ظهر روز یکشنبه 8 شهریور 1394 نشست گروه جامعه شناسی تفسیری انجمن جامعه شناسی ایران در محل دانشکده علوم اجتماعی داشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی برگزار شد.

در این نشست که با حضور دکتر مهرداد نوابخش، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، دکتر محمد امین قانعی راد، رئیس انجمن جامعه شناسی ایران، دکتر افتخارزاده، رئیس دانشکده علوم اجتماعی، دکتر اکبریان، معاون دانشکده علوم اجتماعی و دکتر تنهایی، مدیر گروه جامعه شناسی تفسیری برگزار گردید، جمعی از اعضای هیات علمی و دانشجویان مقطع تحصیلات تکمیلی این رشته و اعضای گروه جامعه شناسی تفسیری حضور داشتند.

در ابتدای جلسه دکتر تنهایی ضمن خیر مقدم به میهمانان و بیان اجمالی خلاصه ای از فعالیت های گروه نوبنیان جامعه شناسی تفسیری بر لزوم ارتباط بیشتر و گسترده تر بین دانشگاه آزاد اسلامی و انجمن جامعه شناسی ایران تأکید کرد. وی افزود:«ما باید از ظرفیت های موجود در این دو مجموعه در مسیر توسعه جامعه شناسی کشور بهره برداری کنیم». او اظهار امیدواری کرد گروه جامعه شناسی تفسیری بتواند با استفاده از همه پتانسیل های موجود و با توجه به همدلی و اندیشه مثبتی که در مسئولین هر دو نهاد وجود دارد، گامی موثر در جهت تبیین و توسعه پارادایم تفسیرگرایی بردارد.

در ادامه دکتر نوابخش، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی و ریاست دانشگاه آزاد اسلامی استان تهران، از شکل گیری این حرکت قدردانی و بر لزوم ایجاد تعامل بین دانشگاه آزاد اسلامی و انجمن جامعه شناسی ایران تأکید کرد. وی خاطر نشان ساخت: اهمیت این رشته تا اندازه ای است که هنوز بالاترین گرایش را دارد و بر لزوم گسترش این گونه تعاملات بین دانشگاهها و سازمانهای مردم نهاد تاکید نمود.

سپس دکتر قانعی راد ضمن ابراز خرسندی از توسعه تعاملات بین دانشگاه و انجمن گفت: جامعه شناسی رشته ای بسیار مهم است. او در مورد کیفیت آموزش‌های آکادمیک ابراز نگرانی کرد و شرط توسعه جامعه شناسی را عمق بخشیدن به مباحث، کارهای دقیق و تمرکز بر اندیشه ها و اندیش ورزان دانست. وی گفت: با توجه به این که دانشگاهها به دلیل نوع مأموریت توان این تغییر روش را ندارند، انجمن جامعه شناسی ایران با طراحی دوره های خاص در حوزه های تخصصی و مردمی (عمومی) نسبت به تمرکز بیشتر بر موضوعات و نظریات جامعه شناسی اقدام خواهد نمود. وی همچنین افزود:« تکرار نظریات گذشتگان چه سودی برای توسعه دانش جامعه شناسی دارد؟ من به کسانی علاقه مندم که برای خود صاحب school هستند و آقای دکتر تنهایی از این افراد هستند که برای خود سبک دارند و پای حرف خود ایستاده اند. دکتر قانعی راد ابراز امیدواری کرد که گروه جامعه شناسی تفسیری بتواند با استفاده ازاین فرصتها در تبیین این پارادایم فکری موفق باشد.

در پایان رئیس انجمن جامعه شناسی ایران به اتفاق مدیر گروه تفسیری دکتر تنهایی، دبیر گروه، بی تا مدنی و شورای مدیریت گروه تفسیری (خسرو کلانتری، اشرف السادات پیرو نذیری) از دفتر این گروه در دانشکده بازدید کردند.

توضیحات

زیر مجموعه: گزارش نشست ها

دسته: گزارش نشست گروه جامعه‌شناسی تفسیری

آخرین به روز رسانی در 07 اسفند 1394

در دومین دوشنبه خرداد ماه 1394، نخستین نشست گروه جامعه شناسی تفسیری به مدیریت دکتر ح .ا .تنهایی در سالن اجتماعات انجمن جامعه شناسی ایران برگزار گردید .

