شش کارگاه نیم روزه گفتگوی خانواده در شهر رفسنجان به تفکیک در میان فرزندان، مادران و پدران درماههای مرداد، شهریور، مهر، آبان و آذر سال ۱۳۹۸، با حضور حداقل 17 و حداکثر 23 نفر در هر کارگاه برگزار شد. در برگزاری کارگاههای مذکور، انجمنها و سازمانهایی از جمله انجمن اجتماعی صبح کویر، انجمن معتادین گمنام، موسسه خیریه رهیاری، موسسه خیریه دستان آسمانی، کانون بازنشستگان فرهنگیان و آموزشگاه هنری گلابتون با دفتر انجمن جامعهشناسی در رفسنجان همکاری داشتند.
در این کارگاهها شرکتکنندگان حول سه پرسش کلیدی به گفتگو نشستند:
در این کارگاهها ویژگیهای خانواده مطلوب و موانع موجود بر سر راه تشکیل و یا وجود خانواده مطلوب توسط افراد حاضر در کارگاه؛ طی یک فرایند کاملاً مشارکتی شناسایی و اعلام شد. علل به وجود آمدن این موانع و نیز پیامدها و اثرات حاصل از وجود این موانع در خانواده توسط هر یک از گروههای ذینفع مورد بحث و گفتگو قرار گرفت و هر گروه موانع، علل به وجود آمدن و نیز پیامدهای حاصل از وجود این موانع را با ترسیم یک درخت به نمایش گذاشتند. درحالیکه مادران داشتن اخلاق خوب، صداقت و ایمان را ازجمله ویژگیهای خانواده مطلوب در نظر داشتند، فرزندان به ویژگیهایی چون وجود صمیمیت بین اعضاء، اعتماد به فرزندان، درک متقابل و داشتن محیطی آرام را جزء ویژگیهای خانواده مطلوب ذکر کرده و پدران هم بر ویژگیهایی چون: احترام بین اعضای خانواده، صمیمت و گفتگو، داشتن دانش همسرداری و فرزند پروری تأکید کردند.
ازنظر مادران موانع عمده شکلگیری خانواده مطلوب شامل: فقر، اعتیاد به مواد مخدر و فضای مجازی، عدم صداقت، عدم وجود ایمان، شکاک بودن و دخالت دیگران میباشد. اما فرزندان این موانع را عدم گفتگوی اعضای خانواده، عدم اعتماد، سختگیری و پایبند نبودن به اصول اخلاقی ذکر کردهاند و پدران هم بر مشکلات اقتصادی، نداشتن دانش همسرداری و فرزند پروری، عدم اعتماد، استرس و اضطراب، اعتیاد و خودخواه و خودرأی بودن تأکید داشتهاند. برای اطلاع بیشتر اینجا را کلیک کنید.
نتایج کارگاههای ششگانه در کارگاه هفتم، که کارگاهی با محوریت گفتگو است، با حضور سه گروه ذینفع مذکور (با آموزش قواعد گفتگو) موردبحث و گفتگو قرار خواهد گرفت.
کارگاه هفتم را درواقع میتوان جمعبندی و نتیجه شش کارگاه قبل دانست. در هر یک از کارگاههای ششگانه قبل به افراد در مورد کارگاه هفتم اطلاعرسانی شده بود و افرادی که داوطلب شرکت در این کارگاه بودند، ثبتنام میشدند. کارگاه هفتم در شهر رفسنجان روز پنجشنبه هفتم آذرماه 98 از ساعت 8 صبح تا 15 با حضور 38 نفر از افراد شرکتکننده در کارگاههای ششگانه، 1 نفر تسهیلگر سطح یک و 2 نفر از تسهیلگران سطح دو که در برگزاری کارگاههای ششگانه همکاری داشتند، برگزار شد.
پس از اعلام قوانین کارگاه، افراد در گروههای دو نفره در مدت زمان یک دقیقه، خود را به طرف مقابل معرفی کرده و سپس فرد مقابل هم به همین ترتیب خود را معرفی کرد و پس از پایان زمان دو دقیقه، افراد به ترتیب همگروهی خود را به جمع معرفی نمودند. پسازآن افراد در مورد تفاوت بحث و گفتگو باهم به گفتگو پرداختند و نظرات خود را بیان نمودند و تسهیل گر جدول تفاوت بحث و گفتگو (کتاب کوچک گفتگو، صفحه 16) را در اختیار شرکتکنندگان قرار داد و با استفاده از آن افراد گفتگوی خود را ادامه دادند. در ادامه ده اصل گفتگو (که با خط درشت روی برگههای مجزا چاپشده و روی دیوار نصب شده بود) به شرکتکنندگان معرفی شد و شرکتکنندگان این اصول را روی برگههای کوچک دریافت نمودند.
اصول گفتگو عبارتاند از:
سپس شرکتکنندگان در مورد هر یک از اصول به گفتگوی جمعی پرداختند. در برخی موارد افراد تجارب خود را از بحث یا گفتگو برای جمع بیان نمودند. در این مرحله که تسهیلگر احساس کرد شرکتکنندگان از نشستن مداوم کمی خسته شدهاند از افراد خواست از جای خود برخیزند و چند حرکت کششی را انجام دهند. پسازآن تسهیلگر مهمترین مسائلی را که هر یک از گروههای ذینفع در کارگاههای ششگانه مطرح نمودند و در مورد ریشهها و پیامدهای آن گفتگو کرده بودند و روی برگههایی با رنگهای متفاوت چاپشده بود را در معرض دید شرکتکنندگان روی دیوار نصب نمود.
