این جلسه با حضور دکتر شهلا اعزازی، جامعه‌شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه، پرستو سرمدی نویسنده کتاب، پژوهشگر و فعال حقوق زنان و فرشاد اسماعیلی، حقوقدان و پژوهشگر حقوق کار و تأمین اجتماعی، روز دوشنبه ۹ دی ۱۳۹۸ در دفتر انجمن جامعه‌شناسی با حضور اعضا و علاقه‌مندان گروه مطالعات زنان برگزار شد.

ابتدا دکتر شهلا اعزازی در مورد اهمیت پرداختن به تاریخ زنان و نقش زنان در رویدادهای تاریخی سخنانی ایراد کرد و بر ضرورت گرداوری داده‌های تاریخی چند دهه اخیر توسط پژوهشگران تأکید نمود.

پس از آن، نویسنده کتاب، پرستو سرمدی در مورد انگیزه اولیه و تجربه نوشتن کتاب صحبت ‌کرد و همچنین در مورد موانع و مشکلات این کار توضیحاتی ارائه داد. سپس فرشاد اسماعیلی، حقوقدان و منتقد کتاب در بستر تفکر انتقادی و حقوق زنان کارگر نکاتی را خاطرنشان کرد. در پایان پرسش و پاسخ توسط حاضرین و سخنرانان جلسه انجام شد. بخشی از مباحث نویسنده کتاب در باره معرفی این اثر را در ادامه می‌خوانید.

منابع مکتوب در مورد فعالیت‌های زنان در دهه‌های گذشته معدود هستند. بخشی از فعالیت‌ها در طول تاریخ به صورت پراکنده و در منابع مختلف وجود دارد و بخشی مانند اطلاعات شخصی در مورد زنان فعال و چگونگی فعالیت آنان در بسیاری از موارد ناشناخته است و فقط نامی از آنان در تاریخ وجود دارد. حتی در دوران معاصر و در جمهوری اسلامی نیز با وجود پیشرفت‌های تکنولوژی و امکانات ضبط و نگهداری اطلاعات باز هم به صورت دقیق و کامل  داده‌ها موجود نیستند.

"کتاب زنان و دولت پس از انقلاب " به بررسی اقدامات و رویکردهای دولت‌ها در خصوص زنان و چگونگی تاثیر این رویکردها بر وضعیت نابرابر زنان می‌پردازد هر چند که باید گفت بررسی کلیه فعالیت‌های زنان در این دوره به علت پراکندگی و نبود منابع تنها بخشی از فعالیت زنان انجام را نشان می‌دهد.

"زنان و دولت پس از انقلاب" به پنج دوره تاریخی از سال ۱۳۵۷ تا ۱۳۸۸ می‌پردازد و گذشته از بخش اول در سایر بخش‌ها عملکرد دولت را در دوره‌های ریاست جمهوری‌های مختلف (هاشمی رفسنجانی، خاتمی و دوره اول ریاست جمهوری احمدی‌نژاد) بررسی می‌کند.

دوره اول از سال ۱۳۵۷-۱۳۶۰

این بخش در ارتباط با اولین ماه‌های انقلاب بر اساس داده‌های روزنامه‌های آن زمان است. اقدامات در مورد زنان در اولین ماه پس از انقلاب رخ می‌دهد و اعتراضات زنان را به دنبال دارد. دلیل اعتراض بی‌توجهی به سهم زنان در انقلاب و هم‌چنین بحث حجاب و تغییرات در قانون حمایت خانواده بود که به شکل راه‌پیمایی های چند روزه مشاهده شد.

دوره دوم از سال ۱۳۶۰-۱۳۶۸

در واقع در برگیرنده دوران جنگ است و اقدامات دولت بیشتر متوجه قوانین حمایتی از خانواده‌ها به دلیل شرایط جنگی است اما در عین حال تغییراتی نیز در مورد شرایط تحصیلی دختران در دانشگاه (ممنوعیت ورود دختران به ۹۱ رشته تحصیلی و کاهش سهم دختران در دانشگاه، منع اعزام دختران مجرد برای ادامه تحصیل به خارج) ایجاد شد. از سایر اقدامات می‌توان از کاهش اشتغال به کار زنان و مقابله با بدحجابی نام برد. دوره دوم که تا سال ۱۳۶۸ است دوره‌ای است که مقاومت زنان به صورت جمعی کاهش یافته و اقدامات دولت تشدید شده است.

دوره سوم از سال ۱۳۶۸-۱۳۷۶

دوره هاشمی رفسنجانی براساس توسعه و سازندگی و مشارکت زنان است. مهم‌ترین اتفاقات این دوره همزمانی با اجلاس پکن ۱۹۹۵ برابر با ۱۳۷۴ و تصمیم دولت برای ارسال نماینده از طرف دولت به این اجلاس بود. شرکت در این اجلاس و قبول دوازده محور وضعیت نگران کننده زنان و توجه به ایجاد سازمان‌های غیردولتی در حوزه زنان تغییراتی بوجود آورد. مساله زنان مطرح شد و افزایش سازمان‌های غیردولتی زنان و همچنین  انتشار "مجله زنان" امکان بحث در مورد مسائل زنان را بوجود آورد.

دوره چهارم  از سال ۱۳۷۶-۱۳۸۴

این دوره حاکمیت گفتمان اصلاح طلبی در دولت است. و نگاه دولت بر فعالیت های اجتماعی، سیاسی و علمی زنان در کنار وظایف مادری و همسری بود. مهم‌ترین اقدام در این مورد ورود نگرش جنسیتی در برنامه های توسعه‌ای بود از مهم‌ترین اقدامات می توان از ایجاد مراکز مرتبط با زنان، ایجاد سازمان های غیردولتی، تاسیس رشته مطالعات زنان و اقدامات دولت برای پیوستن به کنوانسیون رفع تبعیض از زنان نام برد.

دوره پنجم از سال ۱۳۸۴-۱۳۸۸

هر چند دولت‌های قبل تلاشی نه چندان موفق در جهت بهبود مسائل زنان انجام دادند اما در دوره پنجم تقسیم‌بندی جنسیتی نقش‌ها تاکید شد و مهم‌ترین نقش زن خانه‌داری در نظرگرفته شد. اقدامات متعددی همسو با این رویکرد صورت گرفت. هر چند که هنوز در این دوره سازمان‌های غیردولتی فعال بوده و کمپین‌ها و مباحث مختلفی را مطرح کردند. در این بخش با ذکر جزئیات از برخی از فعالیت‌های انجام شده مانند کمپین‌ها، سمینارها، تنظیم منشور_زنان و اعتراضات به بسیاری از اقدامات دولت نام برده می‌شود.

رویکرد دولت‌ها در کتاب به خوبی نمایش داده شده است و مشخص می‌شود که چگونه قوانین تصویب شده موقعیت زنان در جامعه و خانواده را تضعیف کرده‌اند که اقدامی قابل‌تحسین است. اما از طرف دیگر به علت کمبود منابع یا مشکل دسترسی به منابع مختلف فعالیت‌های انجام شده از جانب سازمان ها و افراد فعال در حوزه زنان کمبودهایی دارد. امید می‌رود که سایر افراد و گروه‌ها فعالیت‌های زنان در این دوره زمانی را گردآوری و نگهداری کرده تا این بخش پنهان از  تاریخ معاصر غنی‌تر گردد.

 

• < قبلی
• بعدی >