مجری و تسهیلگر اصلی: مجتبی ترکارانی

تسهیلگران همکار: علی رضا طهماسبیان –مهیار صادقی-مریم ملکی صادقی-مریم کرمی- اکبر سبزوار

همکاران ستادی: خانم گله دار-خانم طاهری- آقای بیرانوند از سازمان آموزش و پرورش استان لرستان

کارگاه هفتم گفتگوی خانواده در شهر خرم آباد روز دوشنبه 4 اسفندماه 1399 از ساعت 9:30 تا 12:30 در  سالن کنفرانس سازمان آموزش و پروش استان لرستان با حضور 25 نفر از پدران، مادران، فرزندان و مشاوران مدرسه برگزار شد. بعد از اینکه در شش کارگاه قبلی، اعضای خانواده اعم از پدر و مادر و فرزندان جداگانه در گروه‌های مختلف در کنار هم به تمرین اصول گفتگو و مساله یابی مشکلات درون خانواده پرداختند، در کارگاه هفتم تلاش شد تا این سه گروه در کنار یکدیگر قرار گرفته و به نوعی اصول گفتگو را تمرین کنیم و یک بازی گفتگو در گروه های سه نفره را رقم بزنیم.

شیوع کرونا اجرای این کارگاه و کارگاه های قبلی را با تاخیر یکساله مواجه کرد ولی سعی شد با عادی شدن کرونا و سازگاری مردم، با رعایت پروتکل‌های بهداشتی کارگاه هفتم خرم به صورت حضوری اجرا شود.

اجرای این کارگاه ها با فرصتی که اداره انجمن اولیا و مربیان اموزش و پرورش استان لرستان در اختیار ما گذاشت به آسانی فراهم شد و با هماهنگی با این اداره، دعوت از خانواده ها (اعم از پدر و مادر و فرزندان) توسط این انجمن و با همکاری مدارس انجام شد.

با هماهنگی به عمل آمده بین دفتر انجمن جامعه شناسی لرستان با دفتر امور بانوان استانداری لرستان مکاتبه ای با اداره کل آموزش و پرورش لرستان به عمل آمد و با موافقت این سازمان مقرر شد که این کارگاه در شهرستان‌های مورد نظر با هماهنگی انجمن اولیاء و مربیان برگزار شود. بنابراین مقرر شد در تاریخ تعیین شده کارگاه در سالن کنفرانس سازمان آموزش و پرورش استان لرستان برقرار گردد.

در ادامه مراحل مختلف کارگاه و نکات ارایه شده در کارگاه و تجربیات آن را مرور می کنیم.

معرفی و یخ شکنی

در ابتدا از حاضران خواسته شد که برای یخ شکنی خود را معرفی نموده و در ضمن معرفی خود یکی از ویژگی‌های مثبت ارتباطی و گفتگویی خود را برشمارند. جالب توجه اینکه اکثراً خود را با خصوصیاتی مثل گوش دادن، با حوصله و صبور بودن و گرم و صمیمی بودن یاد می‌کردند. گرچه نوعی تواضع در معرفی خود با خصوصیات مثبت وجود داشت و افراد علاقه بیشتری به بیان نقاط ضعف خود داشتند تا بیان نقاط مثبت. این موضوع خود یک مسأله روانی و اجتماعی است که باید در جای خود مورد بحث قرار گیرد.

آشنایی با اصول گفتگو

کارت‌های اصول گفتگو (همه اصول روی یک برگه A4) درمعرض دید شرکت کنندگان نصب شد و همزمان نیز به هر شرکت کننده یک برگه A4 شامل اصول ده گانه گفتگو داده می شود:

اصول گفتگو عبارت اند از :

• رعایت تام حرمت دیگران
• جویایی و کنجکاوی
• گرایش به یادگیری
• داشتن ذهن باز و آمادگی پذیرش
• فرضیات را به تعلیق درآوردن
• پرهیز از شتاب
• گوش فرا دادن به هنگام شنیدن
• از دل سخن گفتن
• جانبداری سازنده
• بر خویشتن خویش ناظر بودن