مهمترین مسائل گروه مادران:
عدم وجود صداقت، عدم وجود ایمان، اعتیاد به مواد مخدر، اعتیاد به فضای مجازی و بازی رایانهای، فقر، شکاک بودن، دخالت کردن دیگران در زندگی.
مهمترین مسائل گروه فرزندان:
عدم گفتگو، پایبند نبودن والدین بر اصول اخلاقی، عدم اعتماد اعضای خانواده به یکدیگر، روابط دختر و پسر، تبعیض بین زنان و مردان، سختگیری والدین، بیاعتمادی و دروغگویی، دخالت کردن فامیل و آشنا در زندگی، دخیل کردن تمامی اعضای خانواده در مشکلات مالی، عاطفی، تربیتی و...
مهمترین مسائل گروه پدران:
وجود فقر و مشکلات مالی، نداشتن دانش همسرداری و فرزند پروری، اعتیاد، استرس و عدم آرامش، عدم اعتماد، خودخواه و خودرأی بودن، خیانت، دروغگویی والدین (عدم وجود صداقت).
از افراد خواسته شد که از بین مسائل گروه ذینفع خود مهمترین مسائلی را که فکر میکنند برای گفتگو مناسب است را انتخاب کرده و روی برگه یادداشت و اولویتبندی نمایند. سپس افراد به گروههای 5 تا 9 نفره تقسیم شدند و از آنها خواسته شد ضمن به اشتراک گذاشتن مهمترین مسائل، یک مسئله را برای گفتگوی جمعی گروه ذینفع خود انتخاب نمایند. در نهایت پس از گفتگوی جمعی هر گروه ذینفع مسائل زیر انتخاب شد.
پس از انتخاب موضوعات تسهیلگر روش گفتگو (fish bowl) را برای شرکتکنندگان توضیح داد. به این صورت که 6 نفر (از هر گروه ذینفع 2 نفر) روی صندلیهایی که در وسط چیده شده نشسته و درباره موضوع موردنظر نظرات و ایدهها و پیشنهادات خود را مطرح مینمایند. سه صندلی اضافه هم وجود دارد برای افرادی که میخواهند از گروه بزرگ وارد بحث شوند اما هر فردی که خواست وارد بحث شود اعلام کرده و به جمع وسط دایره میپیوندند و با آمدن او یکی از همگروهیهایشان به گروه بزرگ برمیگردد. بنابراین سه گفتگوی سهجانبه (پدران، مادران و فرزندان) پیرامون مسائل مطرحشده شکل گرفت.
جداول ذیل خلاصه نتایج سه گفتگو را نشان میدهد.
موضوع: اعتیاد (انتخابشده توسط گروه پدران)
موضوع | ریشهها | پیامدها | پیشنهادات |
اعتیاد (اعتیاد پدر یا مادر و یا هر دو به مواد مخدر ) |
کماهمیت دانستن اثر کشیدن سیگار در معتاد شدن عدم کنترل فرزند توسط والدین اعتیاد والدین خانواده اعتیاد را بد و مخرب نمیداند. اهمیت ندادن به فرزندان و عدم تأمین آینده فرزندان بدخلقی والدین با فرزندان عدم صداقت والدین رو آوردن به دوستان نامناسب و بد کنجکاوی ارثی بودن اعتیاد ترس از والدین برای بیان اشتباهاتی مانند کشیدن سیگار عدم یادگیری راههای آرام کردن روح و روان نداشتن دانش فرزند پروری عدم آموزش خودشناسی و خودآگاهی به فرزندان توسط والدین و مدرسه فقر (مشغله زیاد والدین برای کسب درآمد و درنتیجه تنها شدن فرزند) فقر (باعث احساس سرافکندگی در مقابل دوستان) تفاوت قائل شدن بین فرزندان عدم آگاهی در مورد اعتیاد و مواد مخدر وجود محیطهای ناسالم و سهلالوصول بودن مواد مخدر عدم وجود تفریحهای ارزان و سالم افسردگی عدم گفتگو تحمیل خواستههای خود به فرزندان |
کاهش محبت در خانه و طلاق عاطفی سست شدن بنیان خانواده نابودی آینده خانواده عدم صداقت عدم اعتماد از بین رفتن زیبایی ظاهری ضرر مالی فقر سرخوردگی اجتماعی نزاع و درگیری بیکاری دیوانه شدن فرد معتاد بدآموزی فرزندان دزدی طلاق |
دادن آگاهی به فرزندان و دوستان بهروز کردن اطلاعات در مورد اعتیاد و عواقب آن کسب اطلاعات در مورد قرصهای اعتیادآور ایجاد تمرکز و آگاهی دادن به فرزندان اهمیت دادن به فرزندان افزایش مراکز تفریحی جهت پر کردن اوقات فراغت جوانان آگاهی دادن به والدین ( قانون کردن دورههای فرزند پروری، همسرداری و مهارتهای زندگی) برگزاری کارگاههای آموزشی در سطح شهر توسط افراد متخصص برگزاری جلسات مفید توسط افراد متخصص و کارآمد، در مدرسه برای والدین و فرزندان ساختن مستند عواقب اعتیاد و پخش در رسانهها والدین اجازه دهند که فرزندان در هر زمینهای با آنها صحبت کنند وجود چارچوب اخلاقی مناسب در خانواده همسر یا والدین نباید به طرف بگویند در خانه بمان و هر کاری میخواهی انجام بده فقط بیرون نرو تغییر دادن باورهای ذهنی افراد جامعه (تجویز کردن مواد مخدر بهعنوان دارو، مصرف مواد بهصورت تفریحی و...) |
