سخنرانان: علی سیدپورآذر و مریم السادات حسینی​فر

تاریخ نشست:24 بهمن1401

در نشستی که در دفتر انتشارات اندیشه احسان برگزار گردید دکتر مریم السادات حسینی​فر و دکتر سیدعلی سیدپورآذر نویسندگان کتاب به معرفی کتاب منتشر شده با عنوان" اصول و کاربرد تحلیل محتوا در کتب درسی" پرداختند. کتاب نامبرده در بهمن 1401 توسط انتشارات اندیشه احسان منتشر شده است. دکتر حسینی​فر مدیر گروه جامعه شناسی کاربردی اظهار داشتند: " این کتاب با رویکردی نظری عملی، از یک سو اصول نظری تحلیل محتوا را به عنوان یک روش پژوهش شرح و از سوی دیگر کاربردهای آن را به عنوان یک روش پژوهش در کتب درسی تدوین نموده است. "

همچنین دکتر سیدپورآذر یکی دیگر از نویسندگان کتاب و عضو شورای گروه جامعه شناسی کاربردی معرفی کتاب را با طرح این سئوال شروع کرد که چرا باید محتوای یک کتاب را در معنای عام و یک کتاب درسی را در معنای خاص تحلیل کرد؟ و تحلیل محتوا کجا به کمک ما خواهد آمد؟ وقتی ما به عنوان یک تحلیل​گر، منتقد، دانشجو، معلم و یا مدرس به کتاب نگاه کنیم ضرورت و اهمیت تحلیل محتوا برای ما مشخص خواهد شد. در واقع وقتی بحث تحلیل محتوا می​شود اولین چیزی که باید به آن توجه کرد مخاطبی است که می​خواهد به کتاب توجه و یا از آن استفاده کند. برای یک مخاطب مهم است که یک کتاب را از ابعاد مختلف بشناسم. اگر در مورد بخواهیم مخاطب را دسته​بندی کنیم با دو نوع مخاطب سروکار داریم؛ مخاطب سطحی​نگر و مخاطب با نگاه عمیق. مخاطب سطحی نگر با کتاب برخورد سطحی، احساسی و منفعلانه نسبت به کتاب دارد نمونه آن کتاب​های زردی است که در بازار وجود دارد و مخاطب آن بخش وسیعی از جامعه است چون نگاه سطحی به کتاب دارند. مخاطبان عمقی​نگر مواجه منطقی و انتقادی به کتاب دارد و حتی برای تقاط ضعف آن هم راهکار دارد یا ارائه می​دهد. کتابی که معرفی می​شود قرار است به مخاطبان خاص خود در مواجه به کتاب یک مواجه عمیق​تر بدهد تا خوانش منطقی​تری با کتاب داشته ​باشند. موضوع اصلی این کتاب برخورد و مواجه منطقی با یک کتاب مخصوصاً کتاب​های درسی است. هدف اصلی ما در این کتاب آشنایی و شناخت در مخاطب در مواجه عمیق، اندیشه​ورزانه و خلاقانه​تری با کتب درسی و در معنای خاص و کتاب​ها در عام را داشته باشند. بعد از بیان نظرات نویسندگان در خصوص این کتاب، دکتر حسینی​فر به طور تخصصی به معرفی این کتاب پرداختند:

تحلیل محتوا به عنوان یکی از روش‌‌های پژوهش همیشه مورد توجه محققین، تحلیل‌‌گران رسانه و منتقدین آثار علمی و ادبی بوده است. تحلیل محتوا از یک سو به عنوان روشی علمی اصول خاص خود را دارد، اصولی که محققین به لحاظ کمی و کیفی تلاش می‌‌نمایند تا بدان‌‌ها پایبند باشند. اما از سوی دیگر، جدا از بحث روش، به عنوان تکنیکی خاص برای بررسی کتب گوناگون علمی، ادبی و به طور خاص کتب درسی مورد توجه است. این کتاب در 5 فصل تدوین شده است که به روش تحلیل محتوا پرداخته است. از آنجایی که کتاب روش محتوا را تحلیل و بررسی می​کند، محتوای مذکور می​تواند محتوای کتب درسی و یا هر کتاب دیگری باشد. این کتاب قرار است به طور تخصصی در مورد اصول تحلیل محتوای کتب درسی و اصول و کاربرد آن آموزش​هایی را به مخاطب بدهد. علاوه بر مخاطبان یا تحلیل​گران کتب درسی، سایر علاقه مندان به کتاب هم می​توانند از تکنیک​های موجود در این کتاب استفاده کنند. همانطور که گفته شد این کتاب شامل 5 فصول است که فصل​های ابتدایی کتاب درباره ساختار شکلی و محتوایی کتاب، مراحل تحلیل محتوا، روایی و اعتبار، تحلیل محتوای کمی و کیفی و نقد تحلیل محتوا می​پردازد. بعد از اینکه مراحل تحیل محتوا و انواع آن شرح داده شد و به نقد و بررسی آن پرداخته شد در ادامه به برنامه درسی و ساختار برنامه درسی هم پرداخته شده است. از آنجا که این کتاب بطور خاص به تحلیل محتوا در کتب درسی می​پردازد، کاربرد این کتاب را برای به کارگیری این تکنیک در زمینه تدریس نشان می​دهد. بنابراین درباره ساختار برنامه درسی و رویکردهای که با آن مرتبط است در فصل مربوط به آن پرداخته شده است تا نیاز مخاطب خاص خود (مدرسان، معلمان و دانشجو معلمان ) جهت استفاده از تکنیک تحلیل محتوا و رویکردهای آن در کلاس درس مطابق با برنامه درسی را تحت پوشش قرار دهد. این کتاب برای سایر مخاطبان و علاقه​مندان در جهت نقد محتوای یک کتاب مورد استفاده قرار گیرد. در نتیجه افرادی که علاقه​مند به تحلیل انتقادی کتاب یا جزء خوانندگان حرفه​ای کتاب​اند، می​توانند از محتوای این کتاب در جهت افزایش آگاهی​شان درباره تکنیک​های مختلف و انواع مختلف تحلیل محتوا استفاده نمایند. در انتهای کتاب چک لیستی ارائه گردیده است که ارزشیابی کتاب را به صورت آیتمی مشخص کرده است و از این چک لیست، ساختار محتوایی و شکلی می​توان علاوه بر تحلیل کتب درسی برای تحلیل سایر کتاب​ها استفاده کرد.

 

 

 

• < قبلی
• بعدی >