خانواده و جامعه ایران وارد عصر پساپدرسالاری شده، اما هنوز وارد عصر گفتگو نشده

خانواده مدرن - مدنی در ایران تنها  8 درصد هستند که صحبت و مهارت گفتگو را دارا هستند

گفتگو یعنی توجه آگاهانه به خویشتن و دیگری

پایه گفتگو سخن گفتن از دانسته ها نیست، بلکه گفتگو درباره چیزیست که ما نسبت به آن نادانیم

مدیر انجمن جامعه شناسی قم و تسهیلگر: عبدالله باقری

همکاران: مریم دلدار، نرگس رضوانی

1

کارگاه هفتم ساعت 15:30روز سوم اسفند ماه 99 علی رغم شرایط و وضعیت کرونایی قم اما به‌خاطر تعهد انجمنی با اخذ مجوز برای تجمع بالای 20 نفر، با حضور 30 نفر از منتخبین کارگاه‌های 6 گانه قبلی و چند عضو تازه با رعایت پروتکل های اعلامی برگزار گردید.

2

ثبت اسامی حاضرین در هنگام ورود به کارگاه

3

عرض خیرمقدم و تشکر بابت حضور به موقع ذینفعان و مرور 3 دقیقه ای از آنچه در کارگاه‌های گذشته انجام شده و جمع بندی داده‌های کارگاه توسط دکتر باقری

خواندن یک نیایش کوتاه از روی متن توسط تسهیلگر همراه

اعلام پیشنهاد حاضرین برای قوانین کارگاه

یخ شکنی: معرفی خودشان و اعلام یک ویژگی مثبت با یکی از حروف اول نام یا نام خانوادگی توسط حاضرین در کارگاه

فعالیت‌های مراحل آغازین کارگاه گفتگو بود که در سالن دوره های آموزشی مرکز مشاوره پیوند آموزش و پرورش برگزار شد.

4

پرسش الان چه احساسی دارید ؟ از حاضرین تا احساس خود را در زمان ورود به این کارگاه بیان کند با پاسخ هایی چنین مواجه شد:

• مادر:احساس خوشایندی دارم اما ذهنی پر از سوال
• مادر:احساس شادی و موفقیت دارم چون یقین دارم با توجه به تجربه کارگاه قبل با دانش افزوده و تجربه ای خوب ازین کارگاه به خونه برمی‌گردم
• دختر: راستش خیلی هیجان و کنجکاوی دارم داستان چیه؟ چون من کارگاه‌های قبلی نبودم استرس دارم نمی‌دونم چه اتفاقی قراره بیفته اینجا برای من
• آقا: والله حس خوبی دارم احساس میکنم قراره است با دست پر برگردم خونه

5

تفاوت گفتگو با بحث: از چند داوطلب خواسته شد تا در مورد گفتگو و تفاوت آن با بحث توضیح دهند. چند نفر دیگر ایده های شان را بگویند یا روی کاغذ بنویسند و با صدای بلند بخوانند (5 دقیقه برای این کنش وقت داده شد.)

اولین داوطلب، واکنش یک پدر بود: گفتگو را خالی از تنش و دعوا دانست و بحث را با مجادله ودعوا همراه دانست که یکی دیگر از حاضرین از وی پرسید:

-بنظر شما مجادله با بحث یکی است و یک مفهوم دارد؟

مادری گفت:

-گفتگو آرام است و بدون تنش است و بحث همراه با تنش و عصبانیت است

- پدری گفت: گفتگو آرامش دارد ولی بحث نه

- یک مادر: در گفتگو کسی دنبال برد یا باخت نیست در بحث هر دو طرف دنبال برد هستند در بحث کسی برد نکرده است

- یک مادر: بحث کردن همیشه به دعوا کشیده میشه ولی در گفتگو این چنین نیست گفتگو همواره مسالمت آمیز است.

- مادر: در گفتگو بردباری و صبر در شنیدن صحبت های یکدیگر است در بحث بردباری نیست

در گفتگو از دل سخن گفته می‌شود همراه با احساسات ولی در بحث خالی از احساسات است و..

6

بعد از شنیدن پاسخ‌ها و ایده‌های حاضرین جدول تفاوت بحث و گفتگو را در اختیار شرکت کنندگان قرار داده شد تا در مدت زمان 1 دقیقه در سکوت روی برگه دقیق شوند

سه داوطلب به این پرسش پاسخ دهند دریافت این جدول چه کمکی به من کرده؟

مرور جدول تفاوت‌های گفتگو با بحث، واکنش جدی برانگیخت و ویژگی‌های ستون بحث را در عنوان مناظره دانستند و پیشنهاد تغییر کلمه بحث با مناظره را دادند .همین سرآغاز یک گفتگو بین موافقین و مخالفین این نظر شد

-  خانم : بحث همان مناظره است چون ما در رسانه ها آموختیم رسانه بحث را به صورت مناظره به مردم تصویر و معنا داده است!