موضوع: عدم گفتگو اعضای خانواده با یکدیگر (انتخابشده توسط گروه فرزندان)
موضوع | ریشهها | پیامدها | پیشنهادات |
عدم گفتگوی اعضای خانواده با یکدیگر |
استفاده بیشازحد از فضای مجازی (پیشرفت تکنولوژی) مشغله کاری زیاد احترام قائل نشدن برای یکدیگر اهمیت ندادن به یکدیگر عدم تطابق سلایق اعضا در مورد موضوع گفتگو عدم درک متقابل نداشتن مهارتهای گفتگو و عدم وجود جذابیت در گفتگو و درنتیجه به وجود آمدن بحث عدم آموزش مهارت گفتگو خود را از بقیه برتر دانستن خودرأی بودن دروغگو گفتن برخی اعضا و درنتیجه بیاعتماد شدن سایرین نصیحت کردن بهجای گفتگو نداشتن متخصص مهارتهای گفتگو جهت آموزش به جامعه |
رو آوردن به فضای مجازی افسردگی و انزوا اعتیاد رو آوردن فرزندان به افراد خارج از خانه |
افزایش مهارتهای گفتگو در والدین و فرزندان مطالعه اعضای خانواده در زمینه گفتگو آموزش مهارتهای گفتگو توسط متخصص خانواده درگیر مسائل گفتگو شوند همیشه گفتگو مستمر انجام شود تا بحث پیش نیاید، نه اینکه اول بحث و دعوا کنیم و بعد از چند روز قهر بخواهیم صحبت کنیم ساخت سریال هر شب مدت زمانی به گفتگو اختصاص داده شود خانواده برای گفتگو هزینه کند (مالی، وقت و...) |
موضوع: عدم صداقت (انتخابشده توسط گروه مادران)
موضوع | ریشهها | پیامدها | پیشنهادات |
عدم صداقت |
ترس از عدم پذیرش توسط افراد جامعه ترس از عدم پذیرش توسط همسر نداشتن دانش فرزند پروری (عدم تنبیه هنگام دروغگویی و تشویق هنگام راستگویی) بیایمانی دروغگویی والدین و یادگیری فرزندان الگوبرداری از دوستان خود را به شکل دیگران درآوردن (چون دیگران دروغ میگویند من نیز بگویم) عدم صمیمت بین اعضای خانواده سختگیری بی از حد |
بیاعتمادی شکاک شدن نسبت به یکدیگر ایجاد بحث و دعوا و سلب آرامش خیانت پایین آمدن اعتمادبهنفس طلاق عاطفی طلاق |
تقویت ایمان داشتن شجاعت گفتگو را قطع نکنند رفاقت زوجین عدم سرزنش به خاطر اشتباه شناخت و پذیرش طرف مقابل داشتن وجدان بیدار کنجکاوی نکردن در کار یکدیگر |
پس از سه گفتگو، بازنگری کارگاه توسط شرکتکنندگان انجام شد و تمامی افراد از کارگاه و روند آن راضی بوده و پیشنهاد کردند که این قبیل نشستها و کارگاهها بهطور منظم و در تمامی محلههای شهر برگزار گردد.
مجری: رضا اکبری
تسهیلگر: زهرا قاسم زاده
انتخاب کارشناسان
شناسایی کارشناسان با اتکا به سرمایه اجتماعی اعضای دفتر انجمن صورت گرفت. در این میان لیست افراد و کارشناسانی که دارای تجارب زیسته اجتماعی در حوزه خانواده داشتند انتخاب شدند. این افراد در سه دسته تقسیم بندی می شدند:
به منظور معرفی و توجیه طرح ملی گفتگوی خانواده با تک تک افراد تماس تلفنی و بعضاً ملاقات حضوری صورت گرفت. لیست افرادی که تمایل به همکاری در این طرح را داشتند تهیه و دعوت نامه کتبی از طرف دفتر انجمن جامعه شناسی رفسنجان خدمت آنها ارسال شد. به منظور حفظ این سرمایه اجتماعی یک گروه مجازی نیز تشکیل شد تا هم اعضاء از فعالیتهای انجمن آگاهی کسب کنند و هم بتوان در مراحل مختلف از نفطه نظرات مشارکت کنندگان بهرمند شویم.
تدارک مقدمات و ملزومات کارگاه
به منظور انتخاب سالن برگزاری کارگاه، از چندین سالن اجتماعت در شهر رفسنجان بازدید به عمل آمد از جمله؛ سالن اجتماعات فرمانداری، دانشگاه پیام نور، دانشگاه علوم پزشکی، دانشگا علامه جعفری رفسنجان. عکس این سالنها به مسئول دبیرخانه طرح که تسهیلگری کارگاه رفسنجان را نیز برعهده داشت ارائه شد. طبق نظر و تجربه ایشان سالن دانشگاه علامه جعفری رفسنجان انتخاب گردید. چرا که در این سالن سهولت جابجایی میز و صندلی و امکان تشکیل گروهها در قالب گروههای چهار یا پنج نفره برای گفتگو وجود داشت.
بعد از مکاتبه رئیس دفتر انجمن جامعه شناسی رفسنجان با رئیس دانشگاه علامه جعفری مکان برگزاری کارگاه قطعی گردید. همچنین جهت پوشش خبری این رویداد، هماهنگی های لازم با کانونهای خبری شهر رفسنجان به عمل آمد. لیست ملزومات اعلام شده نیز طی یک روز تهیه گردید. کارگاه در روز پنج شنبه 6 تیرماه 1398 به مدت 8 ساعت و طبق پروتکل مرحله اول طرح اجرا شد.
