گروه علمی – تخصصی جامعه شناسی احساسات روز یکشنبه 1 دی ماه 1398 نشست «تحلیل احساسات کاربران توییتر در اعتراضات آبان 98» را در سالن کنفرانس انجمن جامعه شناسی ایران برگزار کرد. شهیدی در این جلسه به ارائه نتایج پژوهشی که حاصل همکاری وی با مجموعه «لایف وب» بود پرداخت.

وی در ابتدای این نشست گزارشی از وضعیت اعتراضات اجتماعی در ایران ارائه داد که حاصل بررسی های صورت گرفته از ابتدای سال 98 بود و به بررسی و مقایسه اعتراضات در سال 97 و 98 پرداخت. او گفت: در سال 98 بر اساس اعلام آمارهای رسمی میزان اعتراضات اجتماعی با کاهشی 40 درصد رو به رو بوده است اما پس از افزایش قیمت بنزین موج جدیدی از اعتراضات در کشور گسترش یافته است.

شهیدی ادامه داد: جنبش هاي اجتماعي در اغلب موارد به وسيله هيجان‌هاي نشات گرفته از يك رويداد معنادار برانگيخته مي شوند. رويدادي كه به معترضان كمك مي كند تا عليرغم خطر ذاتي نهفته در اقدامشان بر ترس غلبه كنند و قدرت هاي موجود را به چالش بطلبند. در واقع، تغيير اجتماعي در برگيرنده يك كنش فردي و يا جمعي است كه در ريشه اش به گونه هيجاني برانگيخته شده است.

شهیدی همچنین به نقش فنّاوری‌های جدیـد رسانه‌ای، در بازتاب این اعتراضات و اهمیت فضای توییتر به عنوان بستری انتقادی و نخبگانی اشاره کرد و به بررسی محتواهای منتشر شده در فضای توییتر پس از افزایش قیمت بنزین پرداخت و نشان داد که میزان خشم کاربران در توییتر روز شنبه 24 آبان 98 رشد صعودی کرد و در روز بعد نیز این افزایش ادامه داشته است.

سخنران این نشست اضافه کرد: احساس بی عدالتی، تهدید بقا، کاهش قدرت اجتماعی، تحقیر و بی توجهی به مردم و ابهام از آینده از مهم ترین معانی ذکر شده در خصوص خشم بوده است که از سوی کاربران توییتر فارسی زبان مطرح شده است. برخی از اخبار و محتواهای منتشر شده در فضای مجازی توانسته اند بستری برای افزایش نارضایتی‌ها باشند و بازتاب واکنش مسئولان، واکنش شخصیت‌های خارج از ایران به اعتراضات و بازتاب اخبار اعتراضات در شهرها از مهم ترین موضوعات بودند.

شهیدی در پایان بحث خود افزود: انتشار اخبار مرتبط با کشته‌شدگان و بازنشر برخورد با معترضان از مهم ترین موضوعاتی بود که سبب افزایش میزان خشم در توییتر فارسی شد. بررسی محتواهای منتشر شده نشان می دهد که پس از کاهش میزان محتواهای همراه با خشم، میزان محتواهای همراه با غم و نفرت افزایش یافته است.

در بخش دوم این نشست دکتر فرح ترکمان (استاد دانشگاه و بنیانگذار گروه جامعه شناسی احساسات انجمن جامعه‌شناسی ایران) نقطه نظرات خود را در باب مباحث مطرح شده در این نشست بیان کرد. او گفت: خشم حاصل در هم تنیدگی و تراکم ناخشنودی هایی است که به مرور زمان شدت گرفته و تبدیل به خشم شده است. احساساتی چون نا امیدی و ناکامی، رنجش و تنفر، سرزنش و رسوایی اشکالی از خشم هستند. در جریانات آبان ماه یکی از دلایل و شرایط اجتماعی که باعث بوجود آمدن ناخشنودی ها و سپس خشم شد، احساس توهینی بود که رسانه ها در رساندن اخبار به مردم ایجاد کردند. دلخوری های واقعی و قبلی برگرفته از بی عدالتی ها در مورد کارگران و فضاهای حاشیه نشینی دلیل دیگر بود که به اعتراضات آبان ماه توسط این گروه‌ها شدت داد. به گونه ای که کثرت حاشیه نشینی موجب تمدید و شدت این ناخشنودی‌ها شده است. دلیل دیگر احساس بی انصافی بود که به‌دلیل جلوه دادن فرد مطالبه گر به آشوبگر در جریان اعتراضات ایجاد شد. دلیل بعدی، اطاعت ناخواسته در رابطه قدرتی است که در این جریانات تولید خشم کرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد اسلامی خاطر نشان کرد: اعتراضات آبان ماه 98 امتداد خشم های سرکوب شده با قدرت از سال 96 و یا حتی سال‌های قبل از آن بود که گرانی بنزین تلنگری برای بروز آن شد.

او همچنین به مسائل و معضلات ساختاری در فضای کارگری به عنوان علتی برای شدت گرفتن خشم توسط گروه کارگران در جریان اعتراضات آبان ماه اشاره کرد و گفت: این مسائل را در رابطه کارگر و کارفرما، روابط همکاری‌ها، عوامل غیرروابطی که ریشه در ساختار سازمانی دارد اعم از عدم بیمه و سایر حمایت‌ها در فضای کار از کارگران، ضعف امکانات محیطی و فیزیکی شغل و مسائل حقوق و مزایای کارگران مشاهده می‌کنیم. فضای حاشیه نشینی همان فضای همسایگی است که نمایانگر احساس تعارض و بی عدالتی می باشد که اعتراضات پررنگ حاشیه نشین ها در جریانات آبان ماه به نوعی اعتراض به فضای قدرتی همسایگی بود. به عبارتی دیگر تبعیض ها و تعارضاتی که حاشیه نشین‌ها در ارتباط با شهرنشین‌ها هر روزه و در زندگی روزمره آن را تجربه می کنند و انباشت ناخشنودی‌ها را در طی زمان ایجاد کرده است. ما با بی عدالتی‌ها و بی‌انصافی‌های کلان جامعه برخورد می‌کنیم تا اینکه به فضای میانی می‌رسیم، سطح میانی آنجایی است که افراد تعاملات خودشان را شکل می‌دهند یعنی خانواده، همسایگی، اشتغال و... که وضعیت این سطح به گونه‌ای است که تولید ناخشنودی‌هایی کرده است که در نهایت از انباشت آنها تولید خشمی می‌شود که اعتراضات و جریانات آبان ماه 98 را رقم می زند.

این نشست با پرسش و پاسخ و مشارکت دیگر مخاطبین پایان پذیرفت.

 

• < قبلی
• بعدی >