حسن امیدوار*
روز دوشنبه 7 خرداد 1397 به مناسبت هفته محیط زیست، نشست «محیط زیست، سیاست و صلح» به همت گروه علمی - تخصصی صلح انجمن جامعه شناسی ایران در سالن جلسات انجمن واقع در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد. در اين نشست، دکتر گیتی خزاعی (پژو هشگر جامعه شناسی اقلیم ) دکتر اطهره نژادی (دکترای محیط زیست و معاون برنامه ریزی و هماهنگی معاونت ریاست جمهوری ) و دکتر هومان لیاقتی (مدیر عامل مرکز صلح و محیط زیست وعضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی ) در خصوص محورهای مختلف در این زمینه به ایراد سخنرانی پرداختند.
یکی از پیامدهای جامعه مدرن، خشونت و سلطه بر طبیعت و محیط زیست است
دکترحسن امیدوار(دبیر گروه صلح انجمن جامعه‌شناسی ایران) با بیان اینکه جامعه‌شناسی صلح، زنجیره‌ای از ایده‌های علمی است که درصدد است تا با تمهیداتی در جهت کاهش خشونت و جنگ، زندگی اجتماعی را بهبود بخشد گفت: یکی از پیامدهای جامعه مدرن، خشونت و سلطه بر طبیعت و محیط زیست است.
وی با اشاره به رفتارهای غیرمسئولانه انسان‌ها با محیط زیست و احترام نگذاشتن به طبیعت و محیط زیست گفت: براساس گزارش سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، تقریباَ تمامی عوامل تشکیل دهنده محیط زیست تحت تاثیر فعالیت‌های انسانی است. یعنی همان طور که هابرماس بیان می‌کند: «رابطه جامعه مدرن با محیط زیست طبیعی تنها رابطه‌ای ابزاری است که چگونه می‌توانیم بهتر از آن بهره‌کشی کنیم و بر آن حاکم باشیم». گیدنز نیز از رابطه جهانی شدن و محیط زیست، نتیجه می‌گیرد که جهانی شدن پدیده‌ای چند وجهی است و محیط زیست یکی از حوزه‌های مهم در فرآیند جهانی شدن است.
او ادامه داد: اگرچه در اوایل قرن ۲۰ موضوع صلح و امنیت تنها معطوف به مخاطرات و تهدیدات نظامی بود اما به‌تدریج موضوعات جدیدی نیز به دستور کار حوزه صلح و امنیت اضافه شده و اثرات آنها بر صلح مورد توجه قرار گرفته است.یکی از این موضوعات، توجه به نقش و اهمیت محیط زیست است، یعنی چگونگی وضعیت محیط زیست به عنوان یک امر اجتماعی که می‌تواند زمینه را برای منازعه و یا استقرار صلح فراهم آورد. از این منظر محیط زیست به همه محیط هایی که در آنها زندگی جریان دارد، گفته می شود. مجموعه‌ای از عوامل فیزیکی خارجی و موجودات زنده که با هم در کنش متقابل هستند. در حالی که محیط زیست در قرن ۲۱به عنوان یکی از هشت هدف توسعه هزاره و یکی از سه پایه توسعه پایدار شناخته می‌شود.
وی با بیان اینکه ما شاهد افزایش پرشتاب آسیب‌های زیست محیطی در همه بخش‌های کشور هستیم، تاکید کرد: متاسفانه شاهد تمرکز همگنی برای حفاظت از محیط زیست در کشورمان نیستم. در صورتی که انتظار این بود که با توجه به سابقه تاریخی و تمدنی کشورمان، فلسفه و نگاه محیط زیستی متفاوت از آنچه بر جهان حاکم است داشته باشیم.
سپس دکتر اطهره نژادی به عنوان سخنران اول نشست با اشاره برضرورت دخالت متخصصان در تصمیم‌گیری‌های کلان کشور گفت: متخصصان موظف هستند در موضوعات مختلف هشدارهای لازم را به تصمیم گیران سیاسی بدهند. تصمیم گیران سیاسی نیز باید نظر متخصصان را در فرآیندهای تصمیم گیری دخالت دهند.