مهمترین مسائل شناسایی شده در کارگاه عبارتند از:
علی نوری*
این نشست در تاریخ 24 مرداد 1400 برگزار شد. در آغاز نشست دکتر سیدحسین سراج زاده، رئیس انجمن جامعه شناسی ایران؛ به پیشنهاد دکتر امیدوار، درباره مسئولیت اجتماعی انجمن جامعهشناسی ایران اشاره کرد و افزود: این موضوع در هیأت مدیره انجمن مطرح و مقرر گردید در جلسه امروز به این موضوع پرداخته شود.
- دکتر امیدوار مدیر گروه جامعه شناسی صلح؛ به عنوان پیشنهاد دهنده موضوع نشست، درباره این موضوع نکات زیر را مطرح کرد:
تعامل جهت مشارکت پویای اعضا، می تواند زمینه ساز بستری برای بروز خلاقیتها شود، اگر به دو بعد مزایای مسئولیتهای انجمن و چالشهای فرارو توجه کنیم، انجمن جامعهشناسی می تواند به یک انجمن پیشرو تبدیل شود. امید که این نشست، مقدمهای برای ایجاد نقش ویژهای برای انجمن باشد. فواید توجه به مسئولیت اجتماعی، انجمن سبب تحقق مواردی خواهد شد که در متن پیشنهاد اینجانب آمده است، چالشهای آن را نیز دوستان مطرح نمایند. وی افزود: مسئولیت اجتماعی انجمن به عنوان تعهد برای گام برداشتن جهت حفظ و بهبود جامعه، همراه با حفظ تعادل و در نظر گرفتن منافع انجمن تعریف میشود و همکاری انجمن با سایر انجمن ها مدنظر قرار گیرد.
- دکترمریم یارمحمد توسکی، دفتر اراک؛ به اصلاح روابط بین الملل شامل همسایگان، اروپا و آمریکا، وضعیت زنان در جامعه، مسأله حجاب زنان، نگرش عمیق و اساسی و تغییر ساختارها و تمرکز بر جامعه مدنی اشاره کرد و تمرکز بر راه نجات و سیاست ضدجنگ را به عنوان راهکار مطرح کرد.
- دکتر اسدالله نقدی، دفتر همدان؛ با بیان اینکه انجمن جامعه شناسی با نهادهای سیاسی و مدنی و احزاب و تشکلهای کارگری تفاوت ماهوی دارد، افزود: در عین حال صرفاً نشستن در برج عاج و عدم مسئولیت پذیری نسبت به مسائل روز جامعه شایسته نیست. هر چند انجمن نباید از تحولات اجتماعی عقب بیفتد، وظیفه انجمن بیانیه دادن نیست در عین حال، نقد و پیشبینی تحولات اجتماعی و اقتصادی و تحلیل روند کلان تحولات اجتماعی، بر عهده انجمن است. انجمن ضمن نقد عالمانه دولت و نشان دادن راه صحیح به دولت، باید پیامدهای سیاستهای اقتصادی دولت را گوشزد کند. تقلیل نقش انجمن به یک نهاد مدنی مناسب نیست بلکه انجمن باید نقش یک نهاد علمی- مدنی را ایفا کند.
- دکتر احمد بخارایی، مدیر گروه مسائل و آسیب های اجتماعی: با اشاره به اینکه لازم است به ابهامها پاسخ داده شود، خواستار پژواک دادن به تحلیلها شد.
- دکتر حسین حجت پناه، دبیر گروه جامعه شناسی کشورهای اسلامی؛ ضمن تشکر از مسئولان انجمن، بابت برگزاری نشست؛ گفت: انجمن جامعه شناسی ایران در تیررس برخی از حوادث هم قرار گرفته است، در شرایطی که مهری نسبت به رشته جامعهشناسی وجود ندارد، لازم است در کنار هر اقدامی که انجام میشود حفظ موجودیت انجمن جامعهشناسی نیز مدنظر قرار گیرد. در مقایسه با سایر انجمنها، انجمن جامعهشناسی پیشرو است. دکترحجت پناه انجام پژوهشهای مبتنی بر قواعد و اصول روش تحقیق را از وظایف انجمن دانست و اضافه کرد: موضعگیری انجمن باید مبتنی بر دستاوردهای پژوهشی باشد. وی در پایان از هیأت مدیره تقاضا کرد نسبت به رخدادهای اجتماعی موضع گیریهای پر رنگتری اتخاذ نماید.
- دکتر سیامک زند رضوی، عضو هیأت مدیره انجمن جامعه شناسی ایران؛ ضمن بیان اینکه سکوت عالمانه جایز نیست، اضافه کرد: در عین حال انجمن حزب سیاسی نیست. انجمن جامعهشناسی همزمان یک کلیت است؛ وقتی از مسئولیت اجتماعی انجمن صحبت میشود باید پرسید مسئولیت اعضای انجمن جامعهشناسی چیست؟ وظیفه هر عضو، تحلیل علمی اوضاع اجتماعی در نشریات و شبکههای اجتماعی است. درباره وقایعی که در خوزستان اتفاق افتاد سه یادداشت ماه در انجمن نوشته شد، در انجمن صدای واحد وجود ندارد، نگاه به پدیدهها از قرائتهای مختلف انجام میشود. شهروندان امروز نسبت به شرایط اجتماعی حساس شدهاند، مسئولیت اجتماعی انجمن این است که منعکس کننده تمام دیدگاههای علمی درباره شرایط جامعه امروز باشد. ایشان همچنین؛ اصول گفت و گوی بنیاد امام موسی صدر را مطرح کردند و تمرین آن را برای اعضای انجمن پیشنهاد کردند.
