به همت دفتر انجمن جامعه‌شناسی ایران در دانشگاه یزد، نشست علمی با موضوع «سلامت اجتماعی و روانی با رویکرد جامعه‌شناختی» چهارشنبه 20 آذرماه 1398 در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه یزد برگزار شد. در ابتدای نشست دکتر مسعود حاجی زاده میمندی مدیر دفتر یزد انجمن جامعه‌شناسی ایران ضمن معرفی مختصری از کارنامه پربار علمی و اجرایی دکتر محمد توکل، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه تهران و سابقه طولانی ارتباط استادی و دانشجویی با وی، به جدیت دکتر توکل و روحیه آکادمیک وی اشاره کرد.

دکتر حاجی‌زاده در ادامه سخنان خود، با اشاره به موضوع سمینار گفت: براساس مشاهدات تجربی و گزارش‌های علمی وضعیت جامعه ما از نظر آسیب‌های روانی و اختلالات رفتاری نامناسب و نگران کننده است.

در این نشست که با حضور اعضای هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی و دانشجویان برگزار شد، دکتر محمد توکل با بیان اینکه جنگ به عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل موثر در ایجاد بیماری‌های روانی شناخته می شود، گفت: با وجود آنکه جنگ ایران و عراق در مقایسه با جنگ بزرگ آمریکا و ویتنام از نظر شدت خسارات کمتر است اما آمارها حاکی از شدت بالای آسیب روانی جامعه ما از جنگ نسبت به کشور ویتنام است.

دکتر توکل ادامه داد: در جامعه ما به ویژه در شهرهای بزرگ افراد به طور مدام در معرض تنش‌های مختلف از جمله ترافیک، اختلافات طبقاتی و بلاخص در حال حاضر مشکلات اقتصادی قرار دارند که اثرات آن به صورت ناهنجاری‌های رفتاری در فرد بروز پیدا می کند.

وی با بیان این مطلب که این نوع از بیماری های روانی نه در سطح فردی و نه در سطح اجتماعی آن صرفاً تحت تاثیر مسائل روانشناسی و روانشناختی نیست، خاطر نشان کرد: این تفاوت بین یک روانشناس و جامعه شناس است که جامعه‌شناس، انسان را متأثر از حوادث پیرامون خود می داند.

دکتر توکل افزود: به غیر از سونامی بیماری سرطان که هم اکنون در کشور مطرح است، سونامی دیگر نیز در واقع بیماری ها و آسیب های روانی است که بسیار فراتر از یک فرایند اجتماعی با رشد معمولی است و زنگ خطر در این مورد به صدا درآمده است که نباید به آن بی توجهی کرد.

وی ادامه داد: فرق بیماری‌های جسمی با بیماری های روحی و روانی در این است که عمده بیماری های جسمی با معاینات پزشکی قابل تشخیص است اما تنها ملاک سنجش بیماری های روانی، نابهنجاری رفتاری است که متاسفانه باعث بروز رفتارهایی در افراد نسبت به یکدیگر می شود که عمدتاً به دور از اخلاقیات انسانی نیز هست.

استاد جامعه شناسی دانشگاه تهران با اشاره به رویکرد جامعه‌شناسی مرتن گفت:مطابق نظر وی اگر در جامعه‌ای اخلاق با واقعیت‌ها همسو نباشد و بین آن دو تنش و شکاف وجود داشته باشد، افرادی که الگوها را قبول دارند اما از تحقق آن عاجز هستند، دچار بیماری و اختلال روانی می‌شوند و زمانی اوضاع بدتر می‌شود که افراد امیدی برای پر کردن این شکاف نمی‌بینند.

وی افزود:مطابق نظر مرتن اینگونه مشکلات را صرفاً با ساختن مراکز درمانی نمی‌توان حل کرد و می‌بایست عوامل ایجادکننده آسیب‌ها برطرف شود از طرفی این عوامل جزء مسائل ساختاری یک جامعه هستند که حل آنها به آسانی امکان پذیر نیست.

دکتر توکل در ادامه به مثال‌های عینی این تئوری در جامعه ما و اثرات آن بر روی افراد پرداخت و با بیان اهمیت مشکلات روانی در ایران و جهان، گفت: در شرایط کنونی نه بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان، بیماری‌های عفونی بلکه بیماری‌های روانی مشکلات شماره یک برای سلامت انسانهاست.

وی سپس با اشاره به پژوهش‌های انجام شده توسط وزارت بهداشت بویژه دکتر نوربالا، روانپزشک سرشناس یزدی، اعلام کرد که مشکلات روانی در شهر تهران و شهرهای بزرگ ایران بسیار بالا و تهدیدکننده است.

او در این رابطه از واژه سونامی بیماری‌های روانی در شهرهای ایران بویژه تهران یاد نمود و اینکه بیماری‌های روانی آژیر خطر را به صدا درآورده است و این گویای مسائل اساسی در ساختارهای اجتماعی جامعه ایران است. او سپس باتوجه به تحولات بعد از جنگ در ویتنام گفت: رشد اقتصادی بالای 8 درصد (حتی بالاتر از چین) و بیکاری و بی‌سوادی بسیار کم و قناعت مردم این کشورها قابل توجه است.

در ادامه دکتر حاجی زاده میمندی، مدیر نشست نیز در توضیح نظریه تنش یا فشار مرتن بیان کرد که این نظریه همان نظریه اهداف/ وسایل مرتن است که جامعه اهداف یا ارزش هایی را تبلیغ می‌کند و افراد جامعه دستیابی به این اهداف را حق خود می‌دانند ولی وسیله دستیابی به این اهداف برای همه فراهم نیست که دکتر توکل نیز اشاره کرد نظریه اهداف و وسایل ذیل نظریه تنش قرار می‌گیرد.

بنابراین مبرهن است در جامعه‌ای که بیکاری، فقر، نابرابری و فساد بالاست همراه با آن مشکلات روانی نیز بوجود می‌آید بنابراین لازم است اصلاحات اساسی در مؤلفه‌های ساختار اجتماعی صورت پذیرد.

در بخش دوم این نشست چند نفر از اعضای هیأت علمی و دانشجویان حاضر در مراسم در سخنان کوتاهی به بیان دیدگاه‌های خود درباره افزایش مسایل کشور در سال‌های اخیر و تقدم و تأخر مشکلات اجتماعی و روانی و نظریه آنومی دورکیم به عنوان نظریه تبیین‌کننده پرداختند.

پاسخ به سوالات برخی از حاضران نیز پایان بخش این نشست علمی بود.

 

منبع: وب‌سایت دانشگاه یزد

 

 

 

• بعدی >