیش نیازهای آن بوده که به اختصار به شرح ذیل می ­باشد:

گام اول: شناسایی و دعوت از کارشناسان، پژوهشگران و فعالان اجتماعی سازمان های دولتی و غیر دولتی

پس از شرکت در کارگاه تهران که برای تسهیلگران سطح یک برگزار شد کوشیدیم تا بهترین افراد را از میان کارشناسان، پژوهشگران و فعالان اجتماعی و اعضای سازمان های غیردولتی استان قزوین جهت برگزاری کارگاه و آماده سازی آنها برای فاز دوم شناسایی کنیم. بنابراین با استفاده از تجربه زیسته و آشنایی کامل با شهر و استان؛ ابتدا ارتباط با فعالین اجتماعی شهر که با سمن­های زیادی در ارتباط بودند، برقرار گردید و همین امر موجب آشنا شدن با افراد مناسب دیگر را به صورت گلوله برفی فراهم نمود. تهیه لیست سمن­ های فعال استان از بهزیستی، فرمانداری و استانداری در همان روزهای اول صورت گرفت. جدا کردن سمن ­هایی که در زمینه خانواده، زنان و آسیب ­های اجتماعی فعالیت می­ نمودند گام بعدی بود و البته معیار دیگر، میزان فعالیت آن­ها نیز در نظر گرفته شد، سعی برآن داشتیم تا افرادی که به کارگاه دعوت می­شوند از تجربه، آگاهی و صمیمیت بالایی برخوردار باشند تا با توجه به سابقه و تجارب خود بتوانند از فضای کارگاه بیشترین بهره را برده و این امکان برایشان میسر شود تا در فضایی راحت و صمیمی به ارائه دیدگاه­ها و نقطه­ نظرهایشان بپردازند. چنین کارگاه­ هایی بیش از هر چیز به فراهم آوردن یک فضای گفتمانی دوستانه و صمیمی نیاز دارند. بنابراین تماس باتک تک مدیران سمن­ها آغاز گردید و برای تمامی آنها پس از معرفی و بیان اهداف طرح، تمایل آن­ها جهت شرکت در کارگاه، جلب می ­شد. البته این کار تا برگزاری کارگاه چندین بار انجام گردید. همین اقدام با فعالین اجتماعی نیز صورت گرفت. گام بعدی شناسایی کارشناسان مرتبط دولتی بود که سعی گردید، افراد کاملاً مرتبط با بحث خانواده، انتخاب گردند. البته سعی شد در همان گام اول دغدغه دولتی ­ها در خصوص دعوتنامه رسمی و صدور گواهی­نامه آموزشی رفع گردد.

گام دوم: برقراری ارتباطات رسمی

هم زمان با این اقدام­ ها؛ ارتباط با دفتر بانوان و خانواده استانداری نیز برقرار گردید و بنابراین طی تماس ­های تلفنی و البته مراجعه حضوری جهت آشنایی بیشتر؛ اولین دیدار در تاریخ 15 مهر 97 در دفتر خانم مرادیان مدیر کل دفتر بانوان و خانواده استانداری صورت گرفت که در آن به اهداف این طرح و توضیحات مورد نیاز پرداخته شد. نکته مثبت در این ارتباط، همکاری کارشناس با سابقه دفتر امور بانوان سرکار خانم ریاضی بود که با توجه به شناخت و ارتباط­ های پیشین؛ همکاری و مشارکت فعالان ه­ای داشتند و در تمام مراحل تا پایان برگزاری کارگاه همراه بودند. در ملاقات های بعدی لیست تهیه شده مجریان؛ مورد بررسی آنان قرار گرفته و پیشنهاداتی در خصوص برخی جا به جایی­ ها را مطرح نمودند که تا جایی که به کلیت کار لطمه ­ای وارد ننماید؛ تغییرات اعمال گردیدند و مقرر گردید که بر اساس لیست نهایی دعوت نامه ­ها زده شوند و نیز توافق صدور مجوز آموزشی نیز مورد بررسی قرار گرفت و به همین دلیل طبق هماهنگی با واحد آموزش استانداری؛ پس از اتمام کارگاه آزمون برگزار و چند سوال به صورت کتبی طرح و توسط شرکت کنندگان تکمیل گردیدند.

گام سوم: تلاش جهت حفظ همکاری شرکت کنندگان در کارگاه

با توجه به اینکه فاصله زمانی میان تکمیل فهرست افراد مشارکت کننده در کارگاه و امکان برگزاری آن بیش از یک ماه طول کشید سعی برآن داشتیم تا این فاصله سبب ریزش افراد فهرست نشود. بنابراین، کوشیدیم با تشکیل تیم کاری و دادن پیامهای گاه و بی گاه، تماس حضوری با برخی از آنان و تماس­ های تلفنی، ارتباطات لازم را برقرار کرده و اعضای کارگاه را در حالت آماده باش فکری نگه داریم. این امر سبب شد که ریزشی رخ ندهد و در نهایت، تمامی افراد با جا به جایی­ های جزیی، در کارگاه حضور پیدا کنند.

گام چهارم: مقدمات و ملزومات کارگاه

گام بعدی سفارش تایپ و چاپ کارت­ها، درخت عوامل، جداول، بنر، پوستر و دیگر موارد بود که بر اساس پروتکل باید آماده می­شد. تنها مساله پیش آمده در خصوص پوستر کارگاه رخ داد که با تعامل صحیح با دفتر امور بانوان و خانواده استانداری، مورد پیش آمده اصلاح گردید و اجازه داده نشد که اختلاف نگاه در این خصوص، مانع پیشرفت کار گردد. خوشبختانه همه موارد به موقع آماده گردیدند. مورد دیگر، خرید اقلام مورد نیاز از کاغذ، مقوا، ماژیک، خودکار، آب معدنی، لیبل ها، ... و در ضمن سفارش غذا جهت نهار شرکت کنندگان بود که تمامی موارد به موقع و به خوبی انجام گردید.