در این نشست که به عنوان نخستین جلسه به منظور ارائه برنامه های این گروه و معرفی کارگروه های تخصصی برپا شد، ابتدا مدیر گروه جامعه شناسی تفسیری ، ح . ا تنهایی ضمن بیان اهداف اصلی گروه کار گروه های طراحی شده ، که بر مبنای پارادایم تفسیر گرایی با ترم جدید و منحصر به فرد خود طراحی شده را معرفی و ضمن توضیح در خصوص هر یک از کار گروه ها که خود شامل زیر شاخه هایی هستند خاطر نشان کرد: ما در این برنامه و طراحی این کار گروه ها در نظر داریم اثبات کنیم که پارادایم تفسیر گرایی برای تمام شاخه های پیش تعریف شده در جامعه شناسی حرف و روش خاص خود را دارد و توان پاسخگویی در تمام این زیر شاخه ها به مسائل مطروحه در جامعه از منظر تفسیر گرایی وجود دارد .

وی افزود: ما برای برنامه های پیش رو دو کارگاه آموزشی تحت عنوان جامعه شناسی نظری و بنیادهای جامعه شناسی تفسیری در برنامه اجرایی گروه پیش بینی کردیم که با استفاده از ظرفیت سایر مراکز و نهادها بر پا خواهد شد . مدیر گروه جامعه شناسی تفسیری شرط موفقیت و نیل به اهداف این گروه را همراهی و مشارکت اعضا دانست و اظهار امیدواری کرد که اعضا با ورود به کارگروه ها و ساماندهی برنامه ها گروه را در رسیدن به هدف اصلی خود که اثبات توانمندی پارادایم تفسیر گرایی در پاسخ به موضوعات و مسائل اجتماعی است یاری نمایند .

این جلسه که با حضور ۴۵ نفر از اعضای گروه تشکیل شده بود، با پرسش و پاسخ ادامه یافت و در نهایت حضار بر حسب توانمندی و علائق خود به ثبت نام در کارگروه ها اقدام نمودند .

گزارش تصویری این نشست را در ادامه مشاهده میکنید.

توضیحات

زیر مجموعه: گزارش نشست ها

دسته: گزارش نشست گروه جامعه‌شناسی تفسیری

آخرین به روز رسانی در 07 اسفند 1394

انجمن جامعه شناسی ایران روز شنبه 9 خرداد 94 از ساعت 13 تا 15 پذیرای دانشجویان و اساتید از گوشه و کنار کشور بود. همه برای افتتاحیه گروه تفسیری گرد هم آمدند تا پس از قرائت کلام ا... و سرود ملی نخست به سخنان ریاست انجمن، دکتر قانعی راد، گوش فرا دهند که ضمن ابراز خرسندی از تاسیس گروه تفسیری و سپاس از دکتر تنهایی، مدیر گروه، و معرفی بی تا مدنی بعنوان دبیر گروه، آغاز به کار گروه تفسیری را رسمیت بخشید.  

وی توضیحی کوتاه درباره ساختار فعلی گروههای انجمن و چشم اندازهای پیش رو در ارتباط موثر بین گروههای تخصصی انجمن، نکاتی را نیز درباره پارادایم ها و تفاوت در رویکردهای پوزیتیویستی و تفسیرگرایانه یادآور شد. او همچنین در مورد در اختیار قرار دادن امکانات موجود برای بهرهمندی دانشجویان و اساتید در گروه تفسیری اعلام آمادگی کرد. در ادامه کلیپ تفسیرگرایی، کاری از خسرو کلانتری، دانشجوی مقطع دکتری، بر صفحه رفت. پس از قرائت اسامی شورای مدیریت و اعضای پیوسته گروه، استاد تنهایی به ایراد سخنانی درباره اهداف این گروه، وضعیت و جایگاه پارادایم تفسیرگرایی در فضای آکادمیک کشور، بدخوانی ها و کج اندیشی ها نسبت به این رویکرد و ضرورت ایجاد فضای سالم و علمی نقد و گفتگو پرداخت. او نیز ضمن سپاس از دکتر قانعی راد و هیات مدیره انجمن جامعه شناسی ایران برای فرصتی که برای شناساندن صحیح و رشد و پرورش این پارادایم ایجاد شده ابراز امیدواری کرد گروه تفسیری با توجه به اهداف و سازماندهی که در نظر دارد، بتواند درک درستی از این پارادایم را پایه گذاری کند.

