نشست گروه جامعه شناسی نظری با عنوان«تبارشناسی و ساختاربندی تخیل جامعه شناختی نظری» با سخنرانی سارا صدیق (دانشجوی دکتری جامعه شناسی فرهنگی) در سالن کنفرانس انجمن جامعه شناسی ایران روز یکشنبه 15 بهمن 1396 برگزار شد.

در ابتدای جلسه دبیر گروه جامعه شناسی نظری (فهیمه یوسف کلافی) درباره دو جلسه پیشین گروه جامعه شناسی نظری توضیحاتی ارائه نمود و گفت: بحث های جلسات پیش پیرامون تعریف و چیستی علم، هدف و کارکرد علم بود.

وی سپس با معرفی سارا صدیق از ایشان برای ارائه بحث خود دعوت کرد.سارا صدیق، ابتدا در مورد جامعه شناسی نظری، نقش و کارکرد آن به عنوان شاخه ای مستقل از جامعه شناسی توضیحاتی داد و بعد از بیان مقدمات وارد بحث اصلی در دو بخش شد.

• بخش اول: تخیل جامعه شناختی (موضوع اصلی مطالعاتی تخیل جامعه شناختی، واقعیت اجتماعی براساس هر تعریفی است که در چشم اندازِ نظری جامعه شناسان آمده است).
• بخش دوم: تخیل جامعه شناختی نظری (موضوع اصلی مطالعاتی تخیل جامعه شناختی نظری، نظریه ها و پارادایم های مکتبی هستند که واقعیت اجتماعی با آن ها تبیین می شوند).

صدیق بخش اول صحبت های خود را با طرح بیان مسئله از طریق دو سوال اصلی آغاز کرد و پرسید: آیا جامعه شناسی به عنوان یکی از رشته های علوم اجتماعی دارای قواعد و مبانی خاص خود است؟ چگونه می توان حدود و مرزهای پژوهش های جامعه شناسی را از سایر رشته های علوم انسانی و رفتاری مانند روان شناسی جدا کرد؟

وی افزود: این سوال ها همواره از دغدغه های جامعه شناسان کلاسیکی چون دورکیم، مارکس و... بوده است، اما پاسخ های شان همواره مکتبی و پارادایمی بوده است، بنابراین سوالی که همواره مطرح است این است که چگونه می توان معیاری فرا مکتبی ساخت که در تمام پارادایم ها و مکاتب جامعه شناسی مشترک باشد؟. سی رایت میلز، اولین جامعه شناسی بود که یک معیار و مدل فرامکتبی تحت عنوان «تخیل جامعه شناختی» برای حل این مسئله را طراحی کرد یعنی مشخص نمودنِ موضوعات و مرزهای مطالعات جامعه شناختی برای پرهیز از کاهش گرایی و تاکید بر دیدن واقعیت به معنای جامعه شناختی آن.

او در ادامه درباره تخیل در چشم انداز نظری جامعه شناسانی چون اریک فروم توضیح داد و بعد چارچوب تخیل جامعه شناختی را از نظر میلز و سپس بر اساس شارحین او چون بلیکی و گیدنز مطرح کرد.در پایان این بخش در مورد کارکردهای تخیل جامعه شناختی نیز توضیحاتی توسط او داده شد.بخش دوم سخنرانی با معرفی چارچوب و مدل تخیل جامعه شناختی نظری آغاز شد. مدل فوق توسط دکتر تنهایی برای مشخص کردن تفاوت ها و مرزهای مکاتب وپارادایم های جامعه شناسی از طریق واکاوی نظریه ها و مکاتب و پارادایم ها طراحی شده است.

سخنران این نشست سپس چهار مدلی که براساس آنها چارچوب فوق ساخته شده است را به شرح زیر برشمرد:

• - تخیل جامعه شناختی میلز
• - رویکرد روش شناختی وبر
• - تخیل دیالکتیکی در اثر مارتین جی
• - تقسیم بندی بودن و بوریکو از نظریه

او استراتژی مطالعه در تخیل نظری بر اساس سه مفهوم انسان، جامعه و روابط متقابل آن ها را توضیح داد و گفت:در خصوص پیکربندی تخیل جامعه شناختی بر اساس سه مفهوم انسان، جامعه و ارتباط متقابل آنها می توان تقسیم بندی این پیکربندی را بر اساس چهار جستارهستی شناسی، روش شناسی، ایستایی شناسی، پویایی شناسی توضیح داد. او در بخش پایانی بحث خود هر یک از جستارها را به همراه مثال و کارکرد این چهار جستار را نیز مورد بحث قرار داد.

بخش آخر این جلسه به پرسش و پاسخ اختصاص یافت و توضیحات بیشتری در مورد مفهوم اجتماعی تخیل و جامعه شناسی تخیل علاوه بر تخیلِ جامعه شناختی نیز ارائه شد.

 

• < قبلی
• بعدی >