دراین قسمت به تشریح ده اصل گفتگو و تفاوت‌های بحث ، گفتگو، مناظره، مشاجره و گپ و گفت پرداخته شد. پوستری که بر مبنای ده اصل گفتگو طراحی شده بود در اختیارشرکت کنندگان قرار گرفت و از آنها خواسته شد که در سکوت و حدود 10دقیقه اصول گفتگو را مرور کنند و سپس توسط تسهیلگر هر اصل گفتگو خوانده شده و از افراد خواسته می‌شد درباره این اصل و مصداق‌ها و تجربیات شان در زندگی نظرات‌شان را بیان کنند. سعی شد این قسمت کارگاه وقت بیشتری را به خود اختصاص داده و همه افراد را به اظهار نظر در این مورد تشویق کنیم و نظرات شان را در مورد گفته‌های یکدیگر بدون اینکه وارد بحث دوطرفه شوند جویا شویم. به نظر نگارنده و با بازخوردی که شرکت کنندگان داشتند این قسمت بهترین قسمت کارگاه بود و افراد مخصصوصاً نوجوانان شرکت کننده به خوبی در آن مشارکت کردند و نکات خوبی در مورد تجربیات و دانسته‌های خود در این مورد بیان کردند.

بعد از گفتگو در مورد ده اصل گفتگو به صورت فوکوس گروپ (گفتگوی گروهی) و بیان تفاوت‌های بحث و گفتگو افراد در قالب سه گروه؛ پدر و مادر و فرزند به بیان مشکلات خود پرداختند واز هر گروه سه مساله جهت گفتگوی گروهی انتخاب گردید.

• سه مشکل عمده پدران: تضادهای فرزندان با خانواده، عدم رعایت سنن مذهبی توسط فرزندان، مشکلات اقتصادی خانواده، پیامدهای فضای مجازی
• سه مشکل عمده مادران: مدیریت خواسته‌های فرزندان، عدم رعایت آداب و مسئولیت‌ها، آموزش مجازی فرزندان
• سه مشکل عمده فرزندان: سخت گیری پدر و مادران در انتخاب دوستان، معیارهای انتخاب دوست، سطح ارتباطات با خانواده دوستان

پس از مساله یابی برای آشنایی افراد یک گروه آزمایشی برای تمرین گفتگو تشکیل و یک مساله محوری نیز برای آن انتخاب شد.

گروه آزمایشی اول، مسأله انتخابی خود را عدم رعایت سنن مذهبی توسط فرزندان قرار داد و هر سه نفر به بیان مواضع خود از منظر نقش انتسابی پرداخته و وارد یک گفتگوی واقعی با یکدیگر بر سر موضوع انتخابی شدند و هریک استدلال های خود را مطرح نموده و به دغدغه های دیگری در این مورد پاسخ می دادند. سپس از حاضران خواسته شد که فرایند گفتگوی این گروه را موردملاحظه و بازبینی قرار دهند و نکات ضعف و قوت گفتگوی آنها را بیان کنند. در پایان به افراد گروه فرصت پاسخ به گفته های دیگران و یا تصحیح فرایند گفتگوی قبلی داده شد.

جالب توجه اینکه فرزندان به خوبی و بدون لکنت خواسته‌های خود را مطرح می کردند ولی پدران در نقش خود غالباً انعطاف پذیری کمتری داشتند و مادران باز و پذیرنده تر برخورد می کردند.

این تمرین مجددا با گروه سه نفر دیگر و موضوع پیشنهادی فرزند در مورد رابطه با جنس مخالف تکرار شد. گرچه این موضوع تا حدی در میان خانواده‌ها تابو تلقی می‌شود ولی فردی در نقش دختر خانواده، به خوبی دغدغه خود را چنین بیان کرد:" او به عنوان یک دختر در سنی است که نیاز دارد با جنس مخالف ارتباط برقرار کند حالا می خواهد از والدین خود بپرسد که چگونه این کار را انجام دهد که هم پیامدهای منفی برای خودش و هم برای خانواده نداشته باشد". بعد از آن پدر و مادر به طرح دغدغه‌ها و تجربیات خویش برای فرزندشان پرداخته و هرکدام از منظری موافق یا مخالف دغدغه فرزند خویش بودند. این گفتگو به خوبی و با رعایت اصول گفتگو ادامه یافت. در پایان هر پنل از حاضران خواسته شد که این فرایند گفتگو را مورد بازبینی قرار داده و اگر در نقش هریک از افراد پنل بودند نظر خود را چگونه بیان می کردند و نقاط مثبت و منفی گفتگوی سه نفر حاضر در پنل را اعلام نمایند.