اطهره نژادی اظهار کرد: محیط زیست، سیاست و صلح سه واژه‌ای هستند که فارغ از گستردگی، از یک منظر مهم با یکدیگر شباهت دارند. پویایی عنصری است که در هر سه این موضوعات وجود دارد.
وی با اشاره به تعریف محیط زیست گفت: محیط زیست بستری است که موجودات با محیط خود در ارتباط هستند که البته در این سخنرانی بیشتر به رابطه انسان با محیط زیست و رابطه‌ای که انسان در بستر طبیعت با سایر اجزای محیط زیست دارد، خواهم پرداخت.
این کارشناس حوزه برنامه ریزی محیط زیست با بیان اینکه محیط زیست وسیع‌ترین دایره زندگی است، گفت: همین گستردگی باعث ارتباط محیط زیست با مباحث صلح و سیاست می‌شود. لازم به ذکر است امکان ندارد که در مورد یک محیط پویا و داینامیک با نگاه استاتیک صحبت کنیم. امکانپذیر نیست که اصلی را که ۲۰ سال پیش پذیرفته‌ایم به دنیای کنونی تسری دهیم.
وی با اشاره به وجود بحران‌های جدی در حوزه محیط زیست افزود: واضح است که بحران‌های محیط زیستی ما را در برابر بلایای طبیعی نیز آسیب پذیر می‌کند. البته باید دقت کنیم که وقوع یک بلای طبیعی در کشور در حال توسعه یافته‌ای مثل ایران با وقوع همان حادثه در دو بستر متفاوت مثل یک کشور توسعه یافته و یک کشور عقب افتاده متفاوت است. به عبارت ساده تر بلایای طبیعی در نقاط مختلف پیامدها و اثرات متفاوتی دارند و قطعاَ اثرپذیری از یک بلا حتی در یک مقیاس و یک مدل به یک اندازه نخواهد بود.
معاون برنامه ریزی و هماهنگی معاونت ریاست جمهوری در امور زنان و خانواده با اشاره به موضوع صلح گفت: نبود صلح دایره گسترده‌ای از منازعات و مناقشات را در بر می‌گیرد که شاید خطرناکترین آن جنگ است. جنگ موضوعی است که در پنج دقیقه می‌تواند دستاوردهای سال‌های متمادی را به راحتی نابود کند. بنابراین در بستری از پویایی‌هایی به اسم محیط زیست صحبت می‌کنیم که جنگ می‌تواند اثر بسیار روشن و قابل توجهی به صورت مستقیم و غیرمستقیم روی آن داشته باشد.
او با اشاره به سخنان دبیرکل سازمان ملل در سال ۲۰۱۷ تاکید کرد: دبیرکل سازمان ملل در روز اول کاری اشاره کرد که چطور می‌توانیم به ملت‌هایی کمک کنیم که درگیر مخاصمات هستند و چطور می‌توانیم به میلیون‌ها آدمی که درگیر جنگ هستند و جنگ آنها پایان نزدیکی ندارد کمک کنیم. همچنین این مقام بین‌المللی تاکید کرد که باید همگی به سمتی حرکت کنیم که سال ۲۰۱۷ سال مهربانی و شفقت در امور روزمره و در حل منازعات و اختلافات سیاسی میان اقوام و ملت‌ها باشد. او همچنین تاکید داشت که در جنگ هیچ کسی برنده نیست و همه بازنده هستند.
وی در ادامه با اشاره به مفهوم سیاست گفت: تعاریف مختلفی برای این مفهوم وجود دارد اما آنچه واضح است این است که در حوزه سیاست نیز پویایی وجود دارد. سیاست در معنای اداره امور اجتماعی و رتق و فتق امور مربوط به یک واحد سیاسی است. همچنین سیاست به معنای تصمیم گیری برای تدبیر امور و اداره کل یک سیستم است که تاثیر روشنی بر انسان که با انواع سیستم‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی روبرو است دارد.