کلیشه! این علت یک مسألۀ بزرگ بود که بخشی از حاضرین تحت تاثیر لحن – فرکانس – جملات و حمله‌های کاندیداهای انتخابات در یک برنامه با برچسب مناظره و شنیدن مکرر عبارت (چقدر اینها بحث می‌کنند) برداشت کلیشه ای بحث همان مناظره است را به یک معنا و مترادف گرفته اند

نصب پوستر دویدن دو پلیس یکی با لباس رسمی و دیگری لباس شخصی و پرسش این سوال که درین تصویر چه می‌بینید، پاسخ کاملاً کلیشه و مشابهی از همه حاضرین داشت: یک پلیس دنبال دزد (نفر جلویی) می‌دود!!

وقتی شنیدند آیا مکن است نفر جلویی هم پلیس مخفی باشد و آن دیگری هم پلیس عملیاتی و هر دو در حال تعقیب کسی هستند که در تصویر نیست، سکوت جدی حاکم شد و به فکر فرو رفتند و پاسخ های خود را تحت تاثیر عناوین و برچسب‌های رسانه ها و تلوزیون، تجدید نظر کردند.

تسهیلگر مجدد برای عمق دادن به معناهایی که ما از ذهن خودمان برداشت می‌کنیم و پیش داوری می‌کنیم پرسید:

صدای بوق خودروها چه معنایی دارد؟ بیان و کنکاش تسهیلگر چندین معنا را عیان ساخت: (هشدار دادن. شادی کردن. اعلام سبزشدن چراغ قرمز به خودروی جلویی، پز دادن و جلب توجه برای خرید ماشین نو و....)

ازین موقعیت مادری بهره گرفت که:

- ما نباید در ارتباط درون خانواده نسبت به سخنان و جملات اعضای خانواده پیش داوری کنیم یا برداشت کلیشه داشته باشیم بلکه باید از درون ذهن فرزندان‌مان کنش واکنش و گفته های آنها را برداشت کنیم که راهش صبوری و گفتگوی صمیمانه است با این حال یک فرد دیگر اجازه خواست و در جمع اعلام کرد که:

- باید این شاخه بندی با عناوین گفتگو – مباحثه – مشاجره – مجادله تنظیم بشود و این دو ستون اشتباه است

از آنها خواسته شد داوطلبانه متن بالای این دو ستون با تمرکز خوانده شود و این جمله اعلام شد که نشانه‌های اینکه در خانواده ی امروزی اگر در حین ارتباط کلامی فلان ویژگی‌ها بین طرفین حاکم باشد آنها در حال گفتگو هستند و این شاخص و پیامد برای هر دو طرف دارا خواهد بود و اگر حین ارتباط کلامی در خانواده، ویژگی و پیامدهای ستون سمت چپ حاکم باشد آنها در حال بحث هستند.

7

درین مرحله کارت برگه هایی این بار با 3 ستون و اضافه کردن ستون مشاجره به گفتگو و بحث و ویژگی‌ها و پیامدهای این سه گانه بین همه توزیع شد خواسته شد هر کسی یک ویژگی از ستون مشاجره با مقایسه ویژگی ستون بحث و گفتگو را برای دیگران بخواند و همزمان روی آن تامل و تمرکز کنند. (1 دقیقه وقت داده شد تا ابتدا کاملاً تمرکز کنند) مشاهدات نشان داد افراد با تامل روی ویژگی‌های هر ستون این بار همگی به عجله در برداشت‌های اولیه خود در مرحله قبلی و فهم شان از گفتگو و بحث اعتراف کنند در این حین دکتر باقری کارت برگی با عنوان فرضیات خود را به تعلیق درآورن را نشان دادند و درباره آن با حاضرین گفت و شنود شد.

یکی از حاضرین گفت:

-آموختم نباید تعصب روی نظر خودم داشته باشم اگر تعصب را بر دارم و یک درصد به سخن فرزندم فکر کنم بحث و مجادله ما به یک گفتگوی رضایت بخش تبدیل می‌شود و دیگر نباید شتاب و عجله کنم.