- دکترپرویز اجلالی، مدیر گروه فیلم و سینما؛ از اینکه این تصور در ذهن بعضی از افراد است که انجمن جامعهشناسی محافظه کار است انتقاد کرد و افزود: نقد باید به زبان علمی باشد، در انجمن کسی مخالف بیانیه دادن نیست. جامعهشناسان دو پایگاه دارند: 1. مشاور حکومت ها 2. انتقاد از حکومت. هر اندازه که گوش حاکمان شنودتر باشد، سویه مشاوره قویتر می شود و بالعکس. وی افزود: افراد مطلب و نقد و نظر برای سایت ارسال کنند، فعالیتها به روز باشد و تولید فکر انجام شود. دکتر اجلالی ضمن تأکید بر زبان علمی، به تولید متن و محتوا اشاره کرد.
- دکتر مجتبی ترکارانی: دفتر لرستان؛ با بیان اینکه مسئولیت اجتماعی انجمن را باید در چند بعد مشاهده کرد، افزود اولین بعد مسئولیت اجتماعی دفاع از جامعه است، دفاع از استقلال امر اجتماعی است، خیلی از پدیده ها را باید بتوان تبیین کرد، قبل از جامعه باید بتوان از علم اجتماعی دفاع کرد، بحث ارتباط با انجمنها و کنشگران صنفی هم اهمیت دارد، فردگرایی افراطی و منفعت طلبی شخصی، مسئولیت اجتماعی را ضعیف کرده و هزینه کنشگری بالا رفته است. غلبه امر سیاسی در تبیینها از مسائل امروز جامعه ماست که امتناع در تبیین را ایجاد کرده است. وی درباره راهکارها به تعادل بین کنشگری اجتماعی و کنشگری علمی اشاره کرد، از جمله اینکه؛ اجتماع علمی در کجا باید حضور داشته باشد، جایگاه دفاتر و گروهها تقویت شود، روند مشارکتی و دموکراتیک بین دفاتر، گروهها و هیأت مدیره تقویت شود.
- اسماعیل خلیلی؛ مدیرگروه جامعه شناسی معرفت؛ نقش گفت و گو درباره موضوع مسئولیت اجتماعی را بسیار مهم و مفید دانست و افزود: ما به عنوان انجمن جامعه شناسی، مسئولیت اجتماعی خود را انجام نمی دهیم و بخشهای مختلف انجمن با یکدیگر ارتباط ارگانیک ندارند. گروه یکی از اعضای انجمن است که باید روابط عاطفی بین آنها برقرار باشد نه روابط بوروکراتیک؛ میان اعضا روابط عاطفی توأم با اشتراک امور شخصی اتفاق نمی افتد، در میان گروهها، گفتگویی انجام نمی گیرد، اگر می خواهیم به مسئولیت اجتماعی خود عمل کنیم باید از گروهها شروع کنیم و بعد به سایر بخشهای انجمن تسری پیدا کند.
- دکتر پیام روشنفکر، عضو هیئت مدیره انجمن جامعهشناسی ایران؛ درباره مسئولیت اجتماعی انجمن گفت: انجمنهای علمی باید اخلاق را درون خود رعایت کنند، مسئولیت پذیری در بیرون از خود که شامل تأثیرات کنشهای اجتماعی انجمن بر سایر نهادها و بخشهای جامعه است مورد توجه قرار گیرد. شکل سوم مسئولیت پذیری اجتماعی، خیر عمومی است؛ مانند صلح، عدالت، . . . که انجمن باید به این موارد توجه کند. وی حاضران را به اندیشیدن درباره منشور مسئولیت اجتماعی انجمن دعوت کرد.
در پایان نشست دکتر سراج زاده، ضمن جمع بندی نظرات حاضران، نکاتی را به شرح زیر بیان کردند:
انجمن علمی با احزاب سیاسی، تشکلهای صنفی و کنشگران اجتماعی متفاوت است؛ در عین این که ممکن است اشتراکاتی هم داشته باشد، تفاوت عمده در همین صفت علمی بودن است. وقتی از جامعهشناسان صحبت می کنیم گرایشهای مختلفی بین آنها وجود دارد، ما باید به عنوان انجمن علمی توجه داشته باشیم که این تکثر سبب عدم وحدت آنها در عمل و نظر خواهد بود. در یک انجمن علمی، نحلهها و ماکاتب مختلف میتوانند فعال باشند، انجمن جامعهشناسی باید جایگاه همه جامعهشناسان باشد، باید بتوان زمینهای برای بازتاب دیدگاههای مختلف جامعه شناسان ایرانی در انجمن جامعهشناسی ایجاد کرد، باید مسائل مهم جامعه را از دیدگاههای مختلف بررسی کرد و دیدگاهها و رویکردهای مختلف را به رسمیت شناخت. انجمن نباید آوانگارد باشد و بخش مهمی از دیدگاهها را حذف کند، تک قالبی به مسائل نگاه نشود. نکته دیگر حفظ انجمن است، این انجمن در زمینۀ اجتماعی، سیاسی، فرهنگی ایران فعالیت میکند و باید خود را با این شرایط وفق دهد، انجمن با برخی از موضوعات مواجه است و می خواهد به صورت رسمی فعالیت خود را ادامه دهد. پیشنهاد ایجاد اتحادیه انجمنهای علوم اجتماعی را انجمن جامعهشناسی ایران ارائه کرده و مورد تصویب وزارت علوم قرار گرفته است. ارتباطات درون انجمنی در گروهها و دفاتر استانی پیگیری شود، از گروهها خواسته می شود درباره مسائل حوزه مربوطه نشست برگزار کنند و فعالیت کنند، شورای گروهها فعالتر شود و زمینه را برای مشارکت اعضای گروه مربوطه فراهم نماید.