متاسفانه بخاطر کرونا امکان تکرار این فرایند برای همه حاضران نبود. ولی نکته مهم شرکت یک فرزند خرد سال بود که هم با طرح دغدغه‌های خویش و شیرین زبانی باعث تقویت انرژی جمع گردید.

بعد از پایان کارگاه، افراد شرکت کننده در گروه مجازی نظرات خود را در مورد برگزاری کارگاه بیان کردند. نکته جالب توجه این بود که اکثرا مشارکت‌کنندگان از شرکت در این کارگاه بسیار راضی بوده و شرکت در این کارگاه را اولین تجربه مثبت خود در این مورد دانستند و برگزاری چنین کارگاه‌های گفتگویی را برای خانواده‌ها بسیار مفید دانسته و بر تداوم آن تاکید کردند. همچنین بعضی نیز بر این نکته تاکید داشتند که با این گفتگوها شناخت بهتری از توانایی های خود بدست آوردند.

درس آموخته‌ها و تجربیات کارگاه:

1-فرزندان دختر نسبت به پسران مشارکت بیشتر و فعالانه تری داشتند و آسانترخواسته‌های خود را مطرح می کردند.

2- جلسات به‌دلیل شیوع کرونا کوتاه تربود (سه ساعت) ولی خیلی‌ها مشتاق بودند چنین جلساتی برای همه اعضای خانواده و در شرایط عادی‌تر و طولانی‌تر برگزار شود.

3- مادران به همراه فرزندان خود در کارگاه مشارکت داشتند. حضور دو فرزند از یک خانواده به همراه مادر خود، تجربه خوبی برای آنها بود و خواستار تداوم این کارگاه در فضای مجازی برای خانواده‌ها بودند.

4- نوجوانان پسر و پدران مشارکت کمتری در این کارگاه داشتند. گرچه تا حدی به‌خاطر نقش اقتصادی پدران قابل درک است ولی ضعف مشارکت مردان مخصوصا در کارگاه‌های شش گانه، خود یک موضوع جامعه شناسی مهم است که باید بررسی شود.

5-دعوت از چند نفراز مشاورین مدرسه، کارشناسان، مدیران ستادی و حضور آنها در کارگاه به‌خاطر آشنایی با این مدل و مستندسازی آن و ارائه این الگو در مدارس دیگر بسیار موثر بود و خود آنها نیز بر این نکته تاکید و خواهان اجرای آن در شهرستان های دیگر بودند.

6- گرچه به دلیل شیوع بیماری کرونا زمان کارگاه محدودتر شده بود و بعضی از آیتم‌های پروتکل نیز حذف شدند ولی سعی شد پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌ها رعایت گردد.

7-همکاری خوبی ازطرف مسئولین اداره آموزش و پرورش استان لرستان با مجریان طرح و انجمن جامعه‌شناسی لرستان به عمل آمد که این ارتباط می‌تواند الگوی خوبی برای همکاری بین دو نهاد باشد و در اینجا لازم است از زحمات همگی آنها بسیار تشکر نمایم.

8- به نظر می‌آید برگزاری این کارگاه‌ها در مدارس و با همکاری انجمن اولیا و مربیان بسیار موثر است و در صورتی که در مدرسه‌ای این شش کارگاه قبلاً برگزار شده و کارگاه هفتم با همان افراد شرکت کننده در کارگاه های قبلی برگزار گردد حتماً تاثیرات مطلوب تری خواهد داشت.

9- حضور دوستان شورای مدیریت دفتر انجمن جامعه شناسی ایران در خرم آباد و دیگر اعضای انجمن جامعه شناسی در این کارگاه بر غنای آن افزود و همکاری خوبی با ما داشتند که لازم می‌دانم از این دوستان تشکر ویژه داشته باشم.

در پایان لازم است از همکاری خوب مدیر کل بانوان استانداری سرکار خانم ناهید پرویزپور و همکاران ایشان تشکر ویژه داشته باشم و از محبت و مساعدت خانم گله دار رئیس اداره انجمن اولیا و مربیان و خانم طاهری مشاور مدیر کل و آقای بیرانوند کارشناس اداره انجمن اولیا و مربیان نیز نهایت سپاسگزاری را داشته باشم. به امید اینکه فرهنگ گفتگو در جامعۀ ایرانی گسترش یابد.

 

• < قبلی
• بعدی >