سیاست های اشتباه عامل تشدید کننده تجرد قطعی است
مدیر دفتر قم انجمن جامعه شناسی ایران با بیان اینکه بر اساس نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵، ۱۰ تا ۱۵ درصد زنان ۳۵ تا ۴۰ ساله در ایران مجرد هستند، گفت: برخی سیاست‌های اشتباه از جمله سیاست کنترل جمعیت از عوامل تشدیدکننده افزایش تجرد قطعی در کشور است.
عبدالله حاجی باقری با اشاره به تعاریف موجود از تجرد قطعی افزود: تجرد قطعی مفهومی است که در دهه‌های اخیر در ایران در نشست‌ها و مباحث جمعیت‌شناسی و جامعه‌شناسی در حوزه ازدواج و زنان مطرح می‌شود و بیشتر به معنای این است که فرد، شرایط مناسب سن ازدواج را از دست داده و اگر ازدواج هم صورت بدهد امکان باروری ندارد.
وی با بیان اینکه بر اساس نتایج سرشماری سال ۱۳۹۵، ۱۰تا ۱۵ درصد زنان ۳۵ تا ۴۰ ساله در ایران مجرد هستند، ادامه داد: ۵۰درصد جمعیت کشور را زنان تشکیل می‌دهند و از این ۵۰ درصد ۱۰ درصد را دختران ۲۴ تا ۴۴ سال که نزدیک به سن ازدواج هستند، تشکیل می‌دهند.
عضو هیات اندیشه ورز قم ادامه داد: اعتقادی به یک سن قطعی برای تجرد ندارم ولی تجرد قطعی را می‌توان بین سن ۳۵ تا ۴۳ سال در نظر گرفت که امکان ازدواج و امکان باروری در آن سن وجود نداشته و یا با چالش مواجه خواهد بود.
وی با بیان اینکه آمار دقیقی از آمار تجرد قطعی در قم وجود ندارد، اظهار داشت: با توجه به آمار رسمی از تجرد قطعی در کشور و بر اساس احتمالات علمی می‌توان گفت که ۵ تا ۷ درصد دختران قم در موقعیت تجرد قطعی قرار دارند.
این جامعه شناس با تاکید بر اینکه ۵۵۰ تا ۸۰۰هزار تجرد قطعی در کشور وجود دارد افزود: با در نظر گرفتن سن ۳۵ تا ۴۳ سال برای تجرد قطعی، می‌توان دریافت که بخش زیادی از تجرد قطعی مربوط به متولدان دهه ۶۰ است.
باقری افزود: از منظر ساختاری نیز نوع سیاست های جمعیتی و کنترلی و تضادهای این سیاست ها در هر ۲ دهه توسط دولتمردان و همچنین تحولات اجتماعی و اقتصادی ۲ دهه گذشته از جمله گسترش فضای مجازی و رسانه‌ای از عوامل ایجاد و افزایش تجرد قطعی در دهه ی شصتی ها است.
عضو هیات اندیشه ورز قم ادامه داد: جامعه سنتی ما در حال تغییر و گذار به سمت جامعه مدرن است که این موضوع هم موجب تغییر سبک زندگی، تغییر ارزش های اجتماعی و ظهور ارزش های جدید و تحول در الگوهای زناشویی شده است.
وی با تشریح دلایل تجرد قطعی دهه شصتی‌ها گفت: وقوع جنگ تحمیلی، تحولات اقتصادی و اجتماعی، تغییر الگوی های زناشویی، افزایش سن ازدواج، رشد جمعیت، افزایش کمی و کیفی انواع دانشگاه‌های دولتی، آزاد و پیام نور در کشور، افزایش ورود دختران به دانشگاه و در نتیجه افزایش آگاهی‌ها و اطلاع از وضعیت اقتصادی اجتماعی در تعاملات دانشگاهی و همچنین افزایش توقعات دختران تحصیلکرده و احتمالا مستقل شده از نظراشتغال و درآمد از جمله دلایل تجرد قطعی در بین متولدان دهه ۶۰ می‌توان نام برد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: دهه شصتی‌ها آدم‌های آرمان‌گرا و کمال‌گرا هستند و باورها و اعتقادات دینی آنها موجب می‌شد که برای ازدواج به خودنمایی های امروزی روی نیاورند و این موجب دامن زدن به وسواسی خاص نزد خانواده‌ها، افزاد و جامعه شد که نتیجه آن ارمانگرایی، افزایش سن ازدواج را بهمراه داشت
باقری افزود: در دهه ۸۰ و ۹۰ اما برعکس دهه ۶۰و ۷۰ در حالی با شعار افزایش جمعیت روبرو می‌شویم که همزمان با اوج بحران‌های اقتصادی، با تغییر الگوهای سبک زندگی مواجه هستیم و همزمان در این دوره، رسانه‌ها و فضای مجازی موضوع خانواده را با چالش مواجه کرد..
