فرشته رضایی (کارشناس ارشد پژوهشگری اجتماعی)
همچنان که میلان کوندرا اشاره کرده در دوره‌های گذشته که تاریخ به کندی حرکت می‌کرد، وقایع تاریخی انگشت شماری به وقوع می‌پیوست که به راحتی در یادها می‌ماند اما امروزه که تاریخ به شتاب می‌گذرد یک واقعه سیاسی تنها یک روز خبر داغ است و فردا فراموش می‌شود. به همین دلیل یادداشت حاضر نه از آخرین واقعه بلکه از اندکی عقب‌تر آغاز خواهد شد تا وقایعی را مرور کند که امروز، خبر داغ نیستند.
سالی که گذشت آبستن حوادث بسیاری بود که با روز کارگر و بازداشت‌های گسترده در تجمعی مسالمت آمیز آغاز گشت -بازداشت‌های موقت ۳۰۰روزه- در اعتراضات کارگری ادامه داشت- گرسنگان اخراج یا زندانی شده از هفت تپه تا هپکو- و در نهایت آبان و دی که داغ بسیاری بر جای گذاشت.
این حوادث و دیگر وقایعی که در شتاب تاریخ به قلم در نیامد، چنان اثرات عمیقی برجای گذاشت که همه اقشار و افرادی که کمتر در پیوند با جامعه بوده‌اند نیز به گونه‌ای لب گشودند. آنچه هویدا بود جامعه‌ای بود که در گردش تاریخ متحمل فشار مضاعفی می‌گردید و در این میان سکوت جامعه‌شناسان چنان گوش خراش بود که چند تحلیل سطحی و خالی از جهت‌گیری به نفع جامعه نیز خریدار یافت و ما دانش آموزان جامعه‌شناسی انفعال در برهه‌های حساس را فرا می گرفتیم و «عدالت» و «صلح» تنها مفاهیم نظری کارگشا در کلاس درس بودند. بنا نبود نه تنها به نفع طبقات کم درآمد بلکه در جهت منافع جامعه نیز جهت‌گیری کنیم.
طی آخرین بحران نیز که در ماه‌های اخیر گریبانگیر همگان شد، ادعاهای مختلفی مطرح گردیده که از نحوه و زمان همه گیری ویروس کرونا تا آمار مبتلایان، توزیع تجهیزات و نحوه مدیریت بحران را در بر می‌گیرد. اما این بار پس از تعطیلاتی طولانی، انجمن جامعه‌شناسی ایران نیز شروع به کار کرده و صدای دادخواهی جامعه‌شناسان و فرهیختگان دانشگاهی را به گوش جهانیان می‌رساند.
پس از داعیه «عدالت طلبی» و «مداخله در جهت منافع افراد کم درآمد»، آنچه در این کنشگری مطرح می‌شود «اثرات کمبود منابع مالی ناشی از بحران اقتصادی بر توان اثربخشی جامعه‌شناسان» می‌باشد. این مسأله با وجود قطع پیوند آنها با جامعه در عرصۀ عمومی، تنها در اصلاح بسترهای داخلی از مجرای انجام پژوهش خلاصه می‌گردد. بنابراین ورای اهداف مذکور، تأمین بودجه طرح‌های کلان پژوهشی سازمان‌های مختلف را در سر می‌پروراند. چرا که مداخلات اصلاح‌گرایانه استادان، در گرو تامین بودجه طرح‌های کلان پژوهشی سازمان‌های مختلف می‌باشد.
انجمنی که در حوادث گذشته در حمایت از منافع جامعه لب نگشوده و صدای انتقادش به گوش حتی دولت نرسیده، حال جهت‌گیری خود به نفع دولت را آشکار می‌نماید و درصدد است با حل بحران‌های اقتصادی، منافع خود را تضمین نموده و موضع انتقادی‌اش را تنها در پژوهش‌هایی حفظ نماید که در آرشیو پژوهش‌های سازمانی خاک می‌خورد. چنین هم‌صدایی با دولت در کنار کم ریسک بودن آن، منافعی را آشکار می‌نماید که در پیوند با یکدیگر هستند.
در انتها چنین مطالباتی که از نیازهای جامعه فاصله دارد، حتی ارتباط مستحکمی با منافع همه اعضای انجمن نداشته و ما «دانشجویان شهرهای کوچک» پیش‌تر از مجازی شدن آموزش در زیر چرخ‌های سیستم نابرابر له شدیم بدون هیچ سهمی از بنگاه اقتصادی جامعه‌شناسی.
سی و یک فروردین 99
منبع: کانال تلگرامی http://t.me/ kharazmi_sociology