دکتر فرهنگ ارشاد (سردبیر مجله جامعه شناسی ایران)
اعتبار انجمن های علمی را میتوان بر اساس عواملی چون فراگیری عضو پذیری، کمیت و کیفیت اعضاء، هنجار سازی در قلمرو فعالیتهای علمی و اشاعه و انتشار نتایج پژوهشی ارزیابی کرد. در این میان وجود نشریات علمی ـ پژوهشی از جمله عمده ‏ترین عناصر اعتبار آور برای چنین تشکل های علمی و مدنی محسوب میشوند و حتی برخی از کسانی که به تولید کیفی دانش و نشر اندیشه های مبتنی بر پژوهش روشمند اهمیت بیشتری می‏دهند، وجود مجله‏ علمی و پژوهشی را بارزترین نمود اعتبار انجمن علمی به شمار میآورند. از همین رو، یکی از اهداف انجمن جامعه‏ شناسی ایران، تداوم انتشار مجله‏ای معتبر بوده که بتواند برآیندی از تلاش علمی اعضاء انجمن در این رشته پراهمیت باشد؛ به ویژه اینکه نشریه فعلی با عنوان "مجله جامعه‏ شناسی ایران" منتشر می‏شود و بار سنگینی را بر دوش خود دارد.

نخستین شماره مجله انجمن با عنوان "نامه انجمن جامعه ‏شناسی ایران" در اوایل دهه 1370 منتشر شد و تا اوایل دهه 1380، چهار شماره با این عنوان انتشار یافت. سپس از سال 1382 تاکنون به صورت فصلنامه و با عنوان "مجله جامعه‏ شناسی ایران" منتشر شده است. مجله جامعه شناسی ایران زیر نظر "شورای علمی" مجله منتشر می‏شود که این شورا از اعضاء هیأت علمی دانشگاه‏های سراسر کشور تشکیل یافته است. هدف مسئولین انجمن همواره بر این بوده است که انتشار مجله با نظارت مستقیم شورای علمی صورت پذیرد و در واقع این شورا، کارگزار اصلی انتشار مجله محسوب میشود. از آنجا که فرایند گزینش مقاله برای انتشار، یعنی از وصول مقاله تا ارزیابی و داوری و پردازش و ویرایش آن برای چاپ، مستلزم فعالیتی مستمر و روزمره است؛ حضور همیشگی اعضای هیأت تحریریه، به ویژه آنها که در شهرستان‏ اقامت دارند، چندان ساده نیست. اقتضای کار ایجاب می‏کند که هرگاه چند مقاله‏ فرایند اولیه داوری را پشت سر گذاشتند، اعضای هیأت تحریریه گردهم جمع شده و درباره ادامه رسیدگی به مقاله ها تصمیم بگیرند. به همین دلیل، بخش عمده‏ای از شورای علمی (حدود 50 درصد) به منزله تیم کاری، تعیین شدند تا به طور مستمر و با فاصله نه چندان طولانی جلساتی را با وقت کافی تشکیل دهند و بر فرایند کار مجله نظارت و همکاری نزدیکتری داشته باشند. با این حال، انجمن جامعه‏شناسی می‏کوشد در هر فصل یک ‏بار از همه اعضای هیأت تحریریه دعوت به عمل آورده تا ضمن نظارت بر چگونگی انتشار مجله، برای پویایی و اعتلای آن در آینده رایزنی شود.

بر اساس ارزیابی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، مجله جامعه ‏شناسی ایران در میان 150 مجله علمی ـ پژوهشی کشور، از جهت اعتبار و شاخصهای کیفیتی در ردیف ششم قرار گرفته است. از سال 1382 تا پایان سال 1385، جمعاً 418 مقاله به دفتر مجله رسیده که تعدادی از آنها در نشست‏ های هیأت تحریریه‏ مناسب مجله تشخیص داده نشد و بقیه به وسیله 798 فقره داوری در معرض ارزیابی قرار گرفتند. تأکید بر فرایندهای داوری و استفاده از داوران صاحب نظر در ارتقاء جایگاه مجله بسیار موثر بوده است. در عین حال، داوری مقالات یکی از مشکلات موجود است؛ اقلیتی از داوران محترم در زمان مقرر مقاله را ارزیابی کرده و باز پس می‏فرستند ولی بیشتر این داوران محترم با وجود پیگیریهای مجله، انتظاری از یک تا شش ماه را بر هیأت تحریریه و نویسندگان مقالات تحمیل می‏کنند و برخی نیز حتی ارزیابی و برگرداندن نتیجه داوری را به دست فراموشی می‏سپارند. در مواردی که پیگیریهای تلفنی و حضوری برای دریافت نتیجه ارزیابی ها نتیجه بخش نباشد، داور جایگزین تعیین می‏شود؛ به هر حال این قضیه، مدیریت زمان در فرایند ارزیابی و انتشار به موقع مجله را با مشکل مواجه میسازد. مشکل عمده دیگر، کیفیت مقالاتی است که برای مجله فرستاده می‏شود. بر اساس بررسی انجام شده نزدیک به 80 درصد مقالات ارسالی پس از بررسی و ارزیابی سه داور، غیرقابل چاپ تشخیص داده شدهاند. طبق محاسبه انجام شده، اگر تعداد مقالات چاپ شده مبنا قرار گیرد، برای بررسی و به چاپ رسیدن هر مقاله، حدود 67 ساعت کاری از سوی داوران و هیأت تحریریه وقت صرف شده است.

جایگاه کنونی مجله جامعه شناسی ایران مرهون تلاش پژوهشی نویسندگان مقالات و حساسیتهای علمی و پیشنهادات ارزشمند داوران محترم است و امیدوارم که این همکاریهای کیفی تداوم یافته و مجله انجمن بتواند در جهت تحقق اهداف خود مبنی بر تولید واشاعه دانش جامعه شناسی، با رعایت موازین کیفی اقدامات موثرتری را انجام دهد. با توجه به مشورتهای انجام شده و نظرات اعضای هیأت مدیره انجمن و هیأت تحریریه مجله در جلسه اخیر که گزارش آن جداگانه در خبرنامه کنونی درج شده است، برنامه ها و اقدامات زیر در دستور کار مجله قرار گرفته است:
1- تعیین اولویتهای موضوعی برای نگارش مقالات
2-انتشار شماره هایی از مجله به زبان لاتین به منظور انتشار جهانی تحقیقات جامعه شناسی در ایران
3-دعوت از برخی از صاحب نظران و ایران شناسان مقیم خارج برای همکاری با هیأت تحریریه
4-ارتقاء کیفیت و ارزش محتوایی مقالات و طرح مسایل روز و مبتلا به جامع ایران
5-ایجاد تحول در معیارهای ساختاری نگارش مقالات
6-دعوت از صاحب نظران برجسته جهت ارائه مقالات بنیادی و راهگشا
7-توجه به تنوع روش شناختی در مجله

• < قبلی
• بعدی >