گزارش 89 موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا منتشر شد:

اتحادیه کارکنان دولت در کشورهای منتخب

تهیه کننده:  فرهاد بزرافکن

زمانی که صحبت از صندوق­‌های بازنشستگی به میان می­‌آید، عموماً تنها گروه ذی­نفع که به ذهن خطور می­‌کند بازنشستگانی است که برای مدت 30 سال (در برخی موارد، کمتر یا بیشتر از این مدت) در نهادها، سازمان‌­ها یا کارگاه­‌هایی مشغول به کار بوده و پس از دورۀ خدمت خود، حقوق و مزایای خود را از صندوق مربوطه دریافت می­‌کنند. دست­ کم در ایران، تجربه نشان می‌­دهد که اغلبْ چنین برداشتی از صندوق­‌های بازنشستگی و مشترکان آن وجود دارد و این بازنشستگان هستند که صرفاً مشترک صندوق­‌های بازنشستگی محسوب می‌­شوند. نکتۀ جالب این است که چنین برداشتی فقط در سطح جامعه وجود ندارد بلکه در سطح سازمان و مدیریت صندوق­‌های بازنشستگی و فراتر از آن در سطح دولت نیز وجود دارد. با این حال، واضح است که شاغلینی که در تمام دوران کاری خود به صندوق بازنشستگی حق ­بیمه پرداخت می‌­کنند، یکی از مشترکان اصلی صندوق‏‌های بازنشستگی هستند. شاغلین امروز مشترک صندوق، بازنشستۀ فردایند و از این رو تفاوتی در برخورداری و داشتن منافع مشترک با بازنشستگان ندارند. در حقیقت، این اندوخته­‌های شاغلین است که در نهادی تحت عنوان صندوق یا سازمان‏‌های بازنشستگی به امانت گذاشته می­‌شود به این امید که با سرمایه­‌گذاری و استفادۀ بهینه از آن­ها، سطح و کیفیت زندگی آن­ها در دوران بازنشستگی تنزل جدی پیدا نکند. اما، تا به امروز وضعیت به نحوی پیش رفته که در بسیاری موارد این بازنشستگان هستند که اقدام به مطالبه‏‌گری از دولت‌‏ها و صندوق‏‌های بازنشستگی می‏‌کنند. ای بسا، اگر شاغلین مشترک به سرنوشت و شیوۀ مدیریت صندوق­‌ها و استفاده از ذخایر آن­ها در دوران اشتغال حساس و آگاه باشند، بسیاری از مشکلات در زمان بازنشستگی پیش نیاید، آن­چنان که در سال­‌های اخیر شاهد مطالبه­‌های آن­ها در قالب اعتراضات بوده‌­ایم. از این رو، سوال این است که با وجودی که بازنشستگان و شاغلین هر دو مشترک صندوق‌­های بازنشستگی هستند چرا شاغلینِ مشترک به سرنوشت و شیوۀ مدیریت صندوق‌­ها و ذخایر آن­ها و مهم­تر از آن، افزایش تعهدات صندوق‌­ها به بازنشستگان کم­ توجه یا دست­ کم بی‌­توجه هستند و در ظاهر چنین به نظر می­‌رسد که دوران اشتغال را بی ­ارتباط با دوران بازنشستگی خود می‌­دانند. حساس کردن و آگاه کردن شاغلین مشترک صندوق­‌های بازنشستگی از وضعیت صندوق­‌ها به ویژه ادارۀ منابع و مدیریت ذخایر آن­ها و تغییرات در ساز و کارهای پرداخت به بازنشستگان از جمله حقوق آن­هاست، به همان نحوی که بازنشستگان چنین حقی برای خود متصور هستند.

این وضعیت در جمع کارکنان بخش‌‏ها و دستگاه‏‌های دولتی ایران بیشتر به چشم می‏‌خورد؛ به‌‏طوری‏که کمتر کسی از این گروه بسیار متنوع و گسترده در کشور حتی اطلاع دقیقی از میزان حق بیمه‌‏های پرداختی سهم خود و کارفرما (دستگاه مربوط) طی دوران اشتغال به صندوق‏‌های بازنشستگی مرتبط مطلع هستند، چه رسد به قواعد، قوانین، کارکردها، عملکرد و شیوه‏‌های حکمرانی صندوق‏ها. بدیهی است، یکی از مهم‏ترین شیوه‌‏های دستیابی به این مهم، علاوه بر رعایت اصل شفافیت و افشای اطلاعات از جانب صندوق‌‏های بازنشستگی، تشکل‏‌ها و انجمن‌‏های رسمی متشکل از کارکنان دولت است.

با این مقدمه، گزارش حاضر نه در پی تحلیل دقیق کارکردها و عملکرد چنین تشکل‌‏هایی در سایر کشورها، که با هدف تاکید بر حضور و وجود این نهادها در بسیاری کشورها، علی‏ الخصوص کشورهایی که از نظام‌‏های بازنشستگی قدرتمندی برخوردارند، تدوین شده است. در همین راستا، سعی شده که به اهداف، مزایا، تعهدات و ساختار سازمانی برخی از اتحادیه‌­های کارکنان بخش دولتی و عمومی در این کشورها پرداخته شود. بدیهی است، هدف از تشکیل اتحادیه­‌های کارکنان در بخش‌­های مختلف، چانه­ زنی و مذاکره برای بهبود وضعیت منزلتی، معیشتی و رفاهی کارکنان است و امور مربوط به بازنشستگی آن­ها تنها بخشی از این مطالبات است. با این حال، در مانیفست (مطالب این گزارش از سایت رسمی این اتحادیه‌­ها برگرفته شده است) همۀ این اتحادیه­‌ها ضرورتاً صحبتی از دوران بازنشستگی نشده است، اگرچه نتیجۀ بسیاری از پیشرفت­‌ها و بهبودها در دوران اشتغال کارکنان، خود را در دوران بازنشستگی نشان می‌­دهد.

گزارش 89 موسسه صبا، توسط فرهاد بزرافکن، از گروه مطالعاتی رفاه و تأمین اجتماعی موسسه، تهیه شده است.

 

 

• < قبلی
• بعدی >