افتتاحیه گروه تفسیری با پرسش و پاسخ حاضرین با اساتید پایان یافت.

توضیحات

زیر مجموعه: گزارش نشست ها

دسته: گزارش نشست گروه جامعه‌شناسی تفسیری

آخرین به روز رسانی در 07 اسفند 1394

 دکتر معصومه شفعتی*

نشست­ مجازی «توسعه نامتوازن و ظهور حاشیه‌نشینی» گروه توسعه و دگرگونی‌های اجتماعی انجمن جامعه شناسی ایران با همکاری موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران و دفتر انجمن جامعه‌­شناسی در دانشگاه بوعلی سینا همدان روز یکشنبه 24 بهمن ماه 1400 با سخنرانی دکتر اسدالله نقدی (جامعه‌شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه بوعلی سینا)  برگزار شد. در ابتدای جلسه مدیر نشست، دکتر محمدجواد زاهدی (عضو هیأت علمی دانشگاه پیام نور تهران) در مورد توسعه نامتوازن و پدیده حاشیه‌نشینی توضیحاتی داد. سپس دکتر نقدی به ارائه سخنرانی پرداخت. 

دکتر نقدی با تاکید بر این موضوع که تجارب توسعه (به‌خصوص مدل‌های مبتنی بر رشد) در رفع فقر و دستیابی به عدالت اقتصادی ناموفق بوده‌اند،‌ سخنرانی خود را آغاز کرد و ادامه داد: سکونتگاه‌های غیر رسمی همزاد بسیاری از شهرهای امروزی است. بر اساس برآوردهای اسکان بشر سازمان ملل حدود یک میلیارد از جمعیت شهری جهان اکنون در زاغه‌ها و حاشیه‌های شهری یا در سکونتگاه‌های غیر رسمی زندگی می‌کنند و بر اساس اهداف هزاره باید تا 2025 حداقل 150 میلیون نفر از این افراد صاحب سرپناه و خانه شوند.

سخنران این نشست توضیح داد: اکنون در آغاز دهه دوم قرن بیست و یکم، بیش از نیمی از جمعیت جهان در شهرها زندگی می‌کنند و شهرنشینی به دلیل رشد سریع و عمدتاً خارج از برنامه بستر انواع تضادها و تعارض‌های اجتماعی در هر کشوری است. سکونتگاه غیر رسمی هر نقطه شهری است که فاقد استانداردهای زندگی متعارف شهری (مسکن، بهداشت و آموزش، زیر ساخت‌ها و معابر، خدمات شهری مانند آب و فاضلاب، سرانه فضای سبز، حمل و نقل شهری و محیط زیست مناسب...) باشد. این جمعیت به حدی در جهان به لحاظ کمی زیاد است که کاستلز آنرا جهان چهارم، مایک دیویس آنرا سیاره حلبی آبادها و رییس به تقلید از سوزان جروج آنرا «نیم دیگر» نام نهاده‌اند.

این جامعه‌شناس افزود: توسعه نامتوازن مولد حاشیه‌نشینی است. تولد نظام‌های برنامه­‌ریزی توسعه و توزیع نامتوازن مواهب و منابع به حاشیه‌نشینی منجر می‌شود. درواقع مهاجرت معلول تفاوت سطوح توسعه نابرابر و کیفیت زندگی شهری و روستائی است و نابرابری اجتماعی و فضایی مهاجرت به شهر، رشد شهری و ظهور حاشیه‌ها را ایجاد می‌کند.

او با بررسی تحولات میزان شهرنشینی ایران در سال‌های 1335 تا 1395 اضافه کرد: در تمام دوره‌های سرشماری بیش از 35 درصد رشد شهری کشور و حتی در دهه 55 تا 65 بیش از 50 درصد رشد شهری ناشی از مهاجرت بوده است. توسعه نامتوازن پیامدهای منفی بسیاری دارد که مهم‌ترین آنها عبارتند از: مهاجرت‌های اکولوژیک (مهاجرت برای بقا)؛‌ سلسله مراتب شهری بدقواره و ماکروسفالی؛‌ عدم آمایش و حفره‌های جمعیتی منابع و مواهب؛‌ نابرابری در شرایط اقتصادی، اجتماعی و کیفیت زندگی، همراه با دسترسی نابرابر به خدمات مراقبت‌های بهداشتی در بین جمعیت شهری است.