وی ادامه داد: بر اساس آمارهای علمی، نسبت تجرد قطعی دختران به پسران حدود ۶ به یک است که نشان می‌دهد تجرد قطعی در دختران بیشتر و آسیب‌ها و پیامدهای منفی آن نیز بسیار بیشتر از پسران است.
باقری با بیان اینکه اگر بخواهیم این آسیب را با رویکرد جامعه شناسی تفهمی تفسیرگرایی ببینیم، بخشی از افزایش تجردها، آگاهانه و یک انتخاب است، افراد کنشگرانی هستند که وضعیت خود را نه با جامعه که با با تمایلات خودشان بررسی کرده، حساب و کتابی می کنند و بعد دست به انتخاب یک وضعیت میزنند و واکنش جامعه هم برایشان اهمیتی ندارد. آنها متناسب با فهم و تفسیر خود از شرایط و وضعیت خود و جامعه،تصمیم می گیرند و انتخاب می کنند.
عضو هیات اندیشه ورز قم بیان کرد: با ورود مدرنیته به ایران در دهه ۳۰ شمسی، جامعه و خانواده ایرانی به تدریج دچار تغییر و تحول شد و بعد از انقلاب هم به دلیل ترسیم آرمان‌شهر و تصویری بهشتی دینی مطلق و تقدس خانواده و ازدواج، تصور بر این بود که این ارمان با صرف شعار از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود.
وی ادامه داد: اما بلافاصله پس از دهه ۶۰ و توقف جنگ تحمیلی، سرعت مدرنیته و تغییرات اجتماعی، فناوری، اقتصادی، فرهنگی و رسانه‌ای در ایران سرعت چشم‌گیری پیدا کرد و نهاد خانواده و ازدواج از جمله مواردی بود که به شدت تحت تاثیر و پیدایش ارزش های جدید قرار گرفت که در این زمینه سریال های تلویزیونی، افزایش قیمت نفت، کنش های سیاسی دولتمردان، برجسته شدن حقوق زنان و اشتغال آنها در فضای خانواده و فرهنگ ازدواج تاثیر گذار بود.
خانواده در سیاست گذاری های کلان مورد غفلت قرار گرفته است
عضو گروه مطالعات زنان جامعه المصطفی با بیان اینکه متاسفانه در سال‌های گذشته خانواده هیچ‌گاه به عنوان یک موضوع مورد توجه سیاست‌گذاری قرار نگرفته است، گفت: غفلت از خانواده موجب شده با تحولات شدید در این حوزه و آسیب‌های آن مواجه باشیم.
دکتر خدیجه برزگر با تاکید بر اینکه موضوع خانواده در چند دهه اخیر مورد بی‌توجهی قرار گرفته است، افزود: خانواده چه به عنوان نهادی اثرگذار در جامعه که نیازمند سیاست‌گذاری خاصی است و چه به عنوان نهادی که ذیل سیاست‌گذاری کلان اجتماعی به آن نگریسته شود، متأسفانه در چند دهه گذشته به موضوع خانواده در جامعه ایران بی‌توجهی شده است.
استاد یار موسسه الحکمه جامعه المصطفی، ادامه داد: این تصور که خانواده و ارزش‌های حاکم بر آن نسل به نسل در جامعه منتقل می‌شود، موجب شد تا نسبت به موضوع خانواده و تحولاتی که خانواده را دچار دگرگونی می‌کند، در برنامه‌های کلان بی‌توجهی شود.
برزگر، با بیان اینکه مدرنیته در تقابل با سنت نیست گفت: مدرنیته در طول زمان رخ داده است و حرکت از سنت به مدرنیته یک فرایند تاریخی است و چون این فرایند را طی نکرده‌ایم با تقابل این ۲ مواجه هستیم.
وی با بیان اینکه خانواده را حقوقی تعریف کرده ولی انتظار داریم که اخلاقی ادامه دهد و این ممکن نیست گفت: دغدغه همه خانواده‌ها در زمان ازدواج مهریه و امتیازهای حقوقی است ولی غافل از این هستیم که قبل از آن باید مسائل اخلاقی، ایثار و گذشت را به جوانان خود آموزش دهیم.
وی ادامه داد: برای حل مشکل‌های پیرامون خانواده قبل از آموزش به جوانان باید ذهنیت خانواده‌ها و سیاست‌گذاری به موضوع ازدواج و خانواده را تغییر داد.