دختر جوانی اجازه گرفت و گفت:

-به نظرم من متوجه شدم مهارت‌های گفتگو را اصلا نمی‌دانستم الان فکرم به شدت مشغول شده و اگر مهارت‌های گفتگو را همه بدانند خیلی از سوتفاهم ها و ناراحتی ها در خانواده کاهش پیدا می‌کند.

8

آشنایی با اصول گفتگو: کارت‌های اصول گفتگو (هر اصل یک برگه) را روی تابلو روبروی حاضرین نصب می‌کنیم. همزمان یک برگه شامل اصول 10 گانه را به همه می‌دهیم تا به‌مدت 2 دقیقه از نزدیک، آنها را مرور و تامل کنند.

افراد داوطلب به نوبت از 3 گروه پدران مادران فرزندان درباره یکی از عبارت‌های ده گانه، ایده های خود را شرح دهند:

آشنایی با اصول گفتگو: کارت های اصول گفتگو ( هر اصل یک برگه ) را روی تابلو روبروی حاضرین نصب شد.

(همزمان یک برگه شامل اصول 10 گانه را به همه داده شد تا به‌مدت 2 دقیقه از نزدیک، آنها را مرور و تامل کنند)

اصول ده‌‌گانه گفتگو

• گوش فرا دادان به هنگام شنیدن
• فرضیات را به تعلیق درآوردن
• داشتن ذهن باز، آمادگی پذیرفتن
• برخویشتن خویش ناظر بودن
• رعایت تام احترام دیگران
• جویایی و کنجکاوی
• گرایش به یادگیری
• جانبداری سازنده
• پرهیز از شتاب
• از دل سخن گفتن

افراد داوطلب به نوبت از 3 گروه پدران مادران فرزندان درباره یکی از عبارت‌های ده گانه، ایده‌های خود را شرح دهند.

9

شادی و نشاط کارگاهی با بازی کشتی نوح و پذیرایی. اعضا کارگاه به‌صورت دایره کنار هم ایستادند و با شروع جمله من می‌خوام با کشتی نوح برم با خودم یک جوجه می برم جیک جیک جیک توسط تسهیلگر، آن جمله را عیناً تکرار و حیوان خود را اضافه کرده صدای آن را ادا می‌کند تا همه این روند را تکرار و با ذکر تمام حیوانات قبلی حیوان خود را صدا کنند که موجی از شور و نشاط و خنده در فضای کارگاه ایجاد کرده بود.

10

مرور مسائل مهم کارگاه‌های 6 گانه و تشکیل گروه‌های گفتگو

در این مرحله از حاضرین خواسته شد تا گروه‌های 5 نفره تشکیل دهند. پیشنهاد این بود که فرزندان اول در یک گروه فرزندان دوم در یک گروه و فرزندان سوم هم در یک گروه و..

مسائل خروجی کارگاه‌های 6 گانه به‌عنوان موانع ایجاد یک خانواده مطلوب را روی کاغذی از قبل طراحی شده بین حاضرین توزیع شد از داوطلبین خواسته شد با صدای بلند یکی از آنها را بخواند. هر گروه مسایل یک گروه مادران یا پدران یا فرزندان را انتخاب تا با تمرین گفتگو و رعایت اصول 10 گانه گفتگو یک مورد از مسائل اصلی کارگاه‌های قبلی را مورد نقد و نظر قرار دهند.

گروه اول: مهمترین علت عدم و کاهش گفتگو در خانواده را از نظر فرزندان

گروه دوم: مهمترین علت عدم و کاهش گفتگو در خانواده را از نظر مادران

گروه سوم: مهمترین علت عدم و کاهش گفتگو در خانواده را از نظر پدران

بعد شرکت کنندگان مهمترین مساله از این مجموعه را که برای گفتگو مناسب تر است انتخاب کنند و روی برگه خود یادداشت کنند.

هر گروه 6 دقیقه درباره مسأله مشترک‌شان با توجه بر اصول 10 گانه گفتگو، با تمرین گفتگوی مدنی درباره مهمترین مانع خانواده مطلوب گفتگو و علت / پیامد / راه حل را در کارت برگ از قبل تهیه شده درج کنند هر گروه، نتایج را برای کارگاه ارائه دهد.

مسأله اصلی در پیوند با گفتگوی خانواده. گروه ذینفع مادران

مسأله اصلی در پیوند با گفتگوی خانواده. گروه ذینفع فرزندان

مسأله اصلی در پیوند با گفتگوی خانواده. گروه ذینفع پدران

ادامه گزارش این کارگاه را اینجا بخوانید.

 

 

• < قبلی
• بعدی >