اسامی حاضران در نشست؛ خانمها و آقایان (به ترتیب حروف الفبا):
1. پرویز اجلالی ( مدیر گروه فیلم و سینما)
2. شیرین احمدنیا (عضو هیئت مدیره)
3. حسن امیدوار (مدیرگروه صلح)
4. ژیلا آور (کارشناس دبیرخانه انجمن جامعهشناسی ایران)
5. سوسن باستانی (مدیر گروه جامعه شناسی شهری)
6. عمادالدین باقی (مدیر گروه دین)
7. احمد بخارایی (مدیر گروه مسائل)
8. هادی برغمدی (مدیر گروه اتا)
9. کتایون بهمنی (مدیر گروه توسعه)
10. آیدا نوابی (دبیر گروه جامعه شناسی اقتصاد)
11. مریم سعادت پیرانی (دبیر مطالعات زنان)
12. نیره توکلی (دبیر گروه هنر)
13. سمیه توحیدلو (عضو هیئت مدیره)
14. مجتبی ترکارانی (دفتر لرستان)
15. حسین حجت پناه (دبیر گروه کشورهای اسلامی)
16. اسماعیل خلیلی (مدیر گروه معرفت)
17. محمدرضا ذوالفقاری(دبیر گروه ایران)
18. پیام روشن فکر (عضو هیئت مدیره)
19. نهال ریاضی (دبیر گروه علم)
20. امید زمانی (مدیر گروه پزشکی)
21. سیامک زند رضوی( عضو هیئت مدیره)
22. حسین سراج زاده (رئیس انجمن جامعه شناسی ایران)
23. نرگس سوری (دبیر گروه روستایی)
24. عالیه شکربیگی (مدیر گروه خانواده)
25. محمد علی پور (مدیر گروه هنر)
26. آتنا غلام نیارمی (دبیر گروه تاریخی)
27. اعظم فلاح (کارشناس مجلههای انجمن)
28. محمدعلی قائم پور (مدیر کارگروه آموزش و پرورش)
29. افسانه کمالی (مدیر گروه جامعه شناسی کودکی)
30. معصومه کمالالدینی ( دبیر گروه مصائب و بلایا)
31. شهره مجمع (دبیر گروه جامعه شناسی مردم مدار)
32. رحیم محمدی (مدیر گروه ایران)
33. بی تا مدنی (مدیر گروه ورزش)
34. فاطمه عزلتی مقدم (مسئول وبسایت انجمن جامعهشناسی ایران)
35. فردین منصوری (دبیر گروه اتا)
36. ندا میلانی (دبیر گروه دین)
37. مهرداد ناظری (دبیر گروه تفسیری)
38. فهیمه نظری (دبیر گروه خانواده)
39. اسدالله نقدی (دفتر همدان)
40. علی نوری( دبیر کمیته گروههای علمی- تخصصی)
41. حمیدرضا نوری فرد (دبیر گروه مسائل و آسیبهای اجتماعی)
42. مریم یارمحمد توسکی (دفتر اراک)
* دبیر کمیته گروههای علمی- تخصصی انجمن جامعه شناسی ایران (تهیه و تنظیم گزارش)
علی نوری*
این نشست راس ساعت 17 روز سه شنبه مورخ 14 اردیبهشت ماه 1400 آغاز و در ساعت 20 همان روز پایان یافت. در ابتدای این جلسه دکتر سید حسین سراج زاده، رئیس انجمن جامعهشناسی ایران، ضمن خوشامدگویی به مدیران و دبیران و آرزوی سلامتی آنان در شرایط همهگیری ویروس کووید 19، سال جدید خورشیدی را تبریک گفت و گزارشی از فعالیتهای هیأت مدیره انجمن در یک سال گذشته ارائه کرد. رئیس انجمن جامعهشناسی ایران گفت: برگزاری 28 جلسه هیأت مدیره در سال 1399، ایجاد صفحه تأثیرات اجتماعی کرونا روی وب سایت انجمن و گردآوری و نشر مطالب صاحب نظران علوم اجتماعی درباره این موضوع، نامه انجمن خطاب به انجمن بین المللی جامعهشناسی درباره تحریمهای یکجانبه آمریکا علیه ایران و بازتاب مناسب آن، نامه به رئیس جمهور درباره کم کردن محدودیتهای کرونا و نقد عملکرد دولت، بیانیه اعتراضی درباره جذب حوزویان برای تدریس علوم اجتماعی در مدارس به همراه چند انجمن علمی دیگر، تصمیمگیری درباره لغو عضویت یکی از اعضاء به دلیل مسأله آزار جنسی و تشکیل کارگروه ویژه مسئله آزار جنسی با همکاری سایر انجمنهای علمی، برگزاری یادبود دکتر آشتیانی و دکتر توسلی، برگزاری مجمع عمومی سالیانه انجمن، همایش یک روزه «روز ملی علوم اجتماعی»، برگزاری همایش دو روزه «پژوهش اجتماعی و فرهنگی در جامعه ایران»، برگزاری همایش پنجم «جامعهشناسان و جامعه ایرانی» در اسفندماه 1399 با حضور دکتر احمد اشرف، و یادبود مرحوم دکتر فریبرز رئیس دانا از جمله فعالیتهای انجام شده توسط هیأت مدیره انجمن جامعهشناسی ایران در سال گذشته بود.
دکتر سراج زاده مهمترین برنامههای پیش روی انجمن در یکسال آینده را به این شرح اعلام کرد:
سپس دکتر علی نوری، دبیر کمیته گروههای علمی – تخصصی به جلسات سالیان گذشته هیأت مدیره با مدیران و دبیران گروهها و کارگروههای انجمن اشاره کرد و خاطرنشان ساخت: به دلیل بحران کرونا، این نشستها در سال گذشته انجام نشده است، اما کمیته گروهها پنج جلسه مجازی با مدیران و دبیران برگزار کرده و بحث و تبادل نظر درباره مسائل و دیدگاههای آنان انجام شده است.