برزگر با تاکید بر اینکه خانواده سالم نباید متولی داشته باشد، ادامه داد: خانواده بیمار که درگیر مشکلات است نیازمند متولی است ولی متولی این خانواده نیز خود خانواده است نه ایجاد نهادهای موازی.
عضو گروه مطالعات زنان جامعه المصطفی، اظهار داشت: سیاست‌گذار برای حل مشکلات نهاد خانواده به جای حل این مشکلات، اقدام به دور زدن آنها نموده است و این موجب شده تا این مشکلات در طی چند دهه گذشته نه تنها حل نشده بلکه تشدید نیز شده است.
آشفتگی در الگوهای همسرگزینی مهمترین عامل کاهش ازدواج است
عضوهیئت علمی و استادیار دانشگاه ادیان و مذاهب قم، با بیان اینکه جامعه سنتی ایران در حال گذار به سمت مدرنیته شدن است ،گفت: به هم خوردگی و آشفتگی در الگوهای همسرگزینی ناشی از گذار جامعه از سنتی به مدرنیته شدن از جمله مهمترین عوامل کاهش میل به ازدواج و افزایش طلاق است.
داود صفا با بیان اینکه مسائل و پدیده‌های اجتماعی چندبعدی هستند، افزود : مهمترین دلیل در کاهش میل به ازدواج وافزایش سن ازدواج و تجرد گرایی؛ تغییر سبک زندگی، گذار از سنت به مدرن و کشاکش سنت و مدرنیته به لحاظ ساختاری و فکری است.
عضو انجمن جامعه شناسی قم ادامه داد: الگوی سنتی همسرگزینی در حال از دست دادن کارکرد خود در جامعه گذار کنونی است و هیچ الگویی برای جایگزینی این موضوع ارائه نشده است و این موجب شده تا شاهد تجردگرایی در میان افراد متدین در خانواده‌های مذهبی باشیم.
وی تاکید کرد: کشاکشی میان الگوهای سنتی و مدرن، عدم الگوی جدید و آشفتگی در این فضا در کاهش میل به ازدواج و افزایش تجردگرایی دخیل است.
وی با تاکید بر اینکه جامعه ایرانی در حال گذر از خانواده سنتی به مدرنیته است، اظهار داشت: با تغییر در سبک زندگی و ایجاد تغییرات جدی در کالبد خانواده به لحاظ ساختاری و روابط بین افراد ایجادشده که هر کدام پیامدهای مختلف به همراه دارد که یکی از این پیامدها به‌هم‌ریختگی الگوهای همسرگزینی و در نتیجه تجرد گرایی است.
صفا با بیان اینکه باید به خانواده در قالب یک فرایند نگاه شود ادامه داد: این فرایند شامل موضوعات مختلف از جمله روابط میان دختر و پسر قبل از ازدواج تا همسرگزینی ، مهریه، جهیزیه، خواستگاری، هرم قدرت در خانواده، نقش‌های جنسیتی، طلاق و خیانت زناشویی است.
صفا ادامه داد: جامعه‌شناسان از نگاه تفسیری به این نکته قائل هستند که خانواده فرایندی جز روابط میان کنشگران اجتماعی نیست و این روابط که افراد به خود در جامعه می‌دهند ساختاری به نام خانواده ایجاد می‌کند.
وی فضای رسانه‌ای و مجازی تأثیرات جدی در حوزه خانواده داشته است گفت: مهمترین ویژگی جامعه مدرن فردگرایی و مهمترین ویژگی جامعه سنتی جمع‌گرایی است که این 2 در تقابل با یکدیگر هستند.
صفا گفت: فردگرایی، مسئولیت گریزی، مصرف‌گرایی، تغییر نگرش نسبت به نقش خانگی، اشتغال و تحصیل بانوان، گسترش تفکرات فمینیستی، قبح زدایی از روابط فرا زناشویی، قبح زدایی از طلاق، تغییر نگرش نسبت به هویت جنسی از جمله ویژگی‌های جامعه مدرن و عوامل بنیادین مرتبط با خانواده است که یکی از خروجی این عوامل تجرد گرایی است.
بر اساس آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1395، 550 تا 800 هزار تجرد قطعی در کشور وجود دارد.
منبع گزارش: خبرگزاری ایرنا
- سیاست های اشتباه عامل تشدید کننده تجرد قطعی است
- خانواده در سیاست گذاری های کلان مورد غفلت قرار گرفته است
- آشفتگی در الگوهای همسرگزینی مهمترین عامل کاهش ازدواج است
- توضیحات
- زیر مجموعه: گزارش نشست ها
- دسته: گزارش نشست دفتر استانی قم
- آخرین به روز رسانی در 10 مهر 1398