نژادی تاکید کرد: در سیاست بین‌الملل این موضوع وجود دارد که سیاست کل جهان بر اساس اشتراک بین اذهان شکل می‌گیرد. هر یک از کشورها با ابزارهایی مثل مذاکره، تعامل و گفت‌وگو در حوزه سیاست فعالیت می‌کنند. آنچه در این فعالیت‌ها اهمیت دارد این است که حرکت و پیشرفت علمی به تصمیمات جدید منجر می‌شود یعنی اگر بر تصمیم‌هایی اصرار داریم که مطابق با شرایط فعلی نیست؛ یعنی از نظر پشتوانه علمی جایگاه کافی را نداشته‌ایم و خود را با مطالبات جدید به روز نکرده‌ایم. نکته دوم این است که دانشمندان و متخصصان موظف هستند آنچه که به صورت بالفعل و بالقوه کشف می‌کنند به تصمیم گیران سیاسی هشدار دهند و این نکته نباید دور از ذهن باشد که تحت هر شرایطی دانشمندان موظفند نظرات خود را بیان کنند و به عنوان متخصص نظر خود را مطرح کنند.
وی ادامه داد: از سوی دیگر این اندیشه باید در تصمیم گیری سیاسی وجود داشته باشد که نظر متخصصان را در فرآیندهای تصمیم گیری دخالت دهند و موضوع سوم گروه‌های تخصصی جامعه است که باید بتوانند در چهارچوبی بی طرفانه مسائل مد نظر خود را مطرح کنند.
نژادی تاکید کرد: در حال حاضر شاهد مناقشاتی در پیرامون‌مان هستیم که اثرات مخربی روی محیط زیست گذاشته و از آنجا که محیط زیست مرز نمی‌شناسد؛ روی محیط زیست کشور ما نیز اثرگذار بوده است. واضح است که صلح پیش نیاز توسعه است و اگر در فکر برنامه ریزان غیر از این باشد امکان پرداخت ابعاد توسعه پایدار را نخواهیم داشت. افزون بر این برای دستیابی به توسعه پایدار باید در مسیر دموکراسی و جلب مشارکت‌های مردم حرکت کنیم.
وی در ادامه با اشاره به منشور سازمان ملل گفت: در این منشور به طور خاص به موضوع صلح و مکانیسم‌های ایجاد آن تاکید شده است. البته حوادث دنیای امروز نشان می‌دهد که این مکانیسم‌ها به درستی به واقعیت نپیوسته است. افزون بر این در حوزه محیط زیست دارای حقوق بین‌الملل مقابله با تخریب محیط زیست هستیم که تمام طرفین منازعات بین‌المللی باید بر اساس اینکه عضوی از سازمان ملل هستند بدانند که نمی‌توانند در تمام منازعات از کنار آثار و پیامدهای تخریب محیط زیست بگذرند.
جنگ آب در خاورمیانه یک موضوع پیش بینی شده است
در ادامه نشست دکتر هومان لیاقتی با تاکید بر اینکه جنگ آب در خاورمیانه یک موضوع پیش بینی شده است، گفت: زمانی سیاست و محیط زیست می‌تواند در روند صلح نقش آفرینی کند که محیط زیست را درک و بتوانیم این مفهوم را در سیاست به درستی وارد کنیم.
هومان لیاقتی اظهار کرد: همه ادیان اعم از اسلام، زرتشتی، آئین بودایی و ... محیط زیست را پاس داشتند حتی در سبک زندگی سرخ پوستان آمریکایی نیز توجه و اهمیت به محیط زیست وجود دارد.