گام پنجم: برگزاری کارگاه

بعد از تهیه همه مقدمات کارگاه مهم­ترین و اساسی­ترین مرحله، اجرا و برگزاری کارگاه بر اساس پروتکلی بود که طی دو جلسه مفصل در شیراز و تهران و پس از نقد و بررسی نسخه نهایی آن تدوین و قرار بر این شد تا کارگاه­ها بر این مبنا اجرا شوند. بعد از ارسال دعوتنامه از طرف دفتر امور بانوان برای همه شرکت کنندگان، تمام کارشناسان دعوت شده در روز شنبه 28 مهرماه حضور یافتند و بر نامه راس ساعت 8:30 صبح با تلاوت قرآن مجید و سرود جمهوری اسلامی طبق برنامه آغاز شد. ابتدا بعد از معرفی طرح و برنامه کارگاه از طرف سرکار خانم دکتر میرحسینی، هر یک از شرکت کنندگان به معرفی خود با بیان یکی از مهمترین ویژگی مثبت شخصیتی خود پرداختند. سپس از مدیر دفتر امور بانوان استانداری قزوین سرکار خانم مرادیان برای ایراد سخنرانی دعوت شد و ایشان در باره اهمیت و ضرورت اجرای طرح و نحوه تعامل دفتر امور بانوان با دفتر انجمن جامعه شناسی استان سخنانی ایراد فرمودند.

مدیرکل امور بانوان و خانواده استانداری قزوین در افتتاح این کارگاه گفت: طرح ملی گفتگوی خانواده از سوی معاونت زنان و خانواده ریاست جمهوری با هدف تقویت و ارتقای سطح مهارت گفتگو در خانواده و جامعه اجرا می­شود. در اجرای این طرح ملی از ظرفیت و توانمندی تشکل­ها و سمن­ها استفاده شده و می­ توان گفت همین امر بیانگر توجه ویژه دولت به نقش مردم در جایگاه­های اداره کشور است. این مسئول در پایان اضافه کرد: گفت و گوی خانواده تنها به معنای چطور صحبت کردن نیست بلکه به معنای چگونه در کنار یکدیگر مسایل و کمبودها را پشت سر گذاشتن و ایستادگی در مقابل تمام مسایلی که بین اعضا فاصله می ­اندازد، است.

در ادامه دکتر ابراهیمی لویه از منظر جامعه­ شناسی تاریخی ایران، به بحث ناتوانی در گفتگو و تاثیر آن بر توسعه در ایران پرداخت و اشاره کرد که در طول تاریخ در این سرزمین با یک بیماری مزمن تاریخی مواجه هستیم و آن ناتوانی در گفتگو است. جامعه نیازمند آن است که تمرین گفتگو کند و اینکه یک گفتگوی سازنده صورت گیرد دو طرف گفتگو نیازمند داشتن ده ویژگی هستند که هریک از این ویژگی­ها به تفصیل توضیح داده شد.    

سپس مراحل بعدی کارگاه آغاز و موارد مختلفی مانند نوشتن سوالات و ابهاماتی که افراد در ابتدای کارگاه داشتند، توزیع کار تهای سفید، بازخوانی این کارتها و تمرین گوش کردن فعال، گروه ­بندی افراد به صورت گروه­های سه نفره، توزیع کارتهای صورتی، تعیین مسئله محوری توسط هر گروه، طراحی درخت مشکلات و توضیح درخت مشکلات توسط نماینده هر گروه، تکمیل جدول T و برشمردن و ارزیابی فعالیت ­های دولتی و غیردولتی صورت گرفته به علاوه راهکارهای هر گروه، توزیع مسائل در جدول ذهنی- عینی، توزیع کارت های سوخت، گذار از مسئله به پویش، توزیع مقالات علمی در مورد مسائل مختلف اجتماعی، تهیه نسخه نهایی درخت مشکلات و در نهایت برپایی نمایشگاه و ارزیابی هر گروه توسط گروهی دیگر انجام شد.

پس از تعیین مسئله محوری هر گروه و در زمان ارائه درخت مشکلات توسط نماینده گروه تصمیم بر این شد که هریک از اعضای گروه­های دیگر نیز به بحث و بررسی مسائل ارائه شده از حیث مسئله بودن، اهمیت و فراگیری آن در جامعه مورد مطالعه اظهار نظر نمایند.

نتیجه این بحث و تبادل نظر، تغییر در ماهیت مسائل انتخاب شده، تدقیق و تحدید آنها به گروه­ های اجتماعی مشخص و در برخی موارد افزایش شاخ و برگ مسائل انتخابی بود. این مرحله بسیار به نهایی شدن مسئله انتخابی هر گروه کمک کرد و در نهایت سبب افزایش دقت و عمق در انتخاب مهم­ترین مسائل اجتماعی، به مثابه دستاورد کارگاه، شد.

در پایان سئوالاتی طرح شد و از شرکت کنندگان درخواست شد تا به آن سئوالات پاسخ دهند و نظر خود را نسبت به نقاط قوت و ضعف کارگاه بنویسند.در نهایت کارگاه راس ساعت 17 به پایان رسید و شرکت کنندگان علاقه­ خود را برای حضور در کارگاه بعدی ابراز داشتند. تمام نظرات افراد در خصوص نقاط قوت و ضعف کارگاه و پیشنهادات استخراج و در جدولی تنظیم شده است که برای برگزاری کارگاه بعدی مورد استفاده قرار گیرد.

 

 

• بعدی >