سخنران این نشست با تاکید بر سه سطح حاشیه‌نشینی شامل: پدیده حاشیه‌نشینی؛‌ مسئله اسکان غیر رسمی؛‌ بحران حاشیه نشینی و حاشیه‌نشینان به سه شکل مختلف برخورد با حاشیه‌نشینی اشاره و به تشریح آنها پرداخت. به اعتقاد وی سه شکل برخورد با پدیده حاشیه‌نشینی بدین شرح هستند:‌

الف –در شهرهای بزرگ و کلان شهرها بیشترسعی بر تاکتیک ممانعت و سیاست درهای بسته و تلقی به‌عنوان بحران اجتماعی است؛‌

ب- در شهرهای متوسط تلقی به‌عنوان مسئله اجتماعی است؛‌

ج- در شهرهای کوچک سیاست چشم پوشی و عدم تلقی جدی از مسئله (غفلت مدیریتی) حاکم است.

دکتر نقدی در ادامه به مسائل و معضلات زندگی حاشیه نشینان پرداخت که عبارت بودند از: مسائل اجتماعی: تازه واردان، تنوع منشأ اجتماعی و جغرافیائی، تعلق شهری، وندالیسم، مهاجرت و میزان رضایت؛ مسائل اقتصادی:شامل مسکن، شغل، درآمد، بیکاری و ...؛ مسائل کالبدی شهری: نامناسب، ساخت و سازهای غیر استاندارد، مساکن نامطمئن، معابر غیر اصولی و در نهایت مسائل زیست­ محیطی: انواع آلودگی منابع آب و....، استقرار صنایع غیر استاندارد، سرازیر شدن فاضلاب و آب‌های سطحی شهر.

سخنران نشست با تاکید بر اهمیت مسئله حاشیه‌نشینی در مدیریت شهری اشاره کرد: برخی کارشناسان سکونتگاه‌های غیر رسمی را به‌عنوان آپاندسیت شهری یا پاشنه آشیل مدیریت شهری جدید به‌ویژه در کلان شهرها و شهرهای مهاجرپذیر می‌دانند، مجموعه‌هایی که از یکسو به دلیل استقرار تعداد کثیری از شهروندان که در خود جای داده­­‌اند و از منظر برخورداری از خدمات شهری در وضعیت مطلوبی قرار ندارند و کیفیت پائین زندگی از سوی دیگر چالشی اساسی برای داشتن شهر سالم و شهرنشینی پایدار به حساب می‌آید. همچنین این مناطق پتانسیل بالائی برای انواع آسیب‌ها و مسائل اجتماعی دارند و در صورت بی‌توجهی می‌توانند تمامی هستی یک شهر را نیز تهدید نمایند. به دلیل آنکه شاخص‌های عینی و ذهنی زندگی در این محلات پائین است، در نتیجه عدم رضایت از شاخص‌های اصلی این نواحی در همه جای دنیا است سکونتگاه غیر رسمی در بدنه هر شهری به وسیله محرومیت از استانداردهای زندگی که در متن شهر اصلی وجود دارد و نمود کالبدی و اجتماعی آن، شناخته می‌شوند.

چه باید کرد؟

دکتر اسدالله نقدی در پایان بحث خود گفت: حاشیه‌­نشین در شهر است اما شهر را خانه خود نمی‌داند!! اما راهکار حل این مسئله چیست؟ به‌سازی کالبدی و فیزیکی در رونق اقتصادی، بهداشت و دلبستگی اهالی به محیط و محله و حتی کاهش خشونت و وندالیزم در این مناطق تاثیرگذار است. کالبد عینی‌ترین نیاز است اما کافی نیست. مبلمان شهری خدمات، المان‌ها و زیرساخت­‌های استاندارد در حاشیه‌ها تعبیه شود. نسل دومی‌ها و سومی‌ها متفاوت از پدران و مادران خود هستند آنها را درک کنیم. در واقع قدم اول حل مسئله،‌ بازاندیشی درالگوهای توسعه و سپس به رسمیت­‌شناختن آن است.

*تهیه و تنظیم گزارش

توضیحات

زیر مجموعه: گزارش نشست ها

دسته: گزارش نشست گروه جامعه‌شناسی توسعه و دگرگونی‌های اجتماعی

آخرین به روز رسانی در 14 فروردين 1401