دبیر کمیته گروههای علمی، بزرگترین مسأله گروهها را در حال حاضر، کم شدن تعداد اعضا آنان و عدم ارتباط مدیران و دبیران و شورای مدیریت گروهها با اعضا آنها عنوان کرد و برای حل این مسأله، اصلاح آییننامه تشکیل گروههای علمی – تخصصی را خواستار شد.
دکتر نوری ضمن تشکر از همکاریهای مدیران و دبیران گروهها در سالهای گذشته از آنان درخواست کرد گزارش عملکرد اردیبهشت 1399 الی اردیبهشت 1400 را همراه با پرسشنامه ویژه گروه مربوطه تکمیل و تا تاریخ 15 خرداد 1400 برای کمیته گروهها ارسال نمایند. در ادامه نشست مدیران و دبیران حاضر در نشست به بیان دیدگاهها و نظرات خود پرداختند:
- دکتر احمد بخارایی، مدیر گروه مسائل و آسیبهای اجتماعی، با اشاره به نشست چهار مدیر گروه با موضوع نقد عملکرد انجمن جامعهشناسی گفت: بخشی از اساسنامه انجمن اجرا نمیشود و انتقاد متوجه این بخش است. وی همایش پژوهشهای اجتماعی و فرهنگی را ضعیف ارزیابی کرد.
- دکتر نیره توکلی، دبیرگروه جامعهشناسی هنر، خواستار دسترسی گروهها به پلت فرم مجازی شد. وی به تجدید سازمان انجمن قبل از انتخابات سال آینده و ارزیابی و شناخت اعضا انجمن اشاره کرد.
- دکتر بیتا مدنی، مدیرگروه جامعهشناسی ورزش، با اشاره به گسترش فمینیسم کور در جامعه پیشنهاد کرد این موضوع در همایش کنکاشهای مفهومی و نظری مورد توجه ویژه قرار گیرد. دکتر مدنی ابراز امیدواری کرد مکانیسمهای ارتباطی مدیران و دبیران با اعضا هیأت مدیره تسهیل شود.
- دکتر امیدزمانی، مدیرگروه جامعهشناسی پزشکی، پیشنهاد کرد درباره مسأله آزار جنسی، چارچوبهای مشخصی برای بررسی ادعاها تدوین شود و انجمن جامعهشناسی ایران جهت تهیه آموزشهای مناسب برای افراد جامعه در راستای مقابله با این مسأله پیشقدم شود.
- دکتر شیرین احمدنیا، عضو هیأت مدیره انجمن، با اشاره به مطالب مطرح شده توسط مدیران و دبیران گروهها، اظهارداشت؛ با وجود فضای مجازی و شبکههای اجتماعی ارتباط مدیران و دبیران با اعضا هیأت مدیره آسانتر شده است و ارتباط و تعامل به راحتی میسر است. وی به عملکرد انجمن در چارچوب مشخص انجمن علمی و جنبههای کمی و کیفی آن اشاره کرد و انجمن جامعهشناسی را از موفقترین انجمنهای علمی کشور براساس معیارهای وزارت علوم ارزیابی کرد. دکتر احمدنیا در بخش دیگری از سخنان خود، به تدوین شفاف و در دسترس صورت جلسات انجمن اشاره کرد و در پایان به عنوان مدیرکمیته ارتباطات، اعلام کرد تفاهم نامههایی با نهادهای مختلف امضاء شده است که گروهها میتوانند از این فرصت برای همکاری با این نهادها استفاده کنند و آخرین تفاهم نامه با دانشگاه علامه طباطبایی منعقد گردیده است.
- محمدرضا ذوالفقاری، دبیرگروه جامعهشناسی ایران، با اشاره به اینکه انجمن ویترین مناسبی ندارد بر ضرورت ارتباط بیشتر با رسانهها تأکید کرد و در بخش دیگری از سخنان خود خواستار اطلاع مدیران و دبیران گروهها از تفاهم نامههای انجمن با نهادها شد.
- دکتر عمادالدین باقی، مدیرگروه جامعهشناسی دین، ضرورت جمعآوری مستندات و تاریخچه فعالیت گروهها را یادآور شد و تجربه موفق گروه جامعهشناسی دین را در زمینه گردآوری مستندات و تاریخ فعالیت 20 ساله گروه را تشریح کرد.
- دکتر مهرداد ناظری، دبیرگروه جامعهشناسی تفسیری، بر تقویت سایت انجمن و ارتباط اندیشمندان حوزه علوم اجتماعی تأکید کرد و تلاش برای ارتباط بیشتر با مردم و شبکه اجتماعی وسیعتر را یادآورشد.
- دکتر حسن امیدوار، مدیرگروه جامعهشناسی صلح، عدم همکاری ارگانها و مقامات دولتی با گروه مربوطه را از تجربههای گروه مربوطه برشمرد و ارتباط بیشتر انجمن با مردم را ضروری دانست.
- دکتر پرویز اجلالی، مدیرگروه جامعهشناسی فیلم و سینما، درباره فعالیتهای گروه مربوطه و وظایف مدیرگروه مطالبی را مطرح کرد و رادیکالیسم تندکلیگرا در عرصه علم را به بیمسئولیتی و راحت کردن ذهن تعبیر کرد. وی همچنین فضای مجازی را محلی دانست که به خاطرکوتاه نویسی درآن امکان طرح حرف های جدی نیست و در واکنش به پیشنهادهای ارتباط منظم انجمن با مطبوعات، عرصه مطبوعات و رسانهها را محل اظهار نظر جامعهشناسان دانست و نه انجمنهای علمی.