وی با اشاره به کتاب الهیات در محیط زیست نوشته آیت الله سید مصطفی محقق داماد تصریح کرد: این کتاب یک کتاب تاریخ است و اجزایی در آن وجود دارد که حفظ محیط زیست را به شکل تاریخی و از نگاه ادیان نشان می‌دهد. واضح است که حتی پیش از دوره اسلامی در ایران مطالب گسترده‌ای در مورد حفظ محیط زیست وجود داشت.
این عضو هیات علمی پژوهشکده علوم محیطی دانشگاه بهشتی در ادامه گفت: همیشه توجه محیط زیست در راهبری زندگی بشر حضور داشته است. حتی اگر عمیق‌تر نگاه کنیم در کتاب مارکس به عنوان یک دیدگاه فلسفی به بی‌رویه مصرف نکردن منابع تاکید شده است.
لیاقتی ادامه داد: زمانی که از سیاست، صلح و محیط زیست صحبت می‌کنیم در حقیقت از شرایط و موقعیتی حرف می‌زنیم که کاملاَ به یکدیگر وابسته هستند. اگر با نگاه جامعه شناسی به بحث اقتصاد نگاه کنیم می‌فهمیم که تقریباَ تمام مناقشات ریشه اقتصادی دارند. در جنگ‌های طول تاریخ بشر کلیه برخوردها و مناقشات مسئله اقتصاد زیربنا بوده است. اقتصاد باعث زوال اجتماعی شده یا به بهبود وضعیت اجتماعی کمک کرده است. در حوزه سیاست بین‌الملل، مذاکرات حوزه محیط زیست یکی از مهمترین موضوع بحث‌هاست. که بسیاری از مشکلات ما با همسایگان مان بر سر مسئله محیط زیست است. امروز اگر آذربایجان، ارمنستان یا ترکمنستان کارخانه‌ای احداث کنند و برای آن منابع آبی ما را به مصرف خود برسانند قطعاَ باعث مناقشات محیط زیستی خواهد شد.
وی افزود: ما در آینده در خلیج فارس قطعاَ به دلیل ایجاد جزایر مصنوعی توسط شیوخ عرب مناقشات محیط زیستی با کشورهای همسایه خواهیم داشت یا بر سر اختلافی که بر سر منابع اعم از منابع نفتی، منابع آبی، سیل و ... داریم ایجاد مناقشات طبیعی است. در حال حاضر شاهدیم که این مناقشات با کشور عراق وجود دارد.
مدیرعامل مرکز صلح و محیط زیست با اشاره به یکی از سخنرانی‌های برگزار شده در این مرکز اظهار کرد: حدود سه سال پیش رئیس انجمن دوستی اتریش و ایران در مرکز صلح محیط زیست سخنرانی داشت. او معتقد بود مشکل سوریه با کمبود منابع آب و خشکسالی شروع شده است و ترکیه در ایجاد این تنش سهم و نقش بسیاری دارد چون سد آتاتورک این وضعیت کم آبی را تشدید کرده است. این سخنران نتیجه گیری می‌کرد که اگر دولت فعلی سوریه به موقع روی مسئله آب و خشکسالی و سدسازی ترکیه حساس می‌شد و از طریق مراجع بین‌المللی از ترکیه شکایت می‌کرد شاید در سوریه یک جنگ خانمان سوز آغاز نمی‌شد.
لیاقتی با اشاره به اظهارنظری از مجید مخدوم - استاد پیشکسوت محیط زیست کشور- اظهار کرد: این استاد ما همیشه اعتقاد دارد که اگر هر فعالیتی در جامعه بدون ارزیابی توان اکولوژیک انجام شود محکوم به فنا خواهد بود.
افزایش بحران‌های زیست محیطی نتیجه ورود غیرعاقلانه سیاست به محیط زیست
سخنران دیگر نشست دکتر گیتی خزاعی با اشاره به اینکه جنگ آب زاده بحران آب نیست، گفت: دولت غیرمدنی، سیاستگذاری‌های غیرمدنی دارد که جنگ آب را ایجاد می‌کند بنابراین اگر ورود سیاست به محیط زیست خردمندانه نباشد باعث افزایش بحران‌های محیط زیستی می‌شود.
گیتی خزاعی در نشست تخصصی محیط زیست؛ سیاست و صلح که در انجمن جامعه شناسی ایران برگزار شد، اظهار کرد: واضح است که محیط زیست یک مسئله مهم برای کشور ماست و در حال حاضر دچار بحران‌های محیط زیستی هستیم و توان سرزمین ما به لحاظ محیط زیستی در معرض خطر قرار دارد بنابراین مفروض اصلی ما محیط زیست است.
وی ادامه داد: بحران‌های محیط زیست و تغییرات اقلیم در خاورمیانه بسیار گسترده شده است. برخی پژوهشگران در حال بررسی این موضوع هستند که الگوی تغییر اقلیم در منطقه خاورمیانه از الگوی تغییر اقلیم در اروپا پیروی نمی‌کند. خشکیدگی سرزمین مهمترین مسئله ناشی از پدیده تغییر اقلیم در خاورمیانه است که ناشی از عوامل انسان ساخت مثل مدیریت نادرست منابع آب و بهره برداری بیش از حد از منابع طبیعی است.
این پژوهشگر جامعه‌شناسی تغییر اقلیم با بیان اینکه نسبت بین محیط زیست و صلح یک نسبت توأمان است گفت: قطعاَ هر موضوع محیط زیستی با رویکرد صلح آمیز و صلح جویانه به جهان مطرح می‌شود و واضح است که محیط زیست متناظر با بحث صلح است. طبیعتاَ هر تهدیدی در حوزه محیط زیست تهدیدی برای صلح به حساب می‌آید.
خزاعی با تأکید بر اینکه بحران‌های محیط زیستی و بحران‌های تغییر اقلیم تهدیدهای امنیتی به حساب می‌آیند گفت: حوزه سیاستگذاری می‌تواند تشدید کننده یا تعدیل‌کننده بحران‌های محیط زیستی باشد. به همین نسبت حوزه سیاستگذاری می‌تواند تهدیدهای امنیتی را تعدیل یا تشدید کند. تهدیدهای امنیتی و خدشه وارد شدن به صلح می‌تواند ناشی از تخریب محیط زیست باشد. همانطور که خشکیدگی خاورمیانه را تهدید می‌کند.خشکیدگی باعث از بین رفتن زایایی زمین و در نتیجه مرگ زمین و مرگ حیات اجتماعی می‌شود. واضح است که اگر خشکیدگی در سطح گسترده رخ دهد، حیات اجتماعی را به شدت تهدید می‌کند. از بین رفتن گونه‌های مختلف جانوری و فرسایش خاک از دیگر عوامل تخریب محیط زیست و عوامل تهدید کننده صلح و امنیت در خاورمیانه به حساب می‌آید.
این پژوهشگر جامعه شناسی تغییر اقلیم ادامه داد: از بین رفتن زایایی زمین باعث از بین رفتن اشتغال، امنیت اجتماعی و حرفه‌ای و تشدید مهاجرت و خالی شدن مناطق از سکنه همچنین تهدید امنیت غذایی می‌شود. افزون بر اینها بیابانی شدن، مناطق را از قدرت و نظارت دولت مرکزی خارج می‌کند و همین موضوع تهدید امنیتی به حساب می‌آید. در حال حاضر هم در ایران شاهدیم که مناطق بیابانی پرخطرترین مناطق برای حفاظت و تامین امنیت هستند.