- دکتر سیامک زند رضوی، عضو هیأت مدیره انجمن جامعهشناسی ایران، معتقد بود: انجمن جامعهشناسی یک انجمن علمی است و حزب سیاسی نیست بنابراین در هر زمینهای نباید موضعگیری کند، انجمن باید تلاش کند صدای اعضای آن رساتر شنیده شود، انجمن میتواند استاندارد سازی کند. دکتر زند رضوی در همین راستا طرح گفتگوی ملی خانواده را به عنوان یک نمونه موفق استانداردسازی مثال زد و در پایان ضمن استقبال از نقد، به صفحه نقد و گفتگوی وب سایت انجمن اشاره کرد که میتواند محلی برای گفتگوهای انتقادی درباره این نهاد باشد.
در بخش پایانی نشست دکتر سراج زاده، رئیس انجمن، نکاتی را درباره مطالب مطرح شده توسط حضار مطرح کرد. ایشان افزود: گروهها میتوانند در همایشها، نشستهای پیشنهادی خود را تعریف کنند و هیأت مدیره در تمام همایشها از این موضوع استقبال کرده است، اما کار در انجمن داوطلبانه است و براساس میزان انگیزه و تواناییهای اعضاء گروه انجام میشود، لذا ممکن است گروهی بیشتر فعالیت کند یا به عکس فعالیت کمتری داشته باشد. تلاش این است که ارتباط بین هیأت مدیره و مدیران و دبیران انجمن بیشتر شود. امکان خریداری پلت فرم مجازی ویژه انجمن تاکنون فراهم نشده است و برای برنامهها از امکانات مجازی سایر نهادها و نیز امکانات در دسترس رایگان استفاده میشود اما درعین حال ممکن است که در آینده بتوان سامانه مستقلی تدارک دید. وی از گروهها درخواست کرد بر اساس برنامهای که اعلام میشود، برای همایش کنکاشهای مفهومی و نظری برنامهریزی نمایند. ایشان در بخش پایانی سخنان خود تأکید کرد که انتظارات از یک انجمن علمی، باید متناسب با اساسنامه و نقش و مأموریت آن باشد.
اسامی حاضران در نشست:
خانم ها و آقایان؛
1. سیدحسین سراج زاده (رئیس انجمن جامعهشناسی ایران)
2. شیرین احمدنیا (عضو هیأت مدیره و مدیر کمیته همکاریهای علمی)
3. سوسن باستانی (عضو هیأت مدیره و مدیر کمیته عضویت و منابع مالی)
4. سیامک زند رضوی (عضو هیأت مدیره و مدیر کمیته دفاتر شهرستانی)
5. پیام روشنفکر (عضو هیأت مدیره و مدیر کمیته برنامه ریزی و ارزشیابی)
6. سمیه توحیدلو (عضو هیأت مدیره)
7. اسماعیل خلیلی (عضو هیأت مدیره)
8. پرویز اجلالی (بازرس انجمن)
9. علی نوری (دبیر کمیته گروههای علمی)
10. عمادالدین باقی (مدیر گروه جامعهشناسی دین)
11. احمد بخارایی (مدیر گروه مسائل و آسیبهای اجتماعی)
12. بیتا مدنی (مدیر گروه جامعهشناسی ورزش)
13. امید زمانی (مدیر گروه جامعهشناسی پزشکی)
14. محمدرضا ذوالفقاری (دبیر گروه جامعهشناسی ایران)
15. مهرداد ناظری (دبیر گروه جامعهشناسی تفسیری)
16. حسن امیدوار (مدیر گروه جامعهشناسی صلح)
17. فهیمه نظری (دبیر گروه جامعهشناسی خانواده)
18. نیره توکلی (دبیر گروه جامعهشناسی هنر)
19. آتنا غلام نیارمی (دبیر گروه جامعهشناسی تاریخی)
20. محمد علیپور (مدیر گروه هنر)
21. محمدعلی قائم پور (مدیرکارگروه آموزش و پرورش)
22. نهال ریاضی (دبیر گروه جامعهشناسی علم)
23. سعادت پیرانی (دبیر گروه مطالعات زنان)
24. معصومه کمالالدینی (دبیر گروه مصائب و بلایای طبیعی)
25. هادی برغمدی (مدیرگروه ارزیابی تأثیر اجتماعی)
26. آیدا نوابی (دبیر گروه جامعهشناسی اقتصاد)
27. رحیم محمدی (مدیر گروه جامعهشناسی ایران)
28. فردین منصوری (دبیرگروه ارزیابی تأثیر اجتماعی)
29. حسین حجت پناه (دبیر گروه کشورهای اسلامی)
30. ندا میلانی (دبیر گروه جامعهشناسی دین)
31. شهره مجمع (دبیر گروه جامعهشناسی مردم مدار)
32. کتایون بهمنی (دبیر گروه توسعه و دگرگونیها)
33. نرگس سوری (دبیر جامعهشناسی روستایی)
34. عالیه شکربیگی (مدیر گروه جامعهشناسی خانواده)
35. حمیدرضا نوری فرد (دبیر گروه مسائل و آسیبهای اجتماعی)
36. اختر شیری (دبیر گروه جامعه شناسی نظری)
37. ژیلا آور (کارشناس دبیرخانه انجمن)
38. فاطمه عزلتی مقدم (مسئول وب سایت انجمن)
39. اعظم فلاح (مدیر داخلی مجلات انجمن)
*دبیر کمیته گروههای علمی- تخصصی انجمن جامعه شناسی ایران (تهیه و تتظیم گزارش)