خزاعی با اشاره به اینکه بیکاری، بی‌خانمانی و حاشیه نشینی از دیگر عوارض تخریب محیط زیست است، گفت: در مناطقی مثل زابل شاهدیم که تغییرات اقلیمی این مناطق را به آسیب دیده ترین نقاط تبدیل کرده و المان‌های صلح و امنیت را به خطر انداخته است. تأخیر در امر توسعه تهدید دیگری است که از تخریب محیط زیست نشأت می‌گیرد.تأخیر در توسعه اقتصادی و وجود نقصان در این حوزه سرمایه اجتماعی کشور را کاهش می‌دهد و سیستم سیاستگذاری را ناگزیر می‌کند که تعهدات اجتماعی را بازبینی می‌کند و حتی از سیاست‌های پیشین عدول کند. برای مثال اصلاَ عجیب نیست که افزایش بحران کشاورزی در ایران تأثیراتی را روی تأمین اجتماعی بگذارد. حتی تأمین اجتماعی را مجبور کند که تا ۱۰ سال آینده از سیاست‌های خود عبور کند البته می‌توان با برنامه ریزی این روند را کنترل کرد اما اگر این شرایط تداوم یابد روند خوشبینانه‌ای رقم نخواهد خورد.
او با اشاره به تأخیر در توسعه سیاسی و رابطه آن با محیط زیست اظهار کرد: پیش از این مقاله‌ای در مورد نسبت خشکسالی با توتالیترسازی نوشته‌ام و معتقدم که حوزه سیاست می‌تواند باعث نا امنی در نظام اجتماعی شود و این زمانی است که حکومت غیرمدنی باشد. واضح است که حکومت غیرمدنی به شدت تأثیرات ناشی از تغییر اقلیم را تشدید می‌کند.
خزاعی تاکید کرد: اگر سیاستگذاری‌ها قهری و انتظامی باشد بحران‌های محیط زیستی تشدید خواهند شد. جنگ آب نمونه بارز این موضوع است. معتقدم این بحران آب نیست که جنگ آب را ایجاد می‌کند بلکه دولت غیرمدنی است که جنگ آب را خلق می‌کند و سیاستگذاری غیرمدنی است که بحران آب را به جنگ آب تبدیل می‌کند.
وی افزود: آنچه تمدن را تهدید می‌کند از بین رفتن زایایی تمدن است بنابراین بحث سیاستگذاری در حفظ و زایایی تمدن یا بالعکس بسیار اثرگذار است. اگر نحوه ورود سیاست به محیط زیست خردمندانه باشد باعث کاهش بحران‌های محیط زیستی خواهد شد.
وضعیت محیط زیست در سطح جهان بحرانی است
دکتر خلیل میرزایی (مدیر گروه جامعه شناسی صلح) به عنوان سخنران پایانی به جمع بندی مباحث این نشست پرداخت و در جمع بندی بحث با تاکید بر اینکه به طور قطع وضعیت محیط زیست در سطح جهان بحرانی است، گفت: تلاش‌های سازمان‌های بین‌المللی هم مؤید همین موضوع است اما واضح است که این وضعیت در ایران فرا بحرانی است. بر اساس پیش بینی‌های انجام شده طی ۵۰ سال آینده وضعیت محیطی ایران مثل صحرای آفریقا خواهد بود.
میرزایی با اشاره به اینکه در حال حاضر جنگ آب در ایران شروع شده است، تصریح کرد: جنگ میان مردم اصفهان و یزد بر سر مسئله آب، بحران تالاب هامون در سیستان و بلوچستان، وضعیت آب تهران، شرایط نامناسب پوشش خاک نمونه‌هایی از بحران‌های محیط زیستی کشور است. در نتیجه چنین شرایطی است که محیط زیست به دلیل حمله انسان‌ها به آن به قاتل انسان‌ها تبدیل شده است.
وی با اشاره به وقوع سیلاب‌های شدید در ماه‌های اخیر گفت: دلیل این وضعیت عملکرد نامطلوب ما در حوزه محیط زیست است و خاک را در برابر عوامل بیرونی بی دفاع کرده‌ایم. این وضعیت منجر به وقوع سیلاب شده است. افزون بر اینها هر ساله شاهد نشست زمین در تهران هستیم که به دلیل استخراج آب مضاعف در این استان است. این وضعیت در بسیاری از شهرها و روستاها و حتی مناطق کویری نیز وجود دارد.
مدیر گروه انجمن جامعه شناسی ایران افزود: اگر صلح را به معنای یک زندگی مسالمت آمیز، بی دغدغه و عاری از آسیب فرض کنیم متوجه می‌شویم که در حوزه محیط زیست و سیاست دغدغه‌های بنیادینی وجود دارد و در این حوزه‌ها احساس آسیب می‌کنیم و اگر این وضعیت ادامه یابد در آستانه جنگ پایدار خواهیم بود.
وی با بیان اینکه در پس این رخدادها می‌توان دو فراساخت یا ابربنیاد را مشاهده کرد، گفت: این دو فراساخت ایدئولوژی و قدرت و ثروت هستند. در حوزه ایدئولوژیک می‌توانیم دو دیدگاه بنیادی داشته باشیم که در برخورد ما با محیط زیست تعیین کننده باشد. اولین دیدگاه آن است که زمین از آن خدا و نمایندگان او است. این دیدگاه و پشتوانه آن اشاره دارد که خدا از حق خود می‌گذرد بنابراین این مسیر را فراهم می‌کند که بتوانیم زمین را نابود کنیم.
مدیر گروه انجمن جامعه شناسی ایران با اشاره به دیدگاه دوم ایدئولوژی در برخورد با محیط زیست اظهار کرد: دیدگاه دوم اشاره دارد که زمین از آن ساکنانش است بنابراین باید همه ساکنان از زمین سود ببرند. در این شرایط یورش به زمین یورش به محیط زیست و به منزله یورش به ساکنان آن است و قطعاَ این گناه نابخشودنی است چون خداوند خود تاکید دارد که من از حق الناس نمی‌گذرم بنابراین اگر این دیدگاه بنیان تئوریک قوی داشته باشد کمتر کسی به خود جرأت می‌دهد که به محیط زیست حمله کند.
وی تاکید کرد: بر اساس همین دیدگاه ساکنان زمین با وضع قوانین از حقوق خود دفاع خواهند کرد. شرایط کنونی نشان می‌دهد که به عنوان ملت ایران این قدرت را نداریم که از محیط زیست خود به عنوان حق مسلم خویش دفاع کنیم.
وی در ادامه با اشاره به دومین فراساخت یا ابربنیاد تخریب حوزه محیط زیست ادامه داد: در مورد عامل قدرت و ثروت باید تأکید کنم که برای تشریح این عامل کافی است نقش قدرت و ثروت را در تخریب محیط زیست جست و جو کنیم و به این منظور می‌توانیم به وضعیت آلودگی هوای تهران نگاهی بیندازیم. همه می‌دانند که بیش از ۸۰ درصد آلودگی هوای تهران مربوط به وسایل نقلیه است.
دکتر میرزایی افزود: در حال حاضر بخشی از آلاینده‌های زیست محیطی ایران از کشورهای همسایه وارد می‌شود. سوال این است که ما چه مناسباتی با کشورهای همسایه خود در حل معضلات زیست محیطی داشته‌ایم.حتی در عراق که ادعا می‌کنیم در آنجا حضور داریم و بخش عمده آن در دست ماست می‌بینیم که گرد و غبارهای نشأت گرفته از این کشور استان‌های جنوب کشور ما را در بر می‌گیرد. پرسش اصلی آن است که چرا نتوانسته‌ایم این گرد و غبارها را کنترل کنیم؟ مشکل گرد و غبار در مورد افغانستان هم وجود دارد.وی در پایان گفت: اگر وضعیت نابهنجار محیط زیستی ادامه یابد درگیر یک بحران سیاسی مضاعف خواهیم شد.
در پایان حاضران به طرح دیدگاه و پرسش های خود پرداختند.
*تهیه و تنظیم گزارش
- توضیحات
- زیر مجموعه: گزارش نشست ها
- دسته: گزارش نشست گروه جامعه‌شناسی صلح
- آخرین به روز رسانی در 09